Chiều về, tự mình đi chợ rồi lụi cụi xào nấu một bữa cơm, chiếc bếp gas làm gì tỏa khói như bếp củi quê nhà mà sao bỗng cay xè khóe mắt. Thèm quay quắt những mâm cơm mẹ nấu chỉ có cá đồng, rau dưa dung dị mà ấm nồng vị yêu thương.
Tháng mười, chùng chình bước vào cuối thu, đất trời đã bàng bạc hơi lạnh tràn về. Những sớm mai quê nhà mùa này, hẳn là gió mùa đã bắt đầu len vào từng ngõ ngách, xác lá vàng xạc xào trên máng xối xanh rêu. Có lẽ mẹ đang cặm cụi giữa căn bếp lấm tấm tro than và tơ nhện, lủng lẳng vài đôi gióng tre, thúng mủng, nồi niêu đều ám màu khói rạ. Cả đời miên miết đi tìm cho mình một bến đỗ lấp lánh đèn hoa, cuối cùng chân cũng chỉ muốn quay về góc bếp của mẹ. Để được ngồi cạnh mẹ sưởi ấm, rồi phụ mẹ rót nước sôi từ chiếc ấm đồng cũ mòn vào bình thủy cho cha pha trà sớm, hay vo gạo, nhóm lửa chờ mẹ đi chợ về nấu bữa cơm quê...
Tháng mười, khoảng sân gạch trước nhà lá rụng đầy vấn vương. Chiều nào tiếng chổi quét lá của mẹ cũng vang lên xao xác, nghe như mẹ đang quét hết những nỗi buồn trong lòng tôi mỗi khi được về với mẹ. Cây na, cây ổi tỏa mát bên hiên nhà có lẽ suýt soát tuổi tôi, mùa này lặng lẽ trút những phiến lá phai màu. Hương ổi chín như vẫn còn dìu dặt phía ngày chầm chậm trôi. Lá rụng nhiều như tuổi mẹ phủ dày nỗi đa đoan một đời. Tấm lưng gầy khom xuống cõng bóng chiều chập choạng, từng nhát chổi da diết những dư âm xa vắng. Mẹ gom hết lá khô vào góc vườn rồi châm lửa, khói ngà ngà bay lên quẩn quanh vạt áo bạc màu. Tôi nhìn theo làn khói nhập nhòe tan vào mênh mông, thấy bao đua chen ngoài kia đã hóa thành làn khói ấy. Cuối trời thấp thoáng những cánh chim di trú xa xăm.
Chiều tháng mười lướt thướt mưa, lòng lại the thắt nhớ những chiếc bánh xèo nóng hổi của mẹ. Thuở ấy, chiều lòng bầy con thèm ăn bánh xèo ngày mưa gió, mẹ tảo tần ngâm gạo rồi cần mẫn xay bột bằng chiếc cối đá sau nhà. Chiếc cối đá xoay tròn tựa vòng đời mải miết, chắt chiu dòng bột trắng đục chảy miên man. Chị em tôi loay hoay phụ mẹ chuẩn bị giá đỗ, hành tây, xách rổ ra vườn hái rau sống, dưa leo vào rửa sạch để ăn kèm. Mớ tôm đất cha mới thả lưới ngoài sông mang về búng tanh tách trong rổ. Mẹ ngồi bên cái lò đất nung hồng rực củi than, khéo léo đổ những chiếc bánh xèo tôm vàng ươm, thơm nức lòng. Mỗi lần mẹ múc bột đổ vào khuôn nóng, tiếng "xèo" ngân dài lại vang lên càng làm chộn rộn những cái bụng đói của mấy chị em tôi. Gió lạnh đầu mùa se se thổi, mà không đủ sức hong khô những giọt mồ hôi rịn ướt cả lưng áo mẹ.
Những chiều như thế, cả nhà sẽ cùng quây quần trên tấm chiếu hoa đặt ở giữa nhà. Cha bật chiếc đài rè rè chập chờn phát ca nhạc, tin tức, mẹ kể chuyện ngày xưa cho chị em tôi nghe, thỉnh thoảng mẹ đứng dậy ra chum nước nhúng thêm bánh đa cuốn chung với bánh xèo. Sau này khi đã lớn, tôi vẫn còn vẹn nguyên cảm giác háo hức được chờ ăn bánh xèo của mẹ, và ấm lòng lúc bắt gặp mẹ cười bình yên.
Tháng mười tựa một khúc hát trầm, để tôi khẽ hát những cung bậc yêu thương. Mà chỉ khi được về với mẹ, khúc hát ấy mới trọn vẹn nỗi nhớ thương quay quắt. Ngoài hiên vắng, mưa chập chùng giăng giăng bao xuyến xao ngày cũ. Tôi nhận ra chỉ cần lòng nghĩ về mẹ, mọi giông bão đường đời bỗng lắng lại gói vào một góc trời dịu êm, có mẹ cùng những ký ức ngọt ngào...
TRẦN VĂN THIÊN
