Người lính già ấy, mặc dù đã bước qua tuổi 80 nhưng hễ nghe tin báo có mộ liệt sỹ là ông lại tất bật trở lại chiến trường xưa tìm mộ đồng đội. Đó là hình ảnh cựu chiến binh, thương binh, bệnh binh Trương Văn Tranh, hiện trú tại Tổ 10, P. Hòa Hiệp Nam, Q. Liên Chiểu, TP Đà Nẵng. “Tôi còn sức khỏe là còn tham gia, còn rất nhiều đồng đội vẫn nằm ở đâu đó. Để các anh nằm lại không người hương khói là tôi đau lòng lắm. Tôi còn sức là còn đi tìm”, tâm niệm và lời hứa đó đã được ông thực hiện trong hành trình suốt 10 năm đi tìm hài cốt liệt sĩ.

Ông Trương Văn Tranh (thứ 4 từ phải qua) nhận Bằng khen của Hội Cựu Chiến Binh Việt Nam về công tác quy tập hài cốt Liệt sỹ.

Dũng sỹ diệt Mỹ

Trò chuyện với ông, chúng tôi rất xúc động với những câu chuyện về đồng đội về những cuộc chiến ông đã từng tham gia. Đôi mắt người lính già nhiều lúc ngấn lệ khi nói về sự hy sinh của đồng đội.  Đôi mắt chân chim nhìn xa xăm, ông nhớ lại quảng đời thanh xuân đầy tự hào của mình. Năm 23 tuổi (1964), khi đứa con gái đầu lòng chào đời mới 3 tháng tuổi, ông từ biệt gia đình và người bạn đời cùng chung lý tưởng để thoát ly và được phân công về Đại đội Độc lập cánh Bắc Hòa Vang rồi được rút về tỉnh đội Quảng Đà. Năm 1966, ông chuyển về làm quản lý hậu cần Mặt trận 44 Quảng Đà. Rồi ông được cử đi học, tham gia nhiều trận đánh, được trải qua nhiều chức vụ, đơn vị khác nhau. Đến tháng 7-1975, ông được phân công làm Tổ Trưởng Tổ kỹ thuật chiến thuật, Trường Quân sự Quảng Nam - Đà Nẵng. Đến năm 1982 ông nghỉ mất sức và hiện nay ông là bệnh binh 2/3 và thương binh 4/4.

Nhớ lại ký ức binh nghiệp của mình, ông nhớ nhất là trận đánh do ông chỉ huy vào tháng 5-1970, đánh vào cơ quan Quốc dân đảng tại Quẹo Bà Tân, P. Hòa Hiệp, Q. Liên Chiểu hay trận đánh cuối năm 1971 đầu 1972 dùng cối 82 bắn vô sân bay Xuân Thiều. Trận đánh này ta đã làm địch thiệt hại 9 máy bay trực thăng, 60 tên lính Mỹ bị hạ gục và phá hỏng một số phương tiện. Sau trận đánh này, Đảng và Nhà nước đã tặng Huân chương chiến công hạng III cho Khẩu Đội Trưởng và Trung Đội trưởng. Riêng ông là một trong 12 chiến sỹ trong trận đánh được tặng danh hiệu Dũng sỹ diệt Mỹ. Hay trận đánh vào tháng 5-1972 do ông chỉ huy sang bằng cơ quan HĐND xã Hòa Hiệp tại Nam Ô. Lúc đó đơn vị của ông phối hợp với Đặc công Quận Nhì đánh vào bãi xe ở Hòa Mỹ. Đơn vị ông gồm có 9 nam và 3 nữ đã diệt được 11 tên nghĩa quân, 2 tên cảnh sát và thu 12 súng máy các loại.

Thời bình ông nhiệt tình tham gia công tác tại địa phương. Từ Chủ nhiệm HTX Nông nghiệp Hòa Hiệp đến làm Chủ tịch Hội Cựu Chiến binh Hòa Hiệp, Phó Chủ tịch Hội Người cao tuổi. Đến nay ông làm Trưởng Ban đại diện Đình làng Xuân Thiều. Dù ở cương vị nào, với bản chất cần cù, chịu khó của người từng trải qua bom đạn, ông đều hoàn thành tốt nhiệm vụ được phân công. Ghi nhận quá trình cống hiến, ông đã được Đảng và Nhà nước trao tặng 8 Huân chương cao quý các loại. Giấy chứng nhận Dũng sỹ diệt Mỹ, Dũng sỹ Diệt máy bay, Dũng sỹ Quyết thắng. Trong chiến tranh và thời bình số Bằng khen và Giấy khen ông nhận được lên đến 72 tờ các loại.

10 năm đi tìm đồng đội

Nói về cơ duyên để đi tìm đồng đội, ông cho hay, trong dịp 27-7, các đồng chí Cựu chiến binh của đơn vị Độc lập, 89, Công binh từng công tác chiến đấu tại cánh Bắc Hòa Vang về thắp hương tại nghĩa trang Hòa Hiệp, anh em tâm sự với nhau đã 34 năm sau ngày đất nước thống nhất nhưng còn biết bao đồng chí, đồng đội của ta còn nằm trên núi cao, suối sâu hoặc một nơi nào đó. Gia đình họ ngày đêm trông mong. Anh em chúng ta phải tìm đưa các đồng chí về với gia đình hoặc nghĩa trang. Muốn làm được, yêu cầu các đồng chí nhớ lại trong chiến tranh đồng chí nào hy sinh ở đâu, ai chôn cất, nhớ lại và nắm bắt nguồn tin từ dân chúng. Ông được bầu làm Tổ trưởng bởi những năm tháng chiến đấu ở địa phương, ông nắm rất vững địa hình, địa vật, thậm chí nhớ các trận chiến đấu ở các đồi, có bao nhiêu người đã hy sinh, trung đoàn nào đóng ở đồi nào…

Hơn 10 năm qua, ông Tranh đã cùng anh em tổ chức 31 lần đi về hậu cứ của các đơn vị cũ ở phía tây Hòn Quắp của xã Hòa Bắc như Bàu Bàng, khe Răm, Khe Dâu, Khe Muôn, Khe Ố, Dốc và nhiều huyện ở tỉnh Quảng Nam. Nhiều lần đi phải ở lại trên núi 3 đến 4 ngày mới tìm được đồng đội. Hiểu tấm lòng và chia sẻ với những trăn trở, day dứt của ông, vợ, các con luôn là hậu phương vững chắc, ủng hộ những việc làm nghĩa tình đó. Đến nay, ông đã tổ chức 31 lần đi tìm đồng đội, tìm được 31 mộ liệt sĩ, có 10 đồng chí biết được tên tuổi, quê quán đã bàn giao cho gia đình đưa về quê mai táng còn 20 đồng chí không tìm ra tên, tuổi đã bàn giao cho xã, phường mai táng tại Nghĩa trang Liệt sỹ P. Hòa Hiệp, xã Hòa Liên, xã Hòa Bắc.

Ghi nhận những cống hiến của ông trong 10 năm đi tìm những đồng đội đã khuất, ông đã được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội tặng Giấy khen; Hội Cựu Chiến binh Việt Nam tặng Bằng khen; 2 Bằng khen của UBND thành phố Đà Nẵng, 1 Bằng khen của Hội Cựu chiến binh thành phố; 1 Giấy khen của UBND quận Liên Chiểu và 1 Giấy khen của UBND phường Hòa Hiệp Nam về thành tích trên.

Tìm kiếm mộ liệt sỹ, đưa đồng đội năm xưa là một công việc vô cùng thiêng liêng, cao cả. Trái tim người lính già Trương Văn Tranh vẫn còn thổn thức, trăn trở khi đồng đội còn nằm lại đâu đó trên chiến trường xưa. Chừng nào đồng đội ngã xuống chưa được đưa về quê hương thì con đường đi tìm, kết nối và đưa đồng đội về đất mẹ của ông sẽ vẫn còn tiếp diễn.

Hồng Nghĩa