Tổng thống Donald Trump cuối tuần qua đã bất ngờ tuyên bố Washington sẽ sớm rút khỏi Syria, động thái khiến các quan chức an ninh quốc gia Mỹ lo ngại. Họ đã cảnh báo, việc rút khỏi chiến trường Syria ở thời điểm này không chỉ làm suy yếu sự tín nhiệm của Mỹ trong khu vực mà còn làm leo thang đáng kể cuộc xung đột vốn đã kéo dài nhiều năm qua ở quốc gia Trung Đông này.

Quân đội Mỹ tại Syria. Ảnh: CNN

Trong bài phát biểu ở Cleverland, Tổng thống Donald Trump nói rằng: "Chúng ta đã đánh bại IS ở Syria. Mỹ sẽ rời khỏi Syria sớm nhất có thể.  Hãy để người khác "chăm lo" cho Syria". Lầu Năm Góc hoàn toàn bất ngờ về tuyên bố của ông Trump. Theo một số quan chức an ninh quốc gia Mỹ, có thể Tổng thống Trump nhận được một số báo cáo nói rằng, IS sắp bị đánh bại và rất nhiều người cho rằng, ông Trump chỉ muốn nói rằng: việc rút khỏi Syria sẽ là bước tiếp theo.

Đóng băng ngân sách

Ngay sau tuyên bố trên, Tổng thống Trump yêu cầu đóng băng 200 triệu USD từ ngân sách cho các nỗ lực tái thiết Syria sau khi chính quyền của ông đánh giá lại vai trò của Washington trong cuộc xung đột ở Syria. Đây là khoản viện trợ bổ sung được ông Rex Tillerson cam kết hồi tháng 2-2018 trong phiên họp của liên minh toàn cầu chống IS tại Kuwait khi còn là Ngoại trưởng Mỹ. Hồi tháng 1, cựu Ngoại trưởng Mỹ đề xuất một chiến lược Syria toàn diện, theo đó Mỹ sẽ duy trì hiện diện ở Syria để đề phòng việc IS trỗi dậy cũng như hạn chế ảnh hưởng của Iran trong khu vực.

Tuy nhiên, Tổng thống Trump hiện được cho là đang nghi ngờ tính khả thi của cách tiếp cận này. Ông Trump liên tục tỏ ra thất vọng với kế hoạch của Mỹ ở Syria và tuyên bố muốn các đồng minh trong khu vực như Saudi Arabia chia sẻ nhiều hơn gánh nặng với Mỹ. Chính quyền Tổng thống Trump yêu cầu các nước Arab ở khu vực vùng Vịnh đóng góp hàng tỷ USD bao gồm 4 tỷ USD từ Saudi Arabia, cho nỗ lực tái thiết Syria.

Ai mất nhiều nhất?

Mỹ hiện duy trì khoảng 2.000 binh sĩ tại Syria và đang hỗ trợ Lực lượng Dân chủ Syria (SDF) trong cuộc chiến chống IS. SDF là lực lượng gồm cả người Arab và người Kurd nhưng phần lớn thủ lĩnh của nhóm là người Kurd.

Việc Tổng thống Trump muốn Mỹ sớm rút khỏi Syria làm dấy lên lo ngại giữa các nhóm được Washington hậu thuẫn trong khu vực, đặc biệt là SDF, và có thể khuyến khích sự trỗi dậy của các lực lượng chính phủ, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ, vốn không dám phản công Mỹ và các đồng minh ở Syria do lo ngại sự trả đũa của Washington. "Yếu tố quan trọng khiến SDF "trụ" được trong khu vực là các lực lượng khác không động được đến họ. Nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ, họ chắc chắn sẽ "thất thế", David Adesnik, Giám đốc chính sách của tổ chức Sáng kiến chính sách đối ngoại, nhận xét. Gần đây, sự hiện diện của Mỹ đã cản trở các lực lượng Nga và lực lượng chính phủ Syria khó chiếm được các giếng dầu và các vùng lãnh thổ do SDF kiểm soát. Tuy nhiên, nếu không có sự hiện diện của binh sĩ Mỹ thì SDF sẽ khó mà chống đỡ được.

Điều này cũng xảy ra ở Manbij và At Tanf, nơi Mỹ ngăn cản Thổ Nhĩ Kỳ và lực lượng chính phủ Syria tiến hành các cuộc tấn công quy mô lớn. Washsington cũng đang giúp SDF kiểm soát khu vực biên giới Syria giáp với Iraq vì IS vẫn còn hiện diện ở khu vực này, nhưng SDF sẽ rất khó đối phó vớ IS tại đây nếu không có sự trợ giúp của Mỹ.

IS trỗi dậy

Nếu Mỹ rút quân, nhiều khu vực sẽ hỗn loạn và IS có thể tận dụng chính sự hỗn loạn này để tái tập hợp. Đầu tháng này, Lầu Năm Góc cảnh báo IS đã bắt đầu xây dựng lại tổ chức ở một số khu vực của Syria, đặc biệt là sau chiến dịch quân sự của Thổ Nhĩ Kỳ ở miền Bắc Syria. "Chúng tôi rất quan tâm đến hiệu quả chiến đấu ở đó. Chúng tôi nỗ lực đánh bại IS và muốn thấy những cuộc xung đột chấm dứt trước khi IS có cơ hội tái hợp lại ở đông Syria", phát ngôn viên của Lầu Năm Góc Rob Manning nói, đề cập đến các cuộc tấn công của Thổ Nhĩ Kỳ ở Afrin.

Các quan chức Mỹ cảnh báo chiến dịch quân sự Thổ Nhĩ Kỳ chống lại lực lượng người Kurd tại Afrin, bắt đầu hôm 20-1, có thể làm suy yếu cuộc chiến chống lại IS. Tuy nhiên, Thổ Nhĩ Kỳ coi các đồng minh người Kurd của Mỹ là khủng bố và phản đối mạnh mẽ tuyên bố của Washington rằng chiến dịch của Ankara ảnh hưởng xấu đến chiến dịch chống IS. Trong bài phát biểu về chính sách của Mỹ tại Syria hồi tháng 1-2018, cựu Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson tuyên bố, Mỹ sẽ tiếp tục ở lại đây cho đến khi IS bị đánh bại hoàn toàn. "Mỹ sẽ tiếp tục duy trì binh sĩ tại Syria và tập trung vào việc đảm bảo IS sẽ không thể trỗi dậy nữa. Cuộc chiến chống IS vẫn chưa kết thúc".

Nga, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ hưởng lợi?

Hầu hết các chuyên gia đều cho rằng, khoảng trống do Mỹ tạo ra sau khi rút khỏi Syria sẽ được Nga lấp đầy. Bà Angela Stent, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu Á-Âu tại Đại học Georgetown cho rằng, nếu Mỹ rút khỏi Syria, có khả năng Nga sẽ "được nghỉ ngơi" ở Syria và các lực lượng chống đối Tổng thống Syria Assad sẽ bị suy yếu.

Ngoài ra, bà Stent cũng nhận định, việc Mỹ rút khỏi Syria sẽ giúp Iran, một quốc gia có lực lượng đang chiến đấu cùng với người Nga tại Syria, hưởng lợi. Nếu Mỹ rời khỏi căn cứ ở đông nam Syria, Iran sẽ có thể thông suốt tuyến đường bộ từ Sheikh đến Tehran, gia tăng ảnh hưởng trong khu vực. Theo bà Stent, nếu ông Trump muốn áp dụng chính sách chặt chẽ hơn đối với Iran, việc Mỹ rút khỏi Syria chẳng khác nào "tự cắt mũi mình".

Cùng với Nga và Iran, chính quyền Syria cũng sẽ hưởng lợi, đặc biệt là về kinh tế khi giành lại quyền kiểm soát các giếng dầu hiện đang do các lực lượng được Mỹ hậu thuẫn kiểm soát. Chính quyền Syria đã mất khoảng 90% sản lượng dầu mỏ khi cuộc nội chiến bắt đầu cách đây hơn 7 năm.

AN BÌNH
(Theo CNN)