Ai về cầu ngói Thanh Toàn...
Ai về cầu ngói Thanh Toàn/Cho em về với một đoàn cho vui... Câu ca dao lưu truyền từ lâu của người dân xứ Huế đưa chân tôi đến với cầu ngói Thanh Toàn ở làng Thanh Thủy Chánh, xã Thủy Thanh, H.Hương Thủy (TT-Huế). So với Chùa Cầu ở phố cổ Hội An (Quảng Nam) mà tôi đã từng được chiêm ngưỡng thì cầu ngói Thanh Toàn cũng đẹp và thanh thoát không kém. Cầu được xây theo lối "thượng gia hạ kiều" (trên nhà dưới cầu), gồm 7 gian, mái được lợp bằng ngói lưu ly. Trên cầu hiện nay có bài thơ: "Một nét son" để tưởng nhớ bà Trần Thị Đạo, người đã làm ra cây cầu này cho dân làng: Để lại cho đời một nét son/Cây cầu mái ngói tại Thanh Toàn/Vui lòng qua lại dân hai phía/Đẹp dạ đi về khách bốn phương/Di tích hài hòa cùng cảnh vật/Danh lam liên kết với làng thôn/Ngày nay bà đã về tiên cảnh/Cầu gỗ thương yêu mãi vẫn còn. Anh Nguyễn Văn Đức, một người dân gần đó cho biết: "Ngày xưa, nhiều nam nữ thanh niên trong làng cũng nhờ chiếc cầu này làm nơi hò hẹn mà nên vợ nên chồng. Ở đây, họ hát đối đáp với nhau và trao những câu hẹn ước. Ngày thường chiếc cầu ngói này cũng là địa điểm rất hấp dẫn du khách. Họ về đây khám phá những nét chân quê mộc mạc của làng quê xứ Huế".
Hội Bài Chòi tại làng Thanh Thủy Chánh. |
Từ cầu ngói Thanh Toàn nhìn sang bên kia con hói Thanh Thủy là ngôi chợ quê của làng Thanh Thủy Chánh. Trong những ngày Tết, ngôi chợ ngày càng đông vui, nhộn nhịp hơn. Mọi người, từ các cụ già, thanh niên, trẻ em trong làng, những làng lân cận và du khách phương xa đều tập trung bên cạnh những cái chòi tranh nhỏ nhắn. Họ đến đây không phải để mua bán, trao đổi sản vật mà là để chơi bài chòi. Một bậc cao niên trong làng cho biết: "Hội bài chòi làng Thanh Thủy Chánh diễn ra đều đặn từ hàng trăm năm nay, thường là vào 10 ngày Tết Âm lịch. Nét độc đáo nhất của hội bài chòi chính là những câu rao để đánh đố người chơi về các con bài. Chẳng hạn: "Ra đi mạ có dặn rồi; Khi mô em khóc thì đưa qua bác boồng (bồng)!" - con Bồng; "Không ăn trầu, cũng chẳng đánh son; Rứa mà cái chi cứ đỏ lói lói..." - con Mỏ..."... Qua cảm nhận của riêng tôi, điểm thú vị của hội bài chòi chợ quê cạnh cầu ngói Thanh Toàn là người chơi không phải đến để ăn thua vì số tiền cược rất nhỏ. Các em nhỏ đến đây để được biết đến một thú chơi giải trí lành mạnh và thuần Việt. Người lớn tuổi đến hội Bài Chòi để được sống lại không khí hội hè một thời tuổi trẻ của mình. Còn các bạn nam nữ thanh niên yêu nhau đến chơi Bài Chòi để cùng giải mã các câu rao của người hô thai để tình cảm càng được vun đắp, mặn nồng thêm"...
Giữa tháng 11-2018, UBND tỉnh TT-Huế ban hành Quyết định số 2706/QĐ-UBND, phê duyệt Đề án bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Bài Chòi trên địa bàn tỉnh giai đoạn 2019 - 2023. Theo đó, mục tiêu đặt ra là bảo vệ và phát huy giá trị nghệ thuật Bài Chòi - di sản văn hóa phi vật thể thế giới tại TT-Huế giai đoạn 2019 - 2023, góp phần xây dựng nền văn hóa Việt Nam tiên tiến đậm đà bản sắc dân tộc, đáp ứng nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân. Theo UBND tỉnh TT-Huế, mục tiêu cụ thể, gồm: nghiên cứu, hoàn thiện và số hóa CSDL về di sản nghệ thuật bài chòi trên địa bàn tỉnh; Ban hành một số cơ chế, chính sách về bảo vệ và phát huy giá trị di sản nghệ thuật Bài Chòi, đặc biệt đưa di sản Bài Chòi vào giới thiệu tại trường học và các hoạt động khác như duy trì hoạt động các Câu lạc bộ Bài Chòi hiện đang sinh hoạt tại các huyện, thị xã và thành phố Huế; xem xét thành lập mới các Câu lạc bộ Bài Chòi tại các địa phương nhằm nâng cao đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân và phục vụ nhu cầu tham quan, trải nghiệm của khách du lịch trong và ngoài nước, gắn với sinh hoạt của các Câu lạc bộ bài chòi với du lịch; tổ chức trình diễn nghệ thuật bài chòi vào các chương trình Festival Huế, Festival làng truyền thống Huế và ngày lễ tết để giới thiệu đến người dân, du khách trong và ngoài nước.
Bên cạnh đó, sẽ tổ chức các lớp bồi dưỡng cho các diễn viên, nghệ nhân về kỹ năng thực hành di sản nghệ thuật bài chòi; biên soạn, xuất bản các ấn phẩm nghiên cứu về di sản nghệ thuật Bài Chòi. Và, cũng sẽ xem xét đề nghị phong tặng danh hiệu nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú cho các nghệ nhân có nhiều thành tích đóng góp cho công tác bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể nghệ thuật Bài Chòi. Nếu đề án thành công, tin chắc rằng nghệ thuật Bài Chòi ở Huế sẽ đóng góp không nhỏ vào sự khẳng định giá trị "di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại" của nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ của Việt Nam.
VĂN TOÀN