(Cadn.com.vn) - Quân đội Anh chính thức kết thúc các hoạt động chiến đấu ở Afghanistan sau nhiều năm gian khổ. Nhiều người đặt câu hỏi liệu đây có phải là cuộc chiến có giá trị của nước này?

Khó có thể đánh giá các nhiệm vụ của Anh tại Afghanistan kể từ khi Taliban sụp đổ vào năm 2001.

453 binh sĩ Anh thiệt mạng trong chiến tranh và hàng ngàn người bị thương, kể từ sau quyết định tiến đến lập căn cứ ở tỉnh miền nam Helmand vào năm 2006, 5 năm sau khi cuộc chiến bắt đầu. Có thể thấy an ninh Helmand được cải thiện, ít nhất là tại các khu vực đông dân cư – hay còn gọi là “vùng xanh” nằm bên hai bờ sông Helmand.

Tuy nhiên, hai mục tiêu chính của các hoạt động - đánh bại Taliban và xóa bỏ việc trồng cây thuốc phiện - thất bại. Khi quân đội Anh rời khỏi đây, Taliban đang mạnh hơn bao giờ hết và thể hiện quyết tâm chiếm lại Helmand, và cây thuốc phiện đang được trồng ở mức kỷ lục. Tình hình tại Helmand cho thấy bộ mặt chung của cả nước.

An ninh đã được cải thiện ở tỉnh Helmand. Ảnh: BBC

Quốc gia “phá sản”

Cuộc chiến tại Afghanistan tiêu tốn hơn 100 tỷ USD, chủ yếu là từ Mỹ, và chủ yếu dành cho an ninh - nhiều hơn số tiền được chi tiêu để ổn định Châu Âu trong Kế hoạch Marshall sau Thế chiến II. Số tiền đó này đã dùng cho việc gì?

Một mặt, nền kinh tế Afghanistan phát triển, hàng triệu trẻ em được đến trường, đường sá được mở rộng... Tuy nhiên, những con đường tốt hơn không có nghĩa là người dân được an toàn khi đi trên đường; quyền lợi cho phụ nữ vẫn còn là điều quá xa xỉ; tội phạm và các chúa đất đã xuất hiện trở lại tại nhiều vùng nông thôn, đặc biệt là ở phía bắc; tham nhũng tràn lan, và theo mô tả của tân Tổng thống mới Ashraf Ghani, Afghanistan đã bị “phá sản”.

Và trong năm cuối cùng của lực lượng chiến đấu quốc tế tại Afghanistan lại là năm tồi tệ nhất đối với thương vong dân sự kể từ năm 2001. Trong 6 tháng đầu năm 2014, 1.564 dân thường thiệt mạng và 3.289 người bị thương - tăng 17% so với năm trước. Và tình hình ngày càng xấu đi khi các lực lượng quốc tế rút quân khi có 2/3 phụ nữ thiệt mạng trong các cuộc tấn công trên mặt đất.

Theo các nhà điều tra của LHQ, bản chất xung đột đã thay đổi, với nhiều cuộc giao tranh hơn ở các khu vực đông dân cư. Trước tình hình này, NATO cam kết tăng kinh phí đến 5,1 tỷ USD/năm để đảm bảo sự ổn định của các lực lượng Afghanistan.

Ngăn chặn hỗn loạn?

Các nước tài trợ Châu Âu muốn đảm bảo nhiều hơn nữa để các quyền của phụ nữ có thể được bảo vệ tốt hơn, nền kinh tế thuốc phiện có thể được kiểm soát, và tham nhũng sẽ giảm.  Tuy nhiên, các nhà tài trợ phương Tây cũng từng chứng kiến mô hình sụp đổ của Iraq, và không muốn có thêm thử thách nào nữa. Vì vậy, giới phân tích cho rằng, phải mất vài năm nữa, Tổng thống Ghani mới có thể giành được sự hỗ trợ từ phương Tây.

Hiện tại, minh chứng mới nhất là những gì xảy ra khi Afghanistan bị lãng quên - sự hỗn loạn và đổ máu từ cuộc nội chiến khi Taliban trỗi dậy giữa những năm 1990. Tại làng Nad Al, tỉnh Helmand, một trong những căn cứ của London nằm bên trong các bức tường đổ nát của pháo đài mà London sử dụng trong cuộc chiến Anh-Afghanistan lần đầu tiên vào những năm 1830 giờ được sử dụng như một sân chơi cricket. Trong khi đó, những gì mà Anh để lại Afghanistan cũng rất phức tạp. Tại Nad Ali, một hội đồng địa phương huyện được thành lập với sự hỗ trợ của London vẫn hoạt động sau khi các binh sĩ rút đi. Các nhà lãnh đạo Hội đồng biết ơn sự giúp đỡ của Anh.

Nhưng 13 năm sau sự sụp đổ của Taliban, quân đội quốc tế không thể bàn giao một quốc gia hòa bình. Đáng lẽ ra, với số tiền tiêu tốn và sự hy sinh của vô số người, Afghanistan có thể tốt hơn rất nhiều.

An Bình
(Theo BBC)