Bánh sắn quê nghèo

Thứ bảy, 01/03/2014 10:30

(Cadn.com.vn) - Ra Giêng, "năm rộng tháng dài", cứ đến khoảng sau mồng chín, nhà tôi bắt đầu thu hoạch sắn trên rẫy. Vùng trung du Hòa Vang, Đà Nẵng quê tôi kể từ sau giải phóng lúc ấy hầu như nhà ai cũng có vài ba vuông sắn, hoặc chí ít cũng vài ba chục vồng. Sắn trồng trên rẫy, vườn màu, hàng rào và thậm chí sát sân nhà. Cùng với khoai lang, sắn được xem là cây chống đói vào thời ấy. Đợi trời nắng to, nhà nhà nhổ, xắt, phơi phong, và trồng lại... Làng trên xóm dưới đâu đâu cũng thấy sắn.

Sắn lát sau khi xắt được rửa sạch, ngâm với nước chua khoảng 2 - 3 ngày, rửa lại để ráo nước và phơi trên những cái nong sạch sẽ. Vài ba nắng khô khan, mẹ mang cất vào ghè để sáo (ghế) cơm ăn dần. Thi thoảng, mẹ mang ra giã bột làm các món bánh như: bánh trôi nổi cuốn rau muống chấm mắm cái hay là làm bánh ít với nhân hạt mít luộc hoặc đậu đen.

Bột, nhưn... và bánh ít sắn lên mâm.

Cái món anh em tôi thích ăn nhất là bánh ít nhân đậu đen. Để làm món này, mẹ tôi nhào bột sắn khô với nước, để khoảng ít lâu cho bột nở ra. Trong lúc chờ đợi, bà bảo anh em tôi đi ra vườn cắt lá chuối để gói. Phần mẹ thì bận rộn với món nhưn bánh với đậu đen hầm mềm, giã nhỏ, trộn với các loại gia vị, rau mùi tàu... sau đó mẹ khử dầu phụng với hành và xào sơ qua hỗn hợp nhưn này.

Để gói bánh, mẹ xé lá chuối mỗi miếng khoảng 2 tấc, lau chùi sạch sẽ, bà múc bột sắn đã ủ trải dài trên lá và "đánh rãnh". Sau đó mẹ múc nhưn đậu đen đã chế biến cho vào rãnh. Cuối cùng là một lớp sắn đắp trên nhưn và gói lại, buộc hai dây chuối để giữ lá khỏi bung. Gói xong, mẹ bắt cái xoong to, cho vào xoong cái rế và đổ nước vừa đủ. Trên rế là cái vỉ bằng tre. Bà xếp những cái bánh ít sắn lên trên vỉ để hấp, mẹ không quên thêm vào vài lá dứa thơm, đậy vung lại và nấu. Khoảng 30 phút sau, bánh chín, bà mở vung sắp bánh ra bát. Mùi lá chuối, nhưn bánh, lá dứa... tỏa ra thơm ngát trong gian bếp quê nhà.

Vào những năm hạn hán, mùa màng thất bát, món bánh ít sắn là món ăn trưa thường xuyên của nhà tôi. Bánh sắn thì ngon, nhưng khi không có đậu đen, mẹ tôi thay nhưn bằng hạt mít luộc giã nhỏ với gia vị. Song, ăn loại bánh này mãi cũng đâm ngán. Tuy vậy sợ mẹ buồn, anh em chúng tôi, không ai bảo ai, cố mà ăn hết số bánh mẹ nấu để cái bụng được no mà có sức học hành.

Như dáng mẹ tôi lom khom phơi sắn.

Ngày nay, mỗi lần đi qua khu vườn nhà ai, thấy dáng bà mẹ quê đang lom khom phơi sắn lát, lòng tôi lại bùi ngùi nhớ về mẹ tôi, cứ tưởng tượng mẹ đang phơi sắn năm nào. Nhớ lại những năm mất mùa, nồi cơm mẹ nấu, chỉ thấy toàn là những lát sắn "cõng" hạt cơm. Thế nhưng, khi ăn cơm, mẹ cũng "ưu tiên" ăn sắn, và sớt lại những hạt cơm ít ỏi trong chén dành sớt cho tôi.

Tuổi thơ tôi đã qua bao mùa lam lũ nơi miền Trung nghèo khó, lớn lên bằng những hạt lúa, củ khoai, củ sắn trên nương trên rẫy, con tép bạt, con cá trên mương cạn, dưới đồng sâu. Ngày nay, anh em chúng tôi mỗi đứa một nơi, cuộc sống có khấm khá hơn và có sắm những món ngon trong những ngày Tết, nhưng hương vị món bánh ít sắn mẹ làm vẫn thơm lừng trong ký ức chúng tôi mỗi độ xuân về.

Tiên Sa