Tràn vào các tòa nhà chính phủ

Các đoạn phim và hình ảnh trên truyền thông xã hội cho thấy dường như có đến hàng nghìn người, nhiều người mặc trang phục màu vàng và xanh lá cây đã tràn lên các bậc thang của tòa nhà Quốc hội ở thủ đô Brasilia, gây ra những cảnh tượng hỗn loạn tại những cơ quan quyền lực nhất của Brazil. Người biểu tình trèo lên mái nhà và đập vỡ cửa sổ. Họ xâm nhập Phòng Xanh, nằm bên ngoài phòng của Hạ viện. Họ phá hủy các tác phẩm nghệ thuật và lấy những món quà mà các phái đoàn quốc tế tặng cho Brazil bên trong tòa nhà. Người biểu tình còn đột nhập Tòa án Tối cao và Dinh Tổng thống, lục lọi, đập phá bên trong và đụng độ với lực lượng cảnh sát được triển khai trấn áp biểu tình.

Báo Folha de S.Paulo đưa tin cảnh sát đã kiểm soát tình hình tại các tòa nhà chính phủ vào khoảng 16 giờ ngày 8-1 (theo giờ địa phương, khoảng 2 giờ sáng 9-1, giờ Việt Nam). Lực lượng chức năng đã điều động máy bay trực thăng và xe bọc thép của cảnh sát liên bang và quân đội, sử dụng lựu đạn gây choáng và hơi cay để giải tán đám đông quá khích, lập lại trật tự.

Cơ quan chức năng Brazil cho biết ít nhất 300 đối tượng đã bị bắt giữ và không loại trừ khả năng con số này sẽ tiếp tục tăng trong những ngày tới khi cơ quan chức năng vẫn đang tiếp tục điều tra. Cùng với đó, cảnh sát cũng tạm giữ khoảng 40 xe buýt từ các địa phương khác chở người biểu tình tới thủ đô Brasilia để tham gia các hoạt động chống phá.

Các vụ việc trên xảy ra khoảng một tuần sau lễ nhậm chức của Tổng thống Luiz Inacio Lula da Silva, người trở lại nắm quyền sau 12 năm gián đoạn sau khi ông đánh bại cựu Tổng thống Bolsonaro trong cuộc bầu cử vòng 2 vào ngày 30-10-2022. Những người ủng hộ ông Bolsonaro - người đã rời Brazil trước lễ nhậm chức của Tổng thống đương nhiệm và hiện đang ở Mỹ - đã cắm trại ở thủ đô Brasilia kể từ đó. Bộ trưởng Tư pháp Flavio Dino ngày 7-1 đã ủy quyền cho lực lượng vũ trang thiết lập các rào chắn và bảo vệ tòa nhà Quốc hội do sự hiện diện liên tục của những người ủng hộ ông Bolsonaro.

Tuyên bố tình trạng khẩn cấp tại thủ đô

Phát biểu trước báo giới, Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva đã tuyên bố tình trạng khẩn cấp ở thủ đô Brasilia do tình trạng bạo loạn hôm 8-1. Ông cũng ký sắc lệnh cho phép lực lượng liên bang can thiệp lập lại trật tự tại thủ đô Brasilia. Tổng thống Lula da Silva cho hay: "Đó là sắc lệnh liên bang can thiệp vào thủ đô nhằm ngăn chặn các hành vi vi phạm trật tự công cộng quy mô lớn... có hiệu lực tới ngày 31-1-2023". Ông chỉ rõ rằng trong giai đoạn này, chính quyền liên bang sẽ đảm nhận chức năng quản lý các cơ quan an ninh công.

Đương kim Tổng thống Brazil nhấn mạnh rằng tất cả những đối tượng gây bạo loạn sẽ bị phát hiện và trừng phạt theo quy định của pháp luật đồng thời cam kết sẽ loại trừ tận gốc những thế lực "bơm tiền" cho những đối tượng này. Theo Tổng thống Lula, đơn vị cảnh sát thủ đô đã không có phản ứng kịp thời ngăn chặn người biểu tình. Ông Lula da Silva đã quy trách nhiệm cho ông Bolsonaro về vụ việc đồng thời chỉ trích về tình trạng thiếu an ninh ở thủ đô của quốc gia Nam Mỹ này, dẫn đến tình trạng "những phần tử phát-xít" và "cuồng tín" tàn phá Brasilia. Trong khi đó, cựu Tổng thống Jair Bolsonaro cũng lên án hành động phá hoại và xâm nhập các tòa nhà chính phủ đồng thời khẳng định không kích động biểu tình bạo lực mà ủng hộ biểu tình trong hòa bình.

Chiều 8-1 (giờ địa phương), thẩm phán Tòa án Tối cao Brazil Alexandre de Moraes đã ra phán quyết tạm đình chỉ chức vụ của người đứng đầu chính quyền thủ đô Brasilia Ibaneis Rocha trong 90 ngày do để xảy ra các sai sót an ninh dẫn tới việc người biểu tình tràn vào phá phách các tòa nhà chính quyền. Thẩm phán Morales cũng yêu cầu các trại tạm do những người biểu tình dựng bên ngoài các căn cứ quân sự phải được dỡ bỏ trong vòng 24 giờ, đồng thời người biểu tình phải nhanh chóng giải phóng các tuyến đường và lối vào các tòa nhà. Bên cạnh đó, các nền tảng mạng xã hội phải chặn những tài khoản lan truyền các thông tin phản động.

Nhiều nước lên án

Lãnh đạo nhiều nước ở khu vực Mỹ Latinh đã ngay lập tức lên tiếng ủng hộ Tổng thống Brazil Lula da Silva sau vụ bạo loạn tại thủ đô.

Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS) đã ra thông cáo lên án cuộc biểu tình bạo động nêu trên. Tổng thư ký OAS Luis Almagro cho rằng việc người biểu tình xâm nhập, phá phách các tòa nhà công quyền là hành động "mang tính phát xít".

Chia sẻ trên mạng xã hội Twitter, Tổng thống Colombia Gustavo Petro lên án việc "Chủ nghĩa phát xít có ý định đảo chính", đồng thời cho rằng cánh hữu cực đoan tại Brazil không thể giữ được hiệp ước không sử dụng bạo lực. Nhà lãnh đạo Colombia cũng kêu gọi áp dụng Hiến chương Dân chủ của Tổ chức các quốc gia châu Mỹ (OAS).

Trong khi đó, Tổng thống Chile Gabriel Boric cho rằng các hành động tấn công vào ba cơ quan quyền lực nhà nước tại Brazil là "không thể chấp nhận được," vi phạm những nguyên tắc dân chủ. Tổng thống Ecuador Guillermo Lasso thì coi đây là những hành động thiếu tôn trọng và phá hoại các thể chế dân chủ nhà nước, chống lại trật tự dân chủ và sự an toàn của người dân.

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles Michel cũng lên án hành động tấn công các thể chế dân chủ tại Brazil, đồng thời nhấn mạnh ông Lula da Silva đã được bầu một cách dân chủ thông qua một cuộc bỏ phiếu công bằng và tự do. Trong khi đó, Đại diện cấp cao về chính sách an ninh và đối ngoại của Liên minh châu Âu (EU) Josep Borrel cũng bày tỏ sự phẫn nộ trước những hành động phi pháp của các nhóm cực đoan và cho rằng nền dân chủ Brazil sẽ chiến thắng trước các hành động bạo lực.

AN BÌNH