Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đang có chuyến thăm được chú ý đến Trung Quốc, nơi mà giới quan sát cho rằng, ông Duterte sẽ tập trung thảo luận về tuyên bố chủ quyền của Manila ở biển Đông đang tranh chấp cũng như hối thúc việc thúc đẩy các dự án của Bắc Kinh ở quốc gia Đông Nam Á này.

Và vấn đề được quan tâm hàng đầu là phán quyết biển Đông được Tòa trọng tài thường trực (PCA) ở Hà Lan công bố hồi năm 2016 trong vụ Philippines kiện Trung Quốc về tuyên bố chủ quyền vô lý ở biển Đông. Theo đó, PCA bác bỏ yêu sách “đường 9 đoạn” mà Trung Quốc tự vẽ ra để đòi chủ quyền với gần như toàn bộ biển Đông. Tuy nhiên, cho đến nay, Bắc Kinh vẫn một mực không công nhận và không chịu thực thi phán quyết này.

Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã không giải quyết được tranh chấp căng thẳng ở biển Đông. Ảnh: Bloomberg

Ông Duterte nêu phán quyết về biển Đông, ông Tập bác bỏ

Đây là chuyến thăm thứ 5 của ông Duterte tới Trung Quốc trong vòng chưa đầy 3 năm qua kể từ khi lên nắm quyền, cũng là chuyến thăm thứ hai trong năm nay chỉ sau 4 tháng. Và lần đầu tiên, trong cuộc gặp với Chủ tịch nước chủ nhà Tập Cận Bình tối 29-8, Tổng thống Duterte nêu ra chiến thắng pháp lý của Philippines trong vụ kiện biển Đông vào năm 2016. 

Theo giới phân tích, Tổng thống Duterte đang chịu sức ép gia tăng về việc tăng cường khẳng định chủ quyền của Manila trên biển. Và sau 3 năm né tránh, ông Duterte đã cam kết nêu phán quyết của Tòa Trọng tài trong cuộc gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình. Và ông đã thực hiện đúng cam kết. Khi nêu vấn đề này, ông Duterte nhấn mạnh, phán quyết năm 2016 của PCA là “cuối cùng, ràng buộc và không thể thay đổi”.

Tuy nhiên, một lần nữa, nhà lãnh đạo Trung Quốc đã nhắc lại quan điểm của chính phủ nước này là không công nhận phán quyết năm 2016 của PCA cũng như không thay đổi quan điểm này. Một người phát ngôn của Tổng thống Philippines Duterte ngày 30-8 xác nhận, phía Bắc Kinh đã nói với ông Duterte rằng, quan điểm của Bắc Kinh về biển Đông không phải là để thương lượng. Theo người phát ngôn, hai nhà lãnh đạo đã nhất trí cùng “giải quyết” vấn đề này và thừa nhận “tầm quan trọng của việc tự kiềm chế và tôn trọng tự do hàng hải - và hàng không - ở biển Đông”.

Tập trung thương mại

Tổng thống Duterte đã nhiều lần gặp gỡ nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình nhưng không đạt được thỏa thuận về vấn đề biển Đông tranh chấp. Lần này cũng vậy. Tổng thống Duterte đã thực hiện đúng cam kết nhưng vẫn chưa thể tìm được tiếng nói chung với ông Tập Cận Bình. 

Thay vào đó, nhà lãnh đạo Trung Quốc kêu gọi Philippines gác tranh chấp, tập trung hợp tác và nên đặt mục tiêu kết thúc các cuộc đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử ở biển Đông (COC) vào năm 2021 hoặc sớm hơn. Cả hai nhà lãnh đạo cũng tập trung vào quan hệ thương mại trong khi ông Tập Cận Bình cũng khẳng định rằng Trung Quốc sẽ mua thêm các hàng hóa, đặc biệt là sản phẩm nông nghiệp và dựa trên nông nghiệp của Philippines.

Ông Duterte và ông Tập chứng kiến ký kết 6  thỏa thuận sau cuộc họp tại Bắc Kinh, bao gồm một thỏa thuận cho vay đối với một dự án đường sắt trên đảo chính của Philippines. Trung Quốc và Philippines cũng đã tuyên bố thành lập Ủy ban chỉ đạo chung liên chính phủ về hợp tác dầu khí và nhóm làm việc giữa doanh nghiệp hai bên, nhằm thúc đẩy việc khai thác chung sớm đạt tiến triển.

KHẢ ANH