Ngày 28-2 (1-3, giờ Việt Nam), chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump cảnh báo nước này sẽ bảo vệ mạnh mẽ các lợi ích quốc gia trước các cường quốc như Trung Quốc và Nga, đồng thời cam kết sử dụng “mọi công cụ sẵn có” để đấu tranh chống lại các thông lệ không công bằng trong thương mại.

Giọng điệu được xem là khá “hiếu chiến” này xuất hiện trong báo cáo thường niên dài 359 trang mà Văn phòng đại diện thương mại Mỹ được trình lên Quốc hội về chương trình nghị sự của tổng thống. “Các nước từ chối đối xử có qua có lại với chúng ta hoặc những bên tiến hành thông lệ thương mại không công bằng sẽ thấy chúng ta bảo vệ lợi ích quốc gia như thế nào”, báo cáo nêu rõ.

Động thái này rõ ràng phát đi tín hiệu cho thấy nhà lãnh đạo Mỹ có thể chuẩn bị thiết lập các rào cản thương mại mới, đặc biệt nhắm vào Trung Quốc và Nga, nguy cơ tạo ra cuộc chiến thương mại nghiêm trọng trong tương lai gần. Thực tế cho thấy, giọng điệu trong báo cáo đã rất khác trước đây. Thật sự, một giọng điệu công kích và mang tính bảo hộ như vậy chưa từng xuất hiện trong một chương trình nghị sự thương mại của Mỹ như thế này. Thậm chí, Philip Levy, nhà kinh tế học thương mại cao cấp của Nhà Trắng thời Tổng thống George W. Bush cho rằng, chính quyền Tổng thống Trump “xuất hiện như một kẻ hiếu chiến” trong báo cáo.

Vấn đề càng lo ngại hơn khi báo cáo được đưa ra trong bối cảnh Tổng thống Trump dự kiến sẽ xem xét đề xuất của Bộ Thương mại Mỹ nhằm áp đặt các giới hạn mới đối với mặt hàng thép và nhôm nhập khẩu từ Trung Quốc. Tổng thống Trump cũng đang xem xét trả đũa chống lại Trung Quốc trong việc Bắc Kinh buộc các Cty nước ngoài phải “đầu hàng” trong quyền sở hữu trí tuệ. Ông Trump cũng đang tìm cách tái đàm phán các thỏa thuận thương mại chính, trong đó có NAFTA – Hiệp định Thương mại Tự do Bắc Mỹ.

Tổng thống Trump hiện đang nỗ lực hiện thực hóa cam kết mở ra “một kỷ nguyên mới trong chính sách thương mại của Mỹ” bằng cách đảo ngược hàng thập kỷ các chính sách thương mại đa phương mà Nhà Trắng khẳng định đã làm tổn hại đến người lao động Mỹ. Trong 13 tháng qua, Bộ Thương mại Mỹ khởi xướng 102 vụ điều tra chống bán phá giá, gần gấp đôi so với năm 2016.

Tuy nhiên, chính quyền Washington cũng đang bị chỉ trích phụ thuộc vào các loại thuế quan, động thái được cho là làm suy yếu sự tăng trưởng kinh tế của Mỹ và không phát huy tác dụng trong việc thúc ép các nước như Trung Quốc thay đổi thông lệ thương mại. Thâm hụt của Mỹ với Trung Quốc hồi năm ngoái cũng đạt mức kỷ lục 375 tỷ USD.

THANH VĂN