Từ Đông Hà ngược lên Đường 9, gió Lào như tấp lửa giữa cái nóng ngoài trời hơn 40 độ C. Từ km41, chúng tôi tiếp tục rẽ gần 20km đường qua Mò Ó, đến Triệu Nguyên để vào thung lũng Ba Lòng (H.Đakrông, Quảng Trị). Ở thượng nguồn sông Thạch Hãn này, nắng gió càng quay quật đến khiếp. Và trước mắt chúng tôi là hiện trường mở rộng quy tập hài cốt liệt sĩ tại thôn Tân Xá (xã Ba Lòng) mà Đội tìm kiếm, quy tập hài cốt liệt sĩ thuộc Sư Đoàn 968 (Quân khu 4) đã đội nắng bám trụ ròng rã tìm kiếm hơn 60 ngày qua tính từ hạ tuần tháng 3 – 2021. 

Bức ảnh tìm thấy cùng hài cốt liệt sĩ đã được Công an Quảng Trị phục hồi khá rõ nét.

Tại hiện trường, Trung tá Lê Ngọc Thông - Phó Chủ   nhiệm Chính trị, Sư đoàn 968 chia sẻ tính đến ngày 2-6-2021, đội quy tập đã phát hiện, cất bốc được 40 hài cốt liệt sĩ, tất cả chưa xác định được danh tính, đơn vị và công tác mở rộng khu vực tìm kiếm ra một số hộ dân khác đang được triển khai. Có thể cảm nhận nỗi đau đáu trong tâm tư của những người lính đang tìm kiếm đồng đội song điều đó càng thôi thúc họ nỗ lực hết mình để thu thập thông tin từ hiện trường kết hợp với hồ sơ, tư liệu nghiên cứu, khảo sát. Theo tìm hiểu của chúng tôi, Sư đoàn 968 đã liên tục tìm kiếm hài cốt liệt sĩ tại chiến khu Ba Lòng gần 20 năm qua. Đến năm 2017, sau khi Đội quy tập được thành lập, công tác này càng được đẩy mạnh hơn. Và qua quá trình xác minh các thông tin và khảo sát địa bàn, đến tháng 3-2021, Đội quy tập khoanh vùng, xác định được khu vực nghi có hài cốt liệt sĩ, đồng thời phối hợp với chính quyền địa phương và nhân dân triển khai lực lượng tổ chức tìm kiếm tại khu vực vườn của gia đình ông Nguyễn Đức Quang và gia đình bà Nguyễn Thị Thi ở thôn Tân Xá. Từ đây, càng khẳng định chắc chắn khu vực này là nơi chôn tập thể hài cốt liệt sĩ khi chỉ trong 4 ngày (từ 24 đến 27-3) đã phát hiện cất bốc được 12 hài cốt. Có hài cốt ở độ sâu hơn 1m, nhưng cũng có hài cốt cách mặt đất hơn 3m. Nhà dân cũng đã tháo để phục vụ cho hiện trường tìm kiếm gây xúc động mạnh.

Ban Chỉ đạo 515 Quốc gia kiểm tra thực tế tại hiện trường tìm kiếm hài cốt liệt sĩ.

Bà con khắp nơi ngày ngày ngóng về Tân Xá, họ đến viếng, đến thăm, đến hỗ trợ các chiến sĩ đang làm nhiệm vụ. Trong niềm xúc động, cụ Nguyễn Thanh Bảo (xã Triệu Nguyên) cho biết thời kháng chiến chống Pháp, Ba Lòng là một căn cứ địa cách mạng, trung tâm lãnh đạo cuộc kháng chiến của tỉnh Quảng Trị, nơi diễn ra các đại hội, hội nghị, cuộc họp có tính chất quyết định đến sự chuyển biến của công cuộc kháng chiến ở địa phương và khu vực. Chiến khu Ba Lòng trở thành một mắt xích quan trọng của hệ thống chiến khu miền Trung; đóng vai trò quan trọng trong tuyến giao liên thống nhất Bắc - Nam, vừa là hậu phương lớn và vừa là bàn đạp để tiến công địch. Và trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, Ba Lòng là địa bàn ác liệt, nhiều chiến sĩ đã hy sinh và nằm lại nơi mảnh đất này. Trong đó có trận đánh chiếm đồn Ba Lòng vào đêm 19 rạng sáng 20-10-1965, 71 chiến sĩ đã hy sinh và 53 người trong số đó hơn nửa thế kỷ trôi qua vẫn chưa tìm thấy. Danh sách các liệt sĩ hy sinh quê hương trải dài Hà Tĩnh, Nghệ An, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế, Đà Nẵng, cả Hà Nội, Thái Bình, Hưng Yên, Hải Phòng, Ninh Bình.

Ban chỉ đạo 515 Quốc gia đã trực tiếp vào hiện trường động viên cán bộ chiến sĩ tiếp tục nhiệm vụ tìm kiếm. Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Võ Văn Hưng cũng 2 lần đến Tân Xá kịp thời động viên các chiến sĩ, biểu dương các hộ dân tạo điều kiện để mở rộng tìm kiếm. Từ con số 12, đội quy tập phát hiện lên 40 hài cốt, đặc biệt còn phát hiện được kỷ vật quý giá trong quá trình cất bốc. Đó là bức chân dung nhỏ được gói trong túi nilon. Sẻ chia cùng chúng tôi tấm chân dung kỷ vật được tìm thấy cùng hài cốt liệt sĩ, Sư đoàn 968 hy vọng qua đây nhận được nhiều thông tin từ nhân dân, góp phần quan trọng xác định được danh tính hài cốt liệt sĩ. Khi được phát hiện, bức ảnh đã ố màu, không còn rõ nét nhưng vẫn toát lên được thần thái qua đôi mắt và khuôn miệng cười xinh của cô gái. Mọi kỷ vật của liệt sĩ đều thiêng liêng và trong hoàn cảnh này càng như một “báu vật”. Ngay lập tức, Sư đoàn 968 phối hợp cùng Công an tỉnh Quảng Trị khôi phục lại tấm ảnh với mong muốn người thân của các liệt sĩ sẽ nhìn thấy và nhận ra người trong bức ảnh này. Không chậm trễ, cán bộ chiến sĩ Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an tỉnh bắt tay vào thực hiện. Với tinh thần trách nhiệm cao, Phòng Kỹ thuật Hình sự đã nhanh chóng khôi phục được chân dung người trong ảnh. Đó là hình ảnh cô gái tuổi chừng đôi mươi, nét đẹp dịu dàng và nụ cười tỏa sáng. Chúng tôi tin nụ cười ấy đã theo người chiến sĩ đi trong mưa bom bão đạn; là động lực, là niềm hứa hẹn ngày về chiến thắng đầy tha thiết. Trong khi chưa thể xác định được danh tính các liệt sĩ vừa được tìm thấy hài cốt, thì đây là manh mối quý giá. Ai có thể nhận ra người con gái trong bức hình vừa được tìm thấy, xin hãy sớm liên hệ và hỗ trợ các chiến sĩ Sư đoàn 968. Tất cả đang hy vọng và đợi tin biết bao!

BẢO HÀ