Từ gần 10 năm nay, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã thực hiện chủ trương không phát hành tiền lẻ mới, mệnh giá dưới 10.000 đồng vào dịp Tết Nguyên đán; đồng thời, nghiêm cấm cán bộ, các tổ chức ngân hàng lợi dụng, tiếp tay, cung cấp tiền mới cho các đối tượng kinh doanh đổi tiền hưởng chênh lệch, kể cả việc lựa chọn những đồng tiền đã qua lưu thông nhưng còn mới để tập hợp thành thếp, bó...

Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước từ năm 2021 cũng được yêu cầu tuyệt đối không được đổi tiền mới in cho doanh nghiệp, cá nhân, kể cả cán bộ Ngân hàng Nhà nước. Cán bộ nào có hành vi lợi dụng, tiếp tay cho việc đổi tiền mới in không đúng quy định sẽ bị xử lý nghiêm. Ngân hàng Nhà nước chi nhánh các địa phương cũng được yêu cầu phải chủ động cân đối, xây dựng kế hoạch thu chi tiền mặt, ưu tiên chi tiền đã qua lưu thông mệnh giá từ 10.000 đồng trở xuống để đáp ứng nhu cầu thanh toán trong nền kinh tế, đặc biệt là tiếp quỹ ATM, chi lương, chi bảo hiểm xã hội, chi cho siêu thị, trung tâm thương mại.

Từ vài năm nay, việc đổi tiền lẻ, tiền mới không còn tập trung tại các điểm đổi tiền trên đường phố mà đã "nhảy lên" mạng xã hội (website, Facebook, Zalo, Tiktok,...). Tùy vào số lượng và mệnh giá tiền, phí đổi sẽ khác nhau. Người dùng sẽ được giao hàng tận nơi, trên phạm vi toàn quốc. Thời điểm này, mức phí đổi với tiền mệnh giá 100.000-200.000 đồng đã tăng dao động từ 3%-8%, tiền lẻ từ 1.000-2.000 đồng từ 10%-15%. Riêng với nhu cầu đổi tiền số lượng lớn, như đổi từ 10 triệu đồng trở lên thì mức phí ưu đãi hơn, dao động từ 2,5%-4%.

Ngoài dịch vụ đổi tiền mới, tiền lẻ, các địa chỉ trên còn quảng cáo đổi cả các đồng tiền hiếm là ngoại tệ của nhiều nước với giá trị gấp nhiều lần mệnh giá thực tế, tùy vào độ độc, lạ của tờ tiền. Đơn cử như năm nay, với tờ tiền mệnh giá 2 USD (tương đương gần 50.000 đồng) in hình con mèo, biểu tượng của năm âm lịch 2023 có giá lên tới 200.000 đồng/tờ. Với những tờ tiền có số seri đẹp, giá bán có thể lên tới hàng triệu đồng.

Theo Thông tư số 25/2013/TT-NHNN của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã quy định về việc thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông. Theo đó, chỉ những tổ chức được Nhà nước cho phép như: Ngân hàng Nhà nước, Chi nhánh Ngân hàng Nhà nước, Sở giao dịch Ngân hàng Nhà nước, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, Kho bạc Nhà nước mới được phép thu, đổi tiền không đủ tiêu chuẩn lưu thông cho tổ chức, cá nhân. Ngoài các đơn vị này, mọi hoạt động thu, đổi tiền của cá nhân, tổ chức khác đều là bất hợp pháp.

Bên cạnh đó, theo Nghị định 88/2019/NĐ-CP ngày 14.11.2019 của Chính phủ quy định về xử phạt hành chính trong lĩnh vực tiền tệ và ngân hàng, bất kỳ hành vi đổi tiền mới, tiền lẻ nhằm hưởng phần trăm chênh lệch, đổi tiền thu lời đều là hành vi trái pháp luật và có thể bị xử phạt từ 20-40 triệu đồng. Mức phạt trên áp dụng với cá nhân, còn với tổ chức sẽ tăng nặng gấp hai lần.

Mặc dù vậy, trên thực tế vẫn còn tình trạng đổi tiền mới lì xì tết (có thu phí) diễn ra khá nhiều trên mạng xã hội. Do đó, người dân cần cẩn trọng với dịch vụ đổi tiền có phí đang diễn ra trên mạng vì không những vi phạm pháp luật mà còn có nguy cơ gặp phải tiền giả, hoặc bị "bùng" tiền đặt cọc...

P.V