Trong những tháng đầu năm 2021 cát xây dựng (gồm: cát san lấp, cát xây, cát tô) tăng giá chóng mặt. Giá cát vào tháng 2-2021 ở mức thấp, cụ thể: dựng cát san lấp 100.000 đồng/m3, cát xây, tô 120.000 đến 130.000 đồng/m3 nhưng vào thời điểm hiện tại đã lên 150.000đồng/m3 với cát san lấp và 170,000 đến 180.000 đồng với cát xây, tô. Cá biệt, tại các huyện miền núi, cát xây dựng có giá dao động từ 350.000 đến 400.000 đồng/m3. Một trong những lý do cát xây dựng tại địa bàn các tỉnh Quảng Nam, Đà Nẵng tăng mạnh là do các cơ quan chức năng tăng cường tuần tra, kiểm soát nên tệ nạn "sa tặc" phần nào đã được kiểm soát, không còn hoạt động rầm rộ, công khai, khối lượng cát khai thác trộm ngày càng ít đi… Bên cạnh đó là một số mỏ cát hết hạn khai thác nhưng không được cơ quan chức năng gia hạn, cấp giấy phép mới đã làm phần nào hạn chế nguồn cung cho thị trường. 

"Sa tặc" đang hoạt động trên sông Thu Bồn (địa phận xã Quế Trung, huyện Nông Sơn, Quảng Nam).

Theo thống kê của cơ quan chức năng, hiện tại trên lưu vực sông Thu Bồn và Vu Gia thuộc huyện Đại Lộc và TX Điện Bàn, Quảng Nam chỉ còn 9 mỏ cát xây dựng còn thời hạn, đang tổ chức khai thác với khối lượng gần 1.000m3/ngày. Trong khi đó, hiện đang vào mùa vụ xây dựng, mỗi ngày các công trình xây dựng tại Quảng Nam và Đà Nẵng cần nguồn cung từ 15.000m3 đến 20.000m3/ngày. Từ nguồn cung bị hạn chế đã làm cho giá thành tăng cao là điều dễ hiểu của quy luật cung-cầu.

Một hệ lụy khác làm "đau đầu" chính quyền tại nhiều địa phương là giá cát tăng cao cũng là nguyên nhân gia tăng hoạt động của những đối tượng chuyên khai thác trộm. Qua khảo sát, tại một số địa phương, như: Nông Sơn, Duy Xuyên, Điện Bàn (Quảng Nam)… dù các bãi cát đã hết thời hạn hoạt động nhưng bằng các phương thức, thủ đoạn là chuyển sang kinh doanh vật liệu xây dựng hàng đêm các chủ bãi tổ chức lực lượng "chim lợn", theo dõi hoạt động của lực lượng Cảnh sát giao thông đường thủy, Cảnh sát môi trường…

Bên cạnh chi phí đầu vào tăng, một số chủ mỏ cát lợi dụng quy luật cung -cầu để đẩy giá vật liệu xây dựng lên quá cao như hiện nay là hoàn toàn không hợp lý. Đây chính là lúc cần có sự vào cuộc của các cơ quan chức năng nhằm kiểm soát giá cả để người tiêu dùng không phải gánh chịu hậu quả vì những khoản phí phát sinh vô lý; đồng thời ngăn chặn nạn khai thác cát trộm có khả năng bùng phát trở lại và góp phần tạo ra sự bình yên cho các dòng sông.

M.T