Tối 27-12 (giờ Mỹ, tức sáng 28-12 theo giờ Việt Nam) Nhà Trắng thông báo Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký thông qua một đạo luật chi số tiền khổng lồ 2.300 tỷ USD cho cứu trợ Covid-19 (900 tỷ USD) và chi tiêu chính phủ (1.400 tỷ USD), qua đó giúp Chính phủ Mỹ tránh được nguy cơ đóng cửa.

Nhân viên liên bang biểu tình phản đối chính phủ đóng cửa trước tòa Quốc hội ở Washington tháng 1-2019. Ảnh: Reuters

Áp lực phải ký

Gói giải cứu 900 tỷ USD và gói chi tiêu chính phủ 1.400 tỷ USD là kết quả của hàng tháng trời thương lượng giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa. Dự luật đã được lưỡng viện Quốc hội thông qua tuần trước, nhưng Tổng thống Trump lần lữa chuyện ký cho đến hôm nay. Hai nguồn tin của CNN cho biết theo kế hoạch thì các trợ lý đã chuẩn bị văn bản dự luật cho Tổng thống Trump ký vào đêm Giáng sinh khi đưa văn bản này đã đến khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông ở bang Florida từ tối 24-12. Tuy nhiên kế hoạch ký bị hủy bỏ vào phút chót.

Hai ngày trước khi văn bản dự luật được đưa đến khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago chiều 24-12, ông Trump đã lên tiếng phản đối một số điều khoản trong gói giải cứu Covid-19 900 tỷ USD. Trong số đó có việc ông muốn tăng tiền hỗ trợ cho dân lên 2.000 USD mỗi người thay vì chỉ 600 USD như gói giải cứu đề nghị. Dù phản đối nhưng ông Trump không nói rõ ràng ông sẽ phủ quyết dự luật, và vì thế các trợ lý vẫn lên kế hoạch đưa văn bản dự luật đến khu nghỉ mát Mar-a-Lago cho ông ký. Lễ ký được lên kế hoạch vào 7 giờ tối 24-12, tuy nhiên sau đó các trợ lý được thông báo ông Trump đã “thay đổi suy nghĩ” và quyết định không ký.

Tuy nhiên, theo Reuters, ông Trump sau đó đã phải chịu áp lực lớn từ các nghị sĩ lưỡng đảng. Sáng 27-12, một nhóm nghị sĩ lưỡng đảng đã đề nghị ông Trump nhanh chóng ký thông qua luật, vì “quá nhiều người” phụ thuộc vào nó. Nhiều nhà kinh tế cũng đồng ý rằng số tiền hỗ trợ tài chính nên cao hơn để giúp nền kinh tế chuyển động trở lại, tuy nhiên chuyện đẩy nhanh hỗ trợ lại cấp thiết hơn, vì thế không nên trì hoãn. Các nguồn tin cho biết dù đã ký luật nhưng ông Trump sẽ tiếp tục nỗ lực để tăng số tiền hỗ trợ cho mỗi người dân từ 600 USD lên 2.000 USD.

Hiện vẫn chưa rõ nguyên nhân khiến tổng thống thay đổi ý định. Các quan chức Nhà Trắng cũng kín tiếng về suy nghĩ của ông. Tuy nhiên, một nguồn tin thân cận cho biết các cố vấn đã kêu gọi ông đổi ý vì không có lý do gì để từ chối dự luật cứu trợ. Ông Trump thông báo trên Twitter: “Tin tốt về gói cứu trợ Covid. Thêm thông tin để theo dõi”. Giải thích cho việc đột ngột ký đạo luật hôm 27-12, ông Trump cho  biết đã “ký dự luật này để khôi phục trợ cấp thất nghiệp, dừng việc trục xuất, cung cấp hỗ trợ thuê nhà, thêm tiền cho chương trình bảo vệ tiền lương cho doanh nghiệp nhỏ, đưa nhân viên hàng không trở lại làm việc, bổ sung đáng kể tiền để phân phối vaccine và nhiều việc khác”.

Rất cần thiết

Với động thái ký thông qua luật, ông Trump cũng đã ngăn việc phải đóng cửa chính phủ một phần vào ngày 29-12 vì hết tiền chi tiêu. Việc ông Trump trì hoãn ký mấy ngày nay mang lại lo ngại rằng chính phủ Mỹ có thể phải đóng cửa vì các cơ quan liên bang thiếu tiền chi tiêu. Theo đó chuyện lương bổng của hàng triệu nhân viên chính phủ sẽ bị ảnh hưởng. Nếu ông Trump không ký dự luật thành luật vào nửa đêm 28-12, thì việc đóng cửa một phần chính phủ sẽ bắt đầu trừ khi các nhà lập pháp thông qua dự luật stopgap - dự luật tạm thời ngăn chính phủ không đóng cửa.

Ngoài ra, với động thái ký thông qua luật, khoản trợ cấp thất nghiệp cho khoảng 14 triệu người thông qua các gói kích thích trước đây hết hạn vào ngày 26-12 sẽ sớm được khởi động lại.

Việc ký thông qua cũng giúp chính phủ có kinh phí để mua vaccine Covid-19 từ Moderna và Pfizer để tiêm phòng cho người dân trong bối cảnh dịch Covid-19 đang bùng phát mạnh tại Mỹ. Các bang đã nhận được 340 triệu USD từ chính phủ Mỹ để bù đắp chi phí mà họ phải chịu từ việc triển khai vaccine nhưng cho biết họ vẫn phải đối mặt với khoản thiếu hụt khoảng 8 tỷ USD.

Lãnh đạo phe đa số Thượng viện Mitch McConnell cho biết ông “cảm ơn vì tổng thống đã ký gói cứu trợ thành luật” nhưng không đề cập đến kế hoạch tăng mức trợ cấp cá nhân.

AN BÌNH