Chuyên gia Viện nghiên cứu Đông Nam Á tại Singapore nhận định những động thái của Trung Quốc thời gian gần đây ở Biển Đông sẽ làm cho tình hình khu vực thêm căng thẳng, bất ổn và gây trở ngại cho việc đàm phán về Bộ quy tắc ứng xử của các bên ở Biển Đông (COC) giữa nước này với Hiệp hội các quốc gia Đông Nam Á (ASEAN).

Một chuyên gia của viện trên cho rằng, các động thái của Trung Quốc tại Biển Đông trong thời gian gần đây vẫn đi theo quy luật từ trước đến nay của nước này. Đó là Trung Quốc sẽ trở nên tích cực hơn trên thực địa trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến 9 hàng năm, khi thời tiết nhìn chung thuận lợi cho các hoạt động trên biển. Còn các hành động như xây dựng các trạm nghiên cứu trên đảo nhân tạo tại Trường Sa hay thiết lập các đơn vị hành chính mới nhằm quản lý hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa của Việt Nam cũng nằm trong kế hoạch lâu dài của Bắc Kinh giúp cường quốc Châu Á áp đặt các yêu sách chủ quyền, đồng thời củng cố khả năng kiểm soát Biển Đông trên thực tế của nước này.

Điều đáng nói là các hành động này diễn ra trong bối cảnh các nước khác đang phải bận tâm đối phó với dịch viêm đường hô hấp cấp Covid-19, khiến khả năng phản ứng của họ trước các hành động của Trung Quốc phần nào bị ảnh hưởng. Vì vậy, theo nhà báo cao cấp Veeramalla Anjaiah ở Jakarta, Indonesia, cộng đồng quốc tế cần lên án các hoạt động phi pháp của Trung Quốc tại Biển Đông.

Nhà báo này cho biết, Trung Quốc - một trong những quốc gia ký kết và phê chuẩn Công ước LHQ về Luật biển năm 1982 (UNCLOS) – đang vi phạm trắng trợn luật hàng hải quốc tế khi tuyên bố chủ quyền đối với hơn 80% diện tích Biển Đông dựa trên "đường chín đoạn" gây tranh cãi và "không có giá trị pháp lý" theo UNCLOS. Năm 2016, Tòa Trọng tài Thường trực (PCA) có trụ sở tại La Haye đã nhất trí ra phán quyết bác bỏ thẳng thừng các yêu sách chủ quyền của Trung Quốc tại biển Đông.

Nhắc lại vụ việc mới nhất hôm 3-4 khi Lực lượng Hải cảnh Trung Quốc đâm chìm một tàu cá Việt Nam tại quần đảo Hoàng Sa, nhà báo Veeramalla Anjaiah khẳng định đây là hành động "vô nhân đạo" và "không thể chấp nhận được". Cách đây vài ngày, Trung Quốc còn tự tiện đặt tên cho 80 đảo, rạn san hô và thực thể địa lý dưới biển ở Biển Đông, trắng trợn vi phạm UNCLOS. Nhà báo Anjaiah nhấn mạnh, cộng đồng quốc tế cần lên án các "hoạt động phi pháp" của Trung Quốc tại Biển Đông. Mặt khác, cộng đồng quốc tế cần trợ giúp các nước thành viên ASEAN tổ chức tuần tra chung tại Biển Đông cũng như hiện đại hóa lực lượng hải quân. Ngoài ra, ASEAN cần có quan điểm chung và yêu cầu đẩy nhanh các cuộc đàm phán về COC.

TTXVN