(Cadn.com.vn) - Lọt thỏm giữa bốn bề là núi, Khu tái định cư (TĐC) Nước Lang (xã Phước Xuân, H. Phước Sơn, Quảng Nam) là một trong 2 thôn tái định cư, sau khi nhường đất làng cũ cho dự án thủy điện Đăk Mi 4. Lúc đầu khu TĐC này chỉ có 25 hộ dân, được BQL dự án xây cho mỗi gia đình một căn hộ khoảng 40m2, cấp cho 200m2 đất và đến nay, cả khu TĐC đã phát sinh lên tới 40 hộ...

Trưởng thôn Y Nữ, người phụ nữ Giẻ Triêng chưa đầy 40 tuổi, cho hay: "Làng chúng em, đang chuẩn bị tổ chức kỷ niệm 10 năm ngày tái lập...". Theo lời chị Y Nữ, 10 năm rồi nhưng làng chẳng đổi thay là mấy. Dẫn chúng tôi đi quanh làng, Y Nữ chỉ lên những sườn núi dốc đứng bao quanh làng: "Đấy các anh xem, diện tích đất TĐC chỉ có chừng này, không thể mở rộng thêm nữa, mà xung quanh là núi bao bọc. Dân số thì cứ tăng thêm theo năm tháng, tất cả chen chúc như ở phố, không chăn nuôi, trồng trọt được bất cứ con gì,  cây gì để cải thiện đời sống...". Đất đai hẹp, tất cả các cặp vợ chồng mới xây dựng gia đình đều phải tự đi kiếm vật liệu về dựng chòi, che chắn tạm bên cạnh các căn nhà tái định cư, cuộc sống vô cùng tạm bợ.

Những đứa trẻ ở khu TĐC Nước Lang không có lớp mẫu giáo để học.

Khó khăn nhất của làng bây giờ là vấn đề đất ở, nhà ở, những ngôi nhà  dự án thủy điện xây cho 10 năm trước, hầu hết đã xuống cấp, tường nhà nứt nẻ, nhiều nhà đã mục nát hẳn. Hệ thống nhà vệ sinh hầu hết đã hư hỏng, vì  chất lượng xây dựng kém, hơn nữa nguồn nước sinh hoạt thiếu, vào mùa khô, các nguồn nước tự chảy bị bồi lấp, khô kiệt, người dân phải lần xuống các khe suối sâu để cõng nước sinh hoạt... Y Nữ bảo, nước uống còn khó, huống chi là nước dùng cho sinh hoạt khác, nhà vệ sinh hư hỏng là phải thôi... Năm 2015, người dân kiến nghị, BQL dự án thủy điện đã cho thay toàn bộ xà gồ các nhà bằng gỗ (trước đây làm bằng thép).

Đấy là nhà ở, còn cái ăn, cả thôn chỉ có gần 5ha ruộng lúa nước do BQL thủy điện san ủi cho, nhưng ở tít bên kia núi, cách làng hơn 3km đường ngược dốc. Đất ruộng được cày ủi từ các sườn núi xuống, nên rất xấu, trung bình mỗi hộ được khoảng 1.000m2. Sau  10 năm rồi canh tác, đất ngày càng cằn cỗi, trung bình mỗi vụ chỉ thu được chưa đầy 100kg lúa. Nguồn thu nhập chính của người dân trong làng thời gian qua là vào rừng bứt mây, săn bắn thậm chí khai thác gỗ trái phép để bán... cuộc sống rất bấp bênh.

Thiếu đất sản xuất, người dân trong làng Nước Lang phải đi bứt mây kiếm sống.

Hiện cả khu TĐC Nước Lang vẫn chưa có trường mẫu giáo, gia đình nào muốn gửi con để lên rẫy phải chở các cháu xuống tận thôn Lao Đu, cách đó gần 5km. Người dân đã kiến nghị, nhưng nghe ngành giáo dục nói, phải có trên 15 cháu mới mở được một điểm trường mẫu giáo. Thôn chỉ có một điểm trường tiểu học dành cho các em học lớp 1, còn  lại đều phải xuống trường ở trung tâm xã cũng cách làng hơn 3km. Trưởng thôn Y Nữ cho biết, thôn có 40 hộ nhưng hơn một nửa là hộ nghèo. Lâu nay, BQL thủy điện đã cắt hết mọi khoản hỗ trợ, chỉ mỗi dịp Tết, bà con được hỗ trợ ít gạo, dầu ăn, muối mắm nên người dân đang loay hoay không biết thay đổi cuộc sống thế nào...

Trao đổi với chúng tôi, ông A Ngo - Phó Chủ tịch UBND xã Phước Xuân, cũng rất đồng cảm với những khó khăn của bà con thôn TĐC Nước Lang. Theo ông A Ngo, khu TĐC này quá nhiều bất cập, trước hết là đường giao thông lên thôn, quá hẹp, quá dốc, vô cùng nguy hiểm, nhất là vào mùa mưa. Diện tích đất ở hẹp, nhà cửa xuống cấp, đây là nỗi lo không chỉ người dân, mà cả chính quyền xã cũng rất lo lắng. Thêm nữa là vấn đề làm sao có thêm đất để người dân sản xuất, chăn nuôi, chứ cứ tình trạng sống đắp đổi qua ngày như hiện nay thì quá bất ổn. Trong năm 2017, UBND xã đã có kiến nghị với UBND huyện, ngành chức năng, BQL dự án thủy điện Đăk Mi 4, cần phải xem xét nghiên cứu, để làm sao mở rộng mặt bằng diện tích đất ở cho người dân, mở rộng, cải tạo lại đường giao thông, mở rộng thêm đất sản xuất, mở lớp mẫu giáo, điểm trường tiểu học,  cải tạo lại hệ thống cung cấp nước sạch...

Một khu tái định cư mà đã 10 năm rồi, cuộc sống người dân vẫn chưa ổn định, đây là vấn đề mà chính quyền, ngành chức năng tỉnh Quảng Nam, H. Phước Sơn và đơn vị liên quan là dự án thủy điện Đăk Mi 4, phải xem xét, giải quyết ổn thỏa cho người dân.

Hồng Thanh