(Cadn.com.vn) - Ngày 27-11, tại Hà Nội, Trung tâm Bảo tồn và Phát triển Tài nguyên Nước (WARECOD) phối hợp với Mạng lưới sông ngòi tại Việt Nam tổ chức tọa đàm Nước - Năng lượng – Cuộc sống. Tại đây, bà Đào Việt Nga, Giám đốc Trung tâm WARECOD cho rằng: Quy hoạch các dự án thủy điện cần xây dựng cơ chế chia sẻ lợi ích giữa chủ đầu tư và người bị ảnh hưởng.

Trong quá trình phát triển thủy điện cho tới nay, theo thống kê của Bộ NN&PTNT có tới 75.000 hộ dân phải di dời, thu hồi khoảng 133.931 ha đất các loại. Các hệ thống văn bản quy hoạch, hướng dẫn quy định đền bù, giải phóng mặt bằng đền bù tái định cư (TĐC) khá nhiều và nội dung phức tạp gây không ít khó khăn cho việc thực hiện. Các quy định này cũng thường xuyên điều chỉnh, bổ sung.

Do vậy cần phải nhất thể hóa các loại văn bản này. Chất lượng công trình các khu TĐC còn hạn chế, chưa phù hợp với tập quán văn hóa của đồng bào dân tộc; một số khu thiếu điện, thiếu nguồn nước, thiếu đất sản xuất, thiếu quỹ đất dự phòng, giao thông rất hạn chế do sự phối hợp giữa chính quyền địa phương và chủ đầu tư tại các dự án này còn thiếu trách nhiệm.

Ngoài ra trong khâu thiết kế kỹ thuật, không có cơ quan đảm bảo năng lực để đánh giá độc lập các thiết kế kỹ thuật này, như thủy điện Pleikrong (Kon Tum) thay đổi thiết kết 110MW - 100MW không thông qua các cơ quan chức năng. Trong giai đoạn thi công, vận hành, có 2 vấn đề nổi cộm: Giảm thiểu tác động môi trường, vận hành liên hồ chứa...

Nhưng do mức phạt thấp và thực thi pháp luật còn chưa nghiêm nên nhiều chủ đầu tư không nghiêm túc thực hiện các biện pháp này. Bên cạnh đó, việc tăng dân số và phát triển nhiều đô thị, khiến giảm các đường dòng chảy tự nhiên, tăng áp lực dòng chảy qua đường tiêu nước chính, tăng khối lượng và vận tốc lũ, sinh ra những đỉnh lũ lớn hơn so với trước đây, diện ngập tăng lên khiến lượng lũ ngày một lớn hơn, tốc độ nhanh hơn và kéo dài hơn.

Hiện Việt Nam có 2.360 sông có chiều dài hơn 10km. Những năm 80 của thế kỷ XX các dòng sông lớn của Việt Nam vẫn giữ được sinh thái tự nhiên. Tuy vậy, sự phát triển ồ ạt của các công trình thủy điện trên các hệ thống sông của Việt Nam đã và đang gây nên những tổn hại nghiêm trọng đến môi trường, hệ sinh thái và phá vỡ sinh kế của cộng đồng người dân sống phụ thuộc vào nguồn tài nguyên này.

Thanh Hương