Giống như hệ thống đường sắt, vốn định hình một Ấn Độ hiện đại, vé máy bay giá rẻ, được thúc đẩy bởi sự cạnh tranh khốc liệt giữa các hãng hàng không, đang thay đổi cách người Ấn Độ đi lại. Nó mở ra cơ hội đưa hàng trăm triệu người lên bầu trời, điều hầu hết trong số họ chưa từng làm trước đây. Nhưng, trớ trêu thay, cạnh tranh khốc liệt đồng nghĩa với việc chính các hãng hàng không đã mở ra cuộc cách mạng này có thể là một trong những người cuối cùng thưởng thức thành quả. Trường hợp điển hình là sự sụp đổ gần đây của Jet Airways - một trong những hãng hàng không lớn nhất Ấn Độ. Mặc dù hoạt động tại một trong những thị trường hàng không phát triển nhanh nhất thế giới, hôm 18-4, hãng tuyên bố ngừng vô thời hạn tất cả các chuyến bay sau khi cạn tiền.

Các hãng hàng không giá rẻ hiện chiếm 70% thị trường hàng không nội địa của Ấn Độ. Ảnh: CNN

Những đơn đặt hàng khổng lồ

Để hiểu rõ hơn về nghịch lý hiện tại của ngành hàng không Ấn Độ, chúng ta cần quay lại một vài năm.

Năm 2014, hãng hàng không giá rẻ của Ấn Độ, IndiGo, gây chú ý bằng cách đặt mua 250 máy bay Airbus A320 chỉ trong một lần, một giao dịch trị giá lên đến 26,5 tỷ USD. Nối tiếp đơn đặt hàng trước đó cho 100 máy bay cùng loại, đây là đơn đặt hàng máy bay lớn nhất mà Airbus từng nhận được. Tăng trưởng của ngành hàng không thương mại Ấn Độ trong giai đoạn này đã phát triển lên 2 con số và IndiGo muốn đổi các máy bay lớn hơn. Vào cuối năm 2018, hãng tuyên bố đổi 125 máy bay từ đơn đặt hàng A320 sang loại A321neo, loại máy bay lớn hơn có thể chứa 220 hành khách, thay vì 189 hành khách của A320.

Những đơn đặt hàng siêu máy bay này phản ánh một xu hướng rộng lớn hơn. Tháng 7-2016, GoAir tăng gấp đôi quy mô của đơn đặt hàng trước đó của Airbus A320neo lên 144 chiếc. Hãng hàng không Spicejet cũng đặt hàng 205 mẫu 737 MAX của Boeing. Các hãng hàng không giá rẻ Ấn Độ đã đặt hàng  gần 1.000 chiếc. Hiện nay, có gần 700 máy bay vận hành ở Ấn Độ.

Hai thập kỷ kỳ diệu

Tất cả những điều này có ý nghĩa gì đối với du khách?

Về cơ bản, các chuyến bay nội địa có giá rẻ và nhiều tuyến đường hơn, giúp cho việc khám phá Ấn Độ trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết, bao gồm các điểm đến từng được coi là quá xa cho một kỳ nghỉ nhanh chóng.

Các hãng hàng không giá rẻ hiện chiếm 70% thị trường nội địa và theo Tổ chức Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA), giá vé nội địa trung bình ở Ấn Độ hiện nay thấp hơn 1/3 so với năm 2005. Trong 20 năm qua, toàn bộ ngành hàng không Ấn Độ đã tăng  gấp 8 lần số hành khách mà họ vận chuyển. Hiệu suất trong phân khúc giá rẻ thậm chí còn ấn tượng hơn: tăng gấp 27 lần kể từ khi bắt đầu (hãng hàng không giá rẻ đầu tiên của Ấn Độ, Air Deccan, ra mắt năm 2003). Tuy nhiên, Binit Somaia, Giám đốc tư vấn hàng không khu vực Nam Á cho biết, "Ấn Độ vẫn có tỷ lệ đi lại hàng không thấp nhất trong số 20 thị trường du lịch hàng không hàng đầu trên toàn cầu". Thật vậy, IATA dự kiến số hành trình trên không ở Ấn Độ sẽ tăng hơn gấp 3 trong vài thập kỷ tới, từ 160 triệu lên 520 triệu mỗi năm vào năm 2037. IATA ước tính Ấn Độ sẽ trở thành thị trường đi lại hàng không lớn thứ ba trên thế giới (sau Mỹ và Trung Quốc).

Nhìn vào thông lượng hành khách, điều này có thể đã xảy ra. Theo báo cáo của Hội đồng Sân bay Quốc tế (ACI), năm 2018 Ấn Độ đã trở thành thị trường hàng không lớn thứ 3 thế giới, vượt qua Nhật Bản. Anand Stanley, chủ tịch và giám đốc điều hành của Airbus tại Ấn Độ và Nam Á nói: "8.1 tỷ chuyến tàu mỗi năm ở Ấn Độ có khả năng được chuyển đổi thành hơn 1 tỷ chuyến bay. Điều này thể hiện cơ hội tăng trưởng to lớn cho ngành công nghiệp hàng không. Chúng tôi cho số lượng máy bay cần thiết sẽ tăng lên gần 2.000 chiếc trong 20 năm tới".

Tuy nhiên, việc các hãng hàng không sẽ được hưởng lợi như hành khách và các nhà sản xuất máy bay trong thời gian sắp tới hay không là một vấn đề hoàn toàn khác.

Bị chèn ép

Trong số các hãng hàng không lớn của Ấn Độ, chỉ có IndiGo và GoAir có thể duy trì lợi nhuận liên tục trong những năm gần đây. SpiceJet có một hiệu suất không đều, mặc dù dường như đang di chuyển theo hướng tích cực. Tuy nhiên, vài quý khó khăn trong năm 2018 có nghĩa là những nhà vận chuyển giá rẻ này chắc chắn sẽ phải trả lại lợi nhuận vào cuối năm tài chính hiện tại. Mặc dù vậy, các hãng hàng không giá rẻ dường như đang đối phó tốt hơn với môi trường cạnh tranh khốc liệt khiến giá vé thấp và phải bù đắp cho việc tăng chi phí như nhiên liệu.

Ngược lại, các nhà cung cấp dịch vụ cao cấp hơn đang cảm thấy bị chèn ép. Air India thuộc sở hữu của chính phủ từ lâu trở thành gánh nặng cho ngành tài chính công. Quan liêu và chi phí cao được cho là nguyên nhân dẫn đến thất bại. Tài chính của hãng được cho là rất lộn xộn đến nỗi nỗ lực tư nhân hóa gần đây đã bị hủy bỏ vì thiếu người đồng ý mua lại. Jet Airways, hãng hàng không đầy đủ dịch vụ tư nhân và là hãng hàng không lớn thứ hai của Ấn Độ, thường xuyên báo lỗ trong thập kỷ qua, dẫn đến sự sụp đổ của hãng trong tháng này. Việc Etihad Airways của Abu Dhabi đồng ý mua 24% vốn, không đủ để kéo hãng ra khỏi sụp đổ. Số phận của Kingfisher Airlines cũng tương tự như vậy. Từng là một thương hiệu được coi trọng và là hãng hàng không nội địa lớn thứ hai của Ấn Độ, hãng đã sụp đổ vào năm 2012.

Tuy nhiên, quy mô lớn của thị trường hàng không Ấn Độ vẫn thu hút những người mới tham gia. Cả Air Asia và Singapore Airlines đã thành lập liên doanh riêng với tập đoàn công nghiệp Ấn Độ Tata Sons. Kết quả là sự ra mắt của hai hãng hàng không mới: AirAsia India- theo mô hình giá rẻ của các hãng khác trong tập đoàn AirAsia- và Vistara, hãng hàng không cao cấp hơn.

Hướng đến quốc tế

Những hãng hàng không mới thành lập cho đến nay chỉ giới hạn hoạt động ở thị trường nội địa. Điều này sắp thay đổi khi các hãng hàng không đạt ngưỡng kích thước đội bay tối thiểu do chính phủ Ấn Độ quy định để được cấp quyền tham gia vào các tuyến bay quốc tế.

Tuy nhiên, với mục tiêu kết nối các thành phố và thị trấn nhỏ trong nước, chính phủ Ấn Độ đang điều chỉnh các quy định và cung cấp trợ cấp cho các chuyến bay trong nước. Các hãng hàng không cho đến nay đã phản ứng bằng cách thêm máy bay cánh quạt nhỏ vào đội bay của họ. Nhưng cơ sở hạ tầng của Ấn Độ có thể đối phó với sự tăng trưởng nhanh chóng này hay không? New Delhi đang gấp rút xây dựng các sân bay mới để bắt kịp xu ướng: 34 trong số đó đã được khánh thành trong 18 tháng qua như là một phần của kế hoạch đầy tham vọng nhằm xây dựng 100 sân bay mới trong khoảng thời gian 15 năm.

Với các máy bay hiện đại như A321neo đã có sẵn, các hãng hàng không giá rẻ của Ấn Độ đang để mắt tới những cơ hội mới trên mặt trận quốc tế.

AN BÌNH