Công trình đập ngăn mặn, giữ ngọt Thảo Long là công trình lớn nhất Đông Nam Á nằm trên hạ lưu sông Hương thuộc địa bàn X.Phú Thanh, H. Phú Vang, TT-Huế. Sau nhiều năm đưa vào khai thác, đập Thảo Long hiện đã hư hỏng, xuống cấp nghiêm trọng khiến hàng chục ngàn hộ dân trồng lúa ở vùng thượng lưu sông Hương đang thấp thỏm, lo sợ nước mặn xâm nhập.

Đập Thảo Long là đập ngăn mặn lớn nhất Đông Nam Á.

Đập xuống cấp nghiêm trọng

Đập Thảo Long xây dựng hoàn thành và đưa vào sử dụng năm 2006 với tổng kinh phí đầu tư trên 150 tỷ đồng. Đây là công trình lớn nhất Đông Nam Á, lần đầu tiên được xây dựng tại khu vực cửa sông, trên nền đất yếu với 1 âu thuyền, 15 cửa van, khẩu độ 3,5 m/cửa... Công trình đập Thảo Long có tác dụng ngăn mặn giữ ngọt, chống hạn và nuôi trồng thủy sản, lưu trữ nguồn nước phục vụ tưới cho sản xuất nông nghiệp, đảm bảo nguồn nước sinh hoạt cho các huyện, thị: Quảng Điền, Phú Vang, Hương Trà, Hương Thủy và TP.Huế; phục vụ quá trình điều tiết, xả lũ cho các công trình trên lưu vực sông Hương như các hồ thủy điện Hương Điền, Bình Điền, Tả Trạch. Ngoài ra, công trình còn đảm bảo an toàn cho các hoạt động qua lại của tàu thuyền.

Ông Đỗ Văn Đính, Chủ tịch Công ty TNHHNN MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi tỉnh cho biết, công trình đưa vào sử dụng 13 năm và hiện nhiều hạng mục đã hư hỏng, xuống cấp. Hầu hết các cửa van đều bị rỉ rét, xuống cấp, các thiết bị cơ khí trên công trình bị thủng, ôxy hóa. Hệ thống điện lưới phục vụ vận hành không đảm bảo yêu cầu sử dụng. Các thiết bị xi lanh thủy lực nằm phía môi trường nước mặn bị ôxy hóa, không thể xử lý triệt để. Đối với phần thủy công, dầm đáy bằng bê-tông tại một số cửa phục vụ ngăn mặn giữ ngọt cũng bị xói mòn, khi có sự chênh lệch nguồn nước giữa hạ lưu sẽ bị rò rỉ nước mặn và thất thoát nguồn nước ngọt... Ông Đính cho rằng, theo quy định, sau 10 năm sử dụng, công trình đập Thảo Long phải có sự đầu tư lớn để sửa chữa, khắc phục các sự cố, hư hỏng nhưng đến nay đã 13 năm nhưng không có kinh phí nên chưa triển khai.

Đập Thảo Long trước nguy cơ xâm nhập mặn vì nhiều hạng mục hư hỏng.

Nguy cơ xâm nhập mặn

Ông Đoàn Văn Hạo- Trạm trưởng Trạm thủy nông Thảo Long cho biết, công trình Thảo Long không được thiết kế cửa van dự phòng, vì vậy nếu sự cố hư hỏng cửa van xảy ra không đóng hoặc mở được thì gây ra hậu quả rất lớn như: mặn xâm nhập, không đảm bảo nguồn nước cung cấp cho nông nghiệp, công nghiệp và dân sinh trên địa bàn tỉnh trong mùa khô, gây ra sự cố công trình liên quan như ngập úng, vỡ đê bao nội đồng các vùng tiêu phía thượng lưu trong mùa lũ... Ông Nguyễn Văn Nghĩa (61 tuổi, trú X. Phú Thanh, H.Phú Vang) nói: “Đã mấy vụ mùa trôi qua, nông dân ở đây rất lo lắng trước tình trạng đập Thảo Long bị xuống cấp. Nếu không được khắc phục kịp thời thì hàng ngàn hécta đất nông nghiệp trên địa bàn rất dễ bị nước mặn xâm nhập và thiệt hại sẽ rất lớn”. Mới đây, tại buổi làm việc giữa đoàn Tổng cục Thủy lợi (TCTL) với Công ty TNHHNN MTV Quản lý khai thác công trình thủy lợi TT- Huế về hiện trạng đập Thảo Long, ông Nguyễn Văn Phương- Phó Chủ tịch UBND tỉnh TT-Huế cho rằng, việc xuống cấp của công trình đặt địa phương trước nhiều thách thức trước tình trạng xâm nhập mặn, ảnh hưởng đến nước sinh hoạt, nước tưới của nhiều huyện, thị trên địa bàn tỉnh. Ông Nguyễn Văn Tỉnh, Tổng cục trưởng TCTL yêu cầu tỉnh TT-Huế cần sớm nâng cấp sửa chữa công trình để đảm bảo chức năng hoạt động. Ông Tỉnh khẳng định, đập Thảo Long là một công trình có vị trí rất quan trọng đối với địa phương trong phát triển kinh tế - xã hội. Ngoài việc ngăn mặn, giữ ngọt để phục vụ phát triển nông nghiệp và các ngành kinh tế khác của địa phương, còn nhiều mục tiêu khác mà công trình mang lại. Tuy nhiên, công trình đã bộc lộ một số dấu hiệu hư hỏng, cần phải tiếp tục đầu tư nâng cấp sửa chữa. “Trước mắt địa phương tổ chức đánh giá lại hiệu quả đầu tư cũng như xác định một số vị trí hạng mục công trình đã hư hỏng, xuống cấp để có giải pháp tổ chức đầu tư xây dựng, bố trí kinh phí phù hợp trong từng giai đoạn. Đồng thời tiếp tục đầu tư, nghiên cứu nâng cấp ứng dụng công nghệ thông tin để quản lý, khai thác công trình hiệu quả trong thời gian tới”- ông Tỉnh đề nghị.

H.LAN