Nhân vật chính trị nổi bật

Ông Kissinger sinh ra ở Furth, Đức, vào ngày 27-5-1923, sau đó cùng gia đình đến Mỹ vào năm 1938 trước chiến dịch tiêu diệt người Do Thái ở châu Âu của Đức Quốc xã. Ông nhập tịch Mỹ vào năm 1943, nhập ngũ và phục vụ Lục quân Mỹ ở châu Âu trong Thế chiến thứ 2. Ông vào Đại học Harvard nhờ học bổng, lấy bằng thạc sĩ năm 1952 và bằng tiến sĩ năm 1954. Ông giảng dạy tại Harvard trong thời gian 1954-1969. Trong phần lớn thời gian đó, ông Kissinger làm cố vấn cho các cơ quan chính phủ.

Sau khi Tổng thống Richard Nixon đắc cử với cam kết chấm dứt chiến tranh tại Việt Nam vào năm 1968, ông Kissinger được chọn vào Nhà Trắng với tư cách Cố vấn an ninh quốc gia. Và trong nhiệm kỳ thứ hai, Tổng thống Nixon đã bổ nhiệm ông làm Ngoại trưởng. Kissinger là người đầu tiên đảm nhiệm cả hai vai trò cùng lúc và giữ cả hai chức danh trong chính quyền Tổng thống Gerald Ford sau khi người tiền nhiệm Nixon từ chức.

Lối tiếp cận Liên Xô và Trung Quốc của cựu Ngoại trưởng Kissinger được nhiều người coi là tái định hình hướng đi của Chiến tranh Lạnh. Ông đã đàm phán các cuộc đàm phán về hạn chế vũ khí chiến lược và Hiệp ước chống tên lửa đạn đạo với Liên Xô, làm giảm căng thẳng giữa hai siêu cường hạt nhân. Ông Kissinger đã dàn xếp cho cuộc viếng thăm của Tổng thống Nixon tới Liên Xô vào năm 1972. Trong cuộc gặp lịch sử này, Hiệp ước SALT I, Hiệp ước chống tên lửa đạn đạo (ABM) và các hiệp định cơ bản khác đã được ký kết.

Ông cũng là người mở đầu các cuộc đàm phán qua kênh liên lạc ngầm giữa Mỹ và Trung Quốc vào đầu những năm 1970, dẫn đến việc thiết lập quan hệ ngoại giao chính thức giữa hai nước và chuyến thăm lịch sử của Tổng thống Nixon tới Trung Quốc vào năm 1972. Trong nhiệm kỳ của Tổng thống Ford, Ngoại trưởng Kissinger cùng với Bắc Kinh đã thống nhất một bộ khung hành động chiến lược trong quan hệ Trung - Mỹ. Cho đến nay, quan hệ cá nhân giữa ông Kissinger với Trung Quốc đều rất tốt. Quan hệ Trung - Mỹ trở thành thành tựu ngoại giao quan trọng nhất của ông Kissinger. Chiến lược “ngoại giao con thoi” của ông cũng giúp ngăn chặn cuộc chiến tranh Arab-Israel năm 1973.

Năm 1973, ông Kissinger được trao giải Nobel Hòa Bình, cùng với cố vấn đặc biệt Lê Đức Thọ của Việt Nam vì những đóng góp cho cuộc đàm phán đi đến Hiệp định Hòa bình Paris được ký năm 1973, nhằm chấm dứt chiến tranh, lập lại hòa bình ở Việt Nam. Tháng 2-1973, ông Kissinger đến Hà Nội để thảo luận về vấn đề quan hệ hai nước sau chiến tranh.

Tuy nhiên, trong suốt sự nghiệp làm chính trị, ông Kissinger từng bị chỉ trích gay gắt đối với các quan điểm mà ông cho là có lợi cho Mỹ, chẳng hạn như ủng hộ nhà độc tài Augusto Pinochet đảo chính quân sự ở Chile năm 1973 và vì cách xử lý xung đột giữa Ấn Độ và Pakistan năm 1971.

Ông Kissinger rời chính phủ Mỹ sau khi Tổng thống Jimmy Carter đắc cử năm 1977. Sau đó, ông Kissinger thành lập công ty tư vấn ở New York chuyên phục vụ các giới tinh hoa doanh nghiệp trên thế giới. Ông tham gia hội đồng quản trị của một số công ty và nhiều diễn đàn về chính sách an ninh - đối ngoại, viết sách và trở thành nhà bình luận truyền thông thường xuyên về các vấn đề quốc tế.

Những nhận định sắc bén

Những ngày tháng cuối đời, ông vẫn theo dõi sát tình hình thế giới, thực hiện các chuyến công tác nước ngoài và đưa ra những phát biểu về những vấn đề nóng trên thế giới. Tháng 7-2023, ông có chuyến thăm bất ngờ tới Bắc Kinh để gặp Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình.

Cũng trong năm 2023, cựu Ngoại trưởng Kissinger cũng đưa ra những nhận định sắc bén về hai cuộc chiến lớn hiện nay trên thế giới: xung đột Nga - Ukraine và chiến tranh Israel - Hamas. Trong cuộc trả lời phỏng vấn kênh truyền hình CBS News ngày 7-5, ông Kissinger cho rằng cuộc xung đột ở Ukraine có thể đang tiến gần đến “một bước ngoặt”. Và ông nhận định, với vai trò trung gian của Trung Quốc, các cuộc đàm phán nghiêm túc có thể bắt đầu vào cuối năm 2023.

Trong khi đó, ông cảnh báo xung đột ở Trung Đông giữa Israel và Hamas có nguy cơ leo thang, khiến các quốc gia Arab khác phải chịu áp lực từ công chúng của chính mình. Theo nhà ngoại giao kỳ cựu này, mục tiêu thực sự của Hamas cùng các nhóm ủng hộ khác chỉ có thể là nhằm kích động thế giới Arab chống lại Israel và rời khỏi con đường đàm phán hòa bình. Có khả năng Israel sẽ hành động chống lại Iran nếu như Tehran can dự vào cuộc chiến giữa Tel Aviv với Hamas hiện nay.

AN BÌNH