Thời gian qua, trên địa bàn cả nước nói chung, trong đó có Quảng Nam, tình hình hoạt động của tội phạm sử dụng công nghệ cao (CNC) gia tăng nhanh chóng, diễn biến phức tạp và gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng. Lực lượng CA tỉnh Quảng Nam đã đấu tranh, triệt phá nhiều đường dây tội phạm CNC quy mô lớn. Để hiểu rõ hơn về phương thức, thủ đoạn và quá trình đấu tranh với loại tội phạm này, P.V Báo Công an TP Đà Nẵng đã có buổi trò chuyện với Thượng tá Ngô Quốc Ánh- Phó trưởng Phòng Cảnh sát hình sự (CSHS) CA tỉnh Quảng Nam.

Thượng tá Ngô Quốc Ánh (giữa) tuyên dương, khen thưởng thành tích đấu tranh PCTP CNC.

Phóng viên: Với vai trò phụ trách và điều hành trực tiếp Đội Cảnh sát PCTP sử dụng CNC từ khi thành lập đến nay, ông có thể chia sẻ về phương thức, thủ đoạn của loại tội phạm này như thế nào?

Thượng tá Ngô Quốc Ánh: Nhằm đấu tranh có hiệu quả với loại tội phạm này, tháng 4-2018, Giám đốc CA tỉnh Quảng Nam quyết định thành lập Đội Cảnh sát PCTP sử dụng CNC. Đội có trách nhiệm giúp lãnh đạo Phòng CSHS tham mưu lãnh đạo CA tỉnh các chương trình, kế hoạch chỉ đạo thực hiện công tác đấu tranh PCTP sử dụng CNC; trực tiếp thực hiện công tác điều tra cơ bản nắm tình hình, phòng ngừa và tổ chức công tác đấu tranh với tội phạm sử dụng CNC; góp phần tích cực phòng ngừa, phát hiện, điều tra, xử lý có hiệu quả với các hành vi vi phạm pháp luật và tội phạm sử dụng CNC.

Qua thực tế cho thấy, hầu hết các vụ án CNC là các vụ án mờ, những thông tin mình thu thập được đều là thông tin ảo và thông tin giả, không phản ánh đúng đối tượng phạm tội các vụ án về CNC. Bởi 100% vụ án CNC mà các tài khoản chiếm đoạt tiền của bị hại đều là tài khoản mượn hoặc thuê, tài khoản giả. Đặc biệt, có vụ đối tượng lấy CMND của người chết rồi in ảnh khác dán vô. Nên hầu hết những thông tin ban đầu về vụ án CNC đều là thông tin ảo, không có thật. Cơ sở để mình truy nguyên đối tượng theo luật rất hạn chế. 

Bên cạnh đó, đa số các vụ án CNC được phát hiện thời gian qua nhóm đối tượng chủ mưu là ở nước ngoài. Các đối tượng phạm tội khi liên hệ với người bị hại là sử dụng "voice ip" (âm thanh được truyền qua giao thức internet) nên mình không có khả năng truy nguyên. Thứ 2 là các đối tượng sử dụng hầu hết là các tài khoản ngân hàng ảo. Thứ 3 là khi đối tượng sử dụng CNC để phạm tội thì nạn nhân hoàn toàn không biết bị mất tiền...

Phóng viên: Như vậy, để đấu tranh với loại tội phạm đặc biệt này, đòi hỏi lực lượng Cảnh sát PCTP sử dụng CNC phải có những kỹ năng như thế nào?

Thượng tá Ngô Quốc Ánh: Muốn đấu tranh với tội phạm CNC, thứ nhất là yếu tố trình độ kỹ thuật về CNC của cán bộ thực hiện. Như khi nhận được thông tin, mình phải trinh sát trên không gian mạng coi đối tượng sở hữu cái gì của bị hại, từ đó mới có định hướng truy nguyên đối tượng. Nên đặc trưng của lực lượng đấu tranh PCTP CNC đòi hỏi yếu tố kỹ thuật rất nhiều, cộng với biện pháp nghiệp vụ của ngành Công an, chiến thuật điều tra và kinh nghiệm trong truy nguyên tội phạm.

Với những đặc trưng trên, trước hết đòi hỏi người thực hiện nhiệm vụ đấu tranh PCTP CNC phải có hiểu biết cơ bản về tội phạm CNC. Bởi tội phạm này có quy luật về từng loại, từng nhóm đối tượng với những phương thức, thủ đoạn riêng (phát tán văn hóa phẩm đồi trụy, trộm cắp, lừa đảo, đánh bạc, cá độ bóng đá, mại dâm, buôn bán trái phép các loại vũ khí, công cụ hỗ trợ...). Hiện nay đang nổi lên tội phạm lừa đảo, sử dụng CNC để chiếm đoạt tài sản. Đây là hành vi khá phổ biến nên mới đây Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo các cơ quan chức năng tăng cường đấu tranh, phòng chống. Trong đợt dịch Covid-19, các tội phạm khác chùn xuống, nhưng ngược lại tội phạm lừa đảo chiếm đoạt tài sản qua mạng lại tăng lên...

Một số đối tượng trong đường dây tội phạm CNC ở Quảng Nam được phát hiện, bắt giữ.

Phóng viên: Có thể thấy, loại tội phạm này rất nguy hiểm, vậy trong quá trình đấu tranh, lực lượng CA gặp những khó khăn và thuận lợi như thế nào?

Thượng tá Ngô Quốc Ánh: Thứ nhất là tội phạm CNC 100% là tội phạm án mờ. Thứ hai là thông tin từ những bị hại cung cấp đều là thông tin không có thật. Thứ ba là đến 80% tội phạm CNC đối tượng chủ mưu là người nước ngoài. Người nước ngoài có đặc trưng là trình độ về CNTT vượt trội hơn so với mình, đối tượng mình đấu tranh là đối tượng có trình độ nên gặp rất nhiều khó khăn. Do đó, đòi hỏi chúng ta phải đào tạo chuyên sâu về CNTT cho lực lượng Công an tham gia phá án. Thực tế cho thấy, việc đào tạo ở trường còn hạn chế, do đó đa số anh em phải tự học hỏi, tự tìm hiểu và tự đào tạo.

Hầu hết các đối tượng chủ mưu ở nước ngoài, mình có thể xác định được địa chỉ, nhưng qua công tác hình sự mình gặp khó khăn, vì có một số nước hiện nay chưa có hiệp định tư pháp với mình. Mà nếu được tương trợ qua tư pháp thì tốn thời gian rất lâu, lúc đó tội phạm đã xóa hết dấu vết. Vì đặc trưng tội phạm CNC là đôi tay, đôi tay chỉ cần "delete" là mình kiếm không ra, rất đơn giản chứ không phải như tội phạm khác.

Ngoài những khó khăn trên, trong quá trình đấu tranh với loại tội phạm này, đơn vị cũng gặp nhiều thuận lợi. Thứ nhất là Giám đốc CA tỉnh rất quan tâm đến việc đấu tranh, phòng, chống loại tội phạm này. Bởi thực tế cho thấy thời đại 4.0 tội phạm CNC sẽ dịch chuyển theo xu hướng tăng dần lên, nên từ năm 2018, Giám đốc đã chủ trương thành lập Đội Cảnh sát PCTP sử dụng CNC và đầu tư máy móc trang bị cũng như nguồn lực về con người. Thứ hai là CBCS thực hiện nhiệm vụ cơ bản được đào tạo trong lĩnh vực CNC, quyết tâm đấu tranh với tội phạm này. Thứ 3 là tinh thần tự học hỏi, tự đào tạo của mỗi cán bộ, do đó có thể triệt xóa nhiều vụ án CNC quy mô lớn, phức tạp.

Phóng viên: Xin cảm ơn Thượng tá! 

TRẦN TÂN (thực hiện)