Tại nghĩa trang Hòa Sơn, nhiều điểm sạt lở đất, đá mà theo thống kê của ngành chức năng, có 6 điểm sạt lở với diện tích hơn 2,2ha, riêng khu vực có mộ khối lượng đất, đá là 6.100m3, chủ yếu là đá mồ côi, vùi lấp làm hư hỏng hơn 600 ngôi mộ… Ngay sau khi vụ việc xảy ra, Bí Thư Thành ủy Đà Nẵng Nguyễn Văn Quảng, Phó Chủ tịch UBND TP Đà Nẵng Lê Quang Nam đã đến nghĩa trang Hòa Sơn để kiểm tra thực tế và chỉ đạo phương án khắc phục nhanh, hiệu quả. UBND TP Đà Nẵng cũng đã lập Ban Chỉ đạo xử lý sự cố sạt lở tại nghĩa trang Hòa Sơn. Từ ngày 21-10, hơn 1.000 cán bộ chiến sỹ quân đội thuộc Quân Khu 5, Bộ Chỉ huy Quân sự TP Đà Nẵng, lực lượng dân quân đã được huy động để khắc phục hậu quả mưa lũ tại nghĩa trang này. Do địa hình phức tạp nên việc khắc phục hậu quả cũng chưa thể thực hiện nhanh vì trở ngại giao thông, khối lượng đất, đá tràn xuống quá nhiều và chỉ có thể dùng sức người để làm việc.

Theo đánh giá, cùng với mưa lũ, có nhiều nguyên nhân gây nên tình trạng sạt lở nghiêm trọng nêu trên, không chỉ do thiên tai mà còn có cả sự tác động của con người. Tại 6 điểm sạt lở quanh khu vực nghĩa trang Hòa Sơn, đã vùi lấp đất, đá tại các ngôi mộ, ở một số điểm sạt lở lớn đều có dấu hiệu khai thác, san ủi mặt bằng đất hoặc tự ý mở đường lên đồi gây nên sự mất cân bằng sinh thái, mất rừng, ảnh hưởng kết cấu đất, khi mưa lớn đổ xuống đã cuốn phăng đất, đá trôi nhanh theo dòng nước xuống vùi lấp mộ. Một trong những điểm sạt lở lớn nhất ở nghĩa trang Hòa Sơn trùng khớp với vị trí từng xảy ra tình trạng khai thác đất đồi trước đây. Vụ việc này đã được người dân địa phương, báo chí phản ánh cách đây hơn 1 năm (tháng 3-2021). Vào thời điểm này, núp bóng cải tạo vườn cây, những đoàn xe trọng tải lớn nối đuôi nhau vận chuyển đất đồi tại một khu vực khai thác thuộc tiểu khu 41, ngay sát mép nghĩa trang đưa ra ngoài tiêu thụ. Hàng chục xe tải lớn băng qua các tuyến đường nội bộ nghĩa trang Hòa Sơn bụi bay mịt mù…

Lãnh đạo Ban Quản lý nghĩa trang TP Đà Nẵng cho biết, việc khai thác, vận chuyển đất đồi là do ông Trương Nhật Hoàng (trú xã Hòa Sơn) cùng một số cá nhân khác thực hiện. Sau khi cáo chí phản ánh, Sở Xây dựng TP Đà Nẵng đã đình chỉ việc lấy đất đồi và vận chuyển qua nghĩa trang này. Ở một số vị trí khác, người dân cũng phản ánh tình trạng san ủi đất rừng, đất hành lang cây xanh nghĩa trang để lấy mặt bằng xây dựng khuôn viên chôn mồ mả, được gia cố bằng kè rọ đá hộc để giữ đất, nhưng vẫn bị sạt lở trong trận mưa lớn vừa qua.

Quay trở lại vụ việc khai thác đất đồi trái phép hồi tháng 3-2021, lãnh đạo Ban Quản lý nghĩa trang TP Đà Nẵng xác nhận có sự việc trên. Việc khai thác, vận chuyển đất đồi là do ông Trương Nhật Hoàng thực hiện. Thời điểm đó, ông Hoàng vẫn chưa được UBND TP Đà Nẵng cho phép sử dụng đường nội bộ nghĩa trang để vận chuyển đất ra ngoài, nhưng người này vẫn bất chấp quy định pháp luật để hoạt động. Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, Ban Quản lý nghĩa trang TP có văn bản xin ý kiến Sở Xây dựng về việc cho phép ôngHoàng được sử dụng đường nội bộ nghĩa trang Hòa Sơn vận chuyển đất. Tuy nhiên, do không đầy đủ thủ tục nên Sở Xây dựng không trình lên UBND TP mà yêu cầu bổ sung giấy tờ. Ban Quản lý nghĩa trang cho biết, cơ quan chức năng đã lập biên bản yêu cầu ông Hoàng dừng hoạt động sử dụng đường nội bộ nghĩa trang Hòa Sơn để vận chuyển đất, tuy nhiên tình trạng khai thác và vận chuyển đất vẫn tiếp diễn. Ngày 23-3-2021, Sở Xây dựng TP đã có Công văn gửi Ban Quản lý nghĩa trang TP, trong đó nêu rõ: “Yêu cầu Ban Quản lý nghĩa trang khẩn trương phối hợp chính quyền địa phương kiểm tra, dừng ngay việc sử dụng đường nội bộ nghĩa trang Hòa Sơn để chuyển chở đất ngoài hiện trường. Ban Quản lý nghĩa trang có báo cáo giải trình cụ thể trả lời các cơ quan báo chí và Sở Xây dựng…”.

Như vậy có thể thấy, nguyên nhân sạt lở tại nghĩa trang Hòa Sơn, ngoài mưa lũ thiên tai còn có nguyên nhân từ tác động của con người trong việc khai thác đất đá, làm thay đổi địa hình, địa chất, dải cây xanh hành lang nghĩa trang. Dư luận đề nghị chính quyền và ngành chức năng TP Đà Nẵng cần điều tra làm rõ vấn đề này.

Hồng Thanh