(Cadn.com.vn) - Thực tế chuyển dịch của khu vực Đông Bắc Á đang đòi hỏi nhiều hơn những cái bắt tay và cơ hội chụp ảnh giữa các nhà lãnh đạo tại Hội nghị Thượng đỉnh Diễn đàn Hợp tác kinh tế Châu Á-Thái Bình Dương (APEC) vào tháng 11 tới.

Sự cân bằng địa chính trị thời hậu Chiến tranh lạnh ở Đông Bắc Á đã lệch trong nhiều năm qua, nhất là kể từ sau khi Thủ tướng Shinzo Abe lên nắm quyền vào tháng 12-2012, trong đó, nhà lãnh đạo này đưa ra những tuyên bố rất quyết đoán về chính sách đối ngoại và cả quân sự. Thủ tướng Abe chắc chắn sẽ tận dụng Hội nghị Thượng đỉnh APEC năm nay để thiết lập lại mối quan hệ với một số nước láng giềng.

Mặc dù cơ hội chụp ảnh chung thân thiết và các cam kết công khai vẫn còn mơ hồ, nhưng khả năng cải thiện quan hệ là khá rõ ràng. Tuy nhiên, mối quan hệ của Nhật với mỗi người hàng xóm của Đông Bắc Á sẽ không thể thay đổi đáng kể ngay sau cuộc họp, dù thực tế là ông Abe đã nỗ lực vận động trong nhiều tháng qua.

Mối quan hệ Nhật-Trung trong thời gian qua đang xuống dốc nghiêm trọng do tranh chấp quần đảo Senkaku/Điếu Ngư trên biển Hoa Đông. Dù vậy, tính toàn bộ trong nhiều thập kỷ qua, cả hai ông lớn Châu Á đều nỗ lực vì mối quan hệ tốt đẹp, được bảo trợ bởi sự cộng sinh giữa kinh tế đầu tư lớn của Nhật tại Trung Quốc, và lao động Trung Quốc giá rẻ cho các Cty Nhật. 

Thật không may cho mối quan hệ của họ, các nguyên tắc cơ bản của mối quan hệ này đang bắt đầu thay đổi. Nguồn vốn đầu tư của Nhật đang dịch chuyển đến Đông Nam Á. Nhưng đó cũng chỉ là một phần của câu chuyện. Thực tế, các Cty Nhật đang chuyển đến các khu vực có nguồn nhân công rẻ hơn khi lao động ở Trung Quốc ngày càng đắt đỏ và chi phí lao động tăng lên để bù lạm phát tăng cao.

Mối quan hệ giữa Nhật với Hàn cũng xấu đi trong khoảng cùng một thời gian, nhưng nguyên nhân khó đánh giá hơn. Seoul công khai bày tỏ sự không hài lòng với những câu hỏi gần đây của Tokyo về "Tuyên bố Kono", và lập luận, Nhật không thực hiện đầy đủ trách nhiệm đối với việc sử dụng "phụ nữ mua vui" tại Hàn Quốc thời Thế chiến II. Ngoài ra còn có những vấn đề tế nhị về tranh chấp đảo Dokkodo/Takeshima.

Tuy nhiên, trong khi những vấn đề này đã nhận được sự chú ý của giới truyền thông trong vài năm qua, đây không phải là vấn đề mới. Cách tiếp cận dân tộc hơn của Thủ tướng Abe chắc chắn không phải là vấn đề lớn nhưng nó che khuất một thực tế: cả Nhật- Hàn đều đang đứng trước nhiều thách thức giống nhau.

Dân số già đi nhanh chóng của họ đang tạo ra những vết nứt cơ cấu kinh tế mà cả hai đang cố gắng để giải quyết thông qua chi tiêu của chính phủ. Nhưng nỗi khổ chung này không kéo họ gần nhau hơn mà còn khiến họ gia tăng cạnh tranh trên toàn cầu trong lĩnh vực ô-tô, đóng tàu và thiết bị điện tử tiêu dùng. Mọi việc trầm trọng thêm bởi thực tế Hàn Quốc đang đạt vượt Nhật Bản trong các ngành công nghiệp vốn là chủ lực của Tokyo.

Nói chung, trong ngắn hạn, không nên có sự kỳ vọng nào về bước đột phá trên sân khấu chính trị Đông Bắc Á, dù bàn Hội nghị APEC có thành công hay không.

Thanh Văn