Trước phản đối của người dân địa phương về việc không đồng tình cho doanh nghiệp (DN) thực hiện dự án (DA) khai thác cát, sỏi ở xã Dương Hòa (TX Hương Thủy, TT-Huế) với lý do sẽ thay đổi dòng chảy, gây sạt lở nhà cửa, ruộng vườn; mới đây Công ty Cổ phần TM&DV Hồng Phát (Cty Hồng Phát) - DN được cấp phép đã dừng DA.

Bờ sông ở xã Dương Hòa sạt lở nghiêm trọng do khai thác cát sỏi lậu.

Phản đối vì lo sợ sạt lở nhà cửa, vườn tược

Tháng 2-2016, UBND tỉnh TT-Huế đã cấp giấy phép khai thác khoáng sản cho Cty Hồng Phát (trụ sở đóng tại quận Đống Đa, Hà Nội) tiến hành khai thác khoáng sản cát, sỏi làm vật liệu xây dựng thông thường bằng phương pháp lộ thiên tại bãi bồi thôn Hộ - Buồng Tằm ở xã Dương Hòa. Cụ thể, diện tích khai thác là 5,1ha được chia làm 2 khu, trong đó khu A có diện tích 3,6ha và khu B có diện tích 1,5 ha. Mức sâu khai thác ở 2 khu đều 4,5m. Công suất khai thác 25.000m3/năm. Tuy nhiên, người dân 3 thôn Hạ, Hộ và Buồng Tằm ở xã Dương Hòa lại không đồng tình cho DN trên khai thác vì khu vực này lòng sông nước không quá sâu và ngay sát khu dân cư đang sinh sống nên nguy cơ sạt lở nhà cửa, ruộng vườn là điều không tránh khỏi.

Ông Nguyễn Văn Duy (50 tuổi, trú thôn Buồng Tằm) cho hay, khu vực cấp phép đã canh tác lâu năm, vùng đất sản xuất nguyên thủy và đã có trích lục địa bộ chứ không phải bãi bồi như cơ quan chức năng khẳng định. "Vườn tược, nhà dân đa số đều nằm sát dòng sông. Nơi đây còn có lăng tử đạo của giáo xứ Buồng Tằm, nhiều nhà thờ, chùa, di tích và là trung tâm chiến khu Dương Hòa xưa. Vì thế, chúng tôi phản đối bởi nếu DN không làm đúng như cam kết thì sẽ sạt lở nhà cửa, vườn tược. Trước đây, cũng từng có DN khai thác cát sỏi ở khu vực này và gây sạt lở nặng rồi nên việc chúng tôi không tin là có cơ sở" - ông Duy nói. Bà Võ Thị Thành (68 tuổi, trú cùng địa phương) nói trong lo lắng: Ở sát khu vực được cấp phép là DA trồng thanh trà cũng là nguồn mưu sinh của người dân địa phương. Nếu như DN khai thác cát, sỏi ở đây sẽ sạt lở cả vườn tược, tổn hại kinh tế. Ngoài ra ở đó có một hàng cột từ thời vua Bảo Đại đóng xuống để giữ đất, nếu khai thác thì mất luôn, rồi chiến khu Dương Hòa cũng khó mà giữ được.

Cũng ở xã Dương Hòa, thời gian gần đây xuất hiện nhiều tàu thuyền khai thác cát trái phép ở thượng nguồn sông Tả Trạch, vì thế người dân 3 thôn kể trên đã lập đội tự quản, cắt cử người trực 24/24 giờ để chống "cát tặc". Theo ông Lê Đình Thức - Phó Chủ tịch UBND xã Dương Hòa, xã chỉ có 5 thôn thì đã 3 thôn dính vào khu vực được cấp phép. Người dân phản đối là có lý, bởi hiện tại ở đó là cạnh hàng chục nhà dân và vườn tược kéo dài từ Buồng Tằm đến thôn Hạ cho nên họ sợ sạt lở. Ngoài ra ở đó có vườn cây lồ ô trên 5ha là nguyên liệu để phục vụ cho làng nghề tằm hương của xã.

Người dân xã Dương Hòa lập lán trại xuyên đêm để canh cát "tặc".

Doanh nghiệp xin "rút"

Trong quá trình thực hiện DA nói trên, dưới sự chỉ đạo của tỉnh, UBND TX Hương Thủy đã nhiều lần phối hợp với Cty Hồng Phát cũng như Sở TN&MT tổ chức công khai toàn bộ thông tin DA, phương thức và phương tiện khai thác đến tận người dân để tham vấn ý kiến cộng đồng. Đã có nhiều cuộc tham vấn cộng đồng tổ chức tuy nhiên không thể thực hiện vì người dân không có mặt đầy đủ. Ông Nguyễn Đắc Tập - Phó Chủ tịch UBND TX Hương Thủy thông tin, gần đây nhất, vào ngày 12-11-2019, thị xã tiếp tục phối hợp với các ngành liên quan và Cty Hồng Phát làm việc với các hộ dân tại các thôn Hộ, Hạ, Buồng Tằm để tham vấn ý kiến cộng đồng và lần này đông đủ người dân tham dự. Tại phiên làm việc, tất cả các ý kiến của người dân đều không đồng ý việc thực hiện DA với lý do sẽ làm thay đổi dòng chảy, gây sạt lở bờ sông ảnh hưởng đến đời sống người dân trong vùng. "Thời điểm ấy, sau khi nghe ý kiến của các hộ dân và hiểu rằng dân không đồng thuận, đại diện Cty Hồng Phát thông báo sẽ có văn bản xin ý kiến của UBND tỉnh được ngừng triển khai DA"- ông Tập cho hay.

Cũng liên quan đến việc ngừng triển khai DA, Cty Hồng Phát vừa có văn bản đề nghị UBND xã Dương Hòa trả lại số tiền 60 triệu đồng mà Cty này đã ủng hộ. Đây là số tiền mà Cty tự nguyện ủng hộ cho UBND xã Dương Hòa trước khi xin chủ trương thực hiện DA. Ngày 31-12-2019, UBND xã Dương Hòa đã có buổi làm việc với đại diện Cty Hồng Phát. Tại buổi làm việc, UBND xã Dương Hòa xác nhận có thu từ doanh nghiệp số tiền ủng hộ ngân sách là 60 triệu đồng, số tiền này xã nộp vào kho bạc Nhà nước và đã chi hết. Ông Nguyễn Đắc Tập cho biết, thị xã đã chỉ đạo UBND xã Dương Hòa trích ngân sách trả lại số tiền 60 triệu đồng Cty đã ủng hộ.

H.LAN