Duyên nợ với Tuồng...

Thứ ba, 12/11/2013 10:17

(Cadn.com.vn) - Hồi nhỏ, mỗi lần sân bãi làng có gánh Tuồng của vợ chồng ông Ngọc Huệ (nghệ danh Ngọc Sơn)-bà Nguyễn Thị Thông (nghệ danh Diệu Thông) từ Tam Kỳ ngược lên miền quê biểu diễn là một lần tâm hồn trẻ thơ tôi như mở hội. Hồi ấy, chẳng hiểu Tuồng là gì, nhưng cứ ngồi giữa sương đêm mà say mê xem các diễn viên làm quan, làm tướng, công chúa, hoàng hậu trên sân khấu.

Càng thích hơn, cứ sau mỗi câu hát của vợ chồng ông bà Diệu Thông, khi dứt hồi trống chiến thì từ phía dưới sân khấu, ông bà Tư Yến- một gia đình giàu có xóm Chợ, trong tay cầm sẵn một bị tiền xu vãi rào rào lên sân khấu để tưởng thưởng cho câu hát hay hoặc đoạn Tuồng cao trào. Hình ảnh ấy cùng với tiếng ngựa hí, tiếng lộp độp của bạc rơi va vào sàn gỗ sân khấu và bao nhiêu động tác, âm thanh khác... đã theo tôi mãi đến bây giờ...

Có lẽ có duyên với Tuồng và với gia đình nghệ sĩ Diệu Thông nên sau này tôi lại gặp họ- những nghệ sĩ, diễn viên ngày xưa mình yêu mến. Nhưng lần này, trên sân khấu của gánh Tuồng Tam Kỳ chỉ còn lại bà Diệu Thông và lớp diễn viên mới là những người con trai, con gái của ông bà. Ông Ngọc Huệ mất năm 1983 sau một thời gian đi diễn và lâm bệnh, để lại bà Diệu Thông một nách nuôi 9 người con đang tuổi ăn, tuổi lớn.

Những năm ấy, đời sống hết sức khó khăn, thu nhập lại chỉ trông vào gánh Tuồng khá bấp bênh. Ở hoàn cảnh ấy, nhiều người phải tìm một công việc khác thu nhập cao hơn, dễ sống hơn để nuôi gia đình. Nhưng bà Diệu Thông đã quyết không bỏ Tuồng. Kiên trì bám trụ sân khấu và từng bước đào tạo, đưa những người con lớn như Nguyễn Ngọc Việt, Nguyễn Thị Phụng... tập tành diễn Tuồng từ những vai đơn giản. Những năm đất nước bước vào đổi mới, cùng với sự mở cửa, phát triển về kinh tế, đời sống tinh thần đã được nâng lên đáng kể.

Nhưng đồng thời các loại hình nghệ thuật truyền thống cũng bắt đầu một cuộc chiến đấu sinh tử với những trào lưu giải trí hiện đại đang thịnh hành. Mẹ con nghệ sĩ Diệu Thông vẫn bám Tam Kỳ và các làng quê lân cận để sống với Tuồng. Bấy giờ, những người con lớn của bà Diệu Thông dần chững chạc trên sân khấu với các vai kép con... Còn vai quân lính, người hầu được trao lại cho thế hệ đàn em trong gia đình như: Nguyễn Ngọc Hoàng, Nguyễn Thị Thu Trang, Thu Trinh, Thu Thu, Ngọc Hùng...

Dẫu thiếu vắng người chồng, người cha trụ cột, nhưng bằng tình yêu Tuồng cháy bỏng và ước vọng truyền nối nghề cho con cháu, nghệ sĩ Diệu Thông đã lặng lẽ thổi vào tâm hồn các con ngọn lửa Tuồng ấm nóng. Không phụ tấm lòng của mẹ, 9 người con trong gia đình Tuồng ấy nối tiếp nhau bước lên sân khấu và khẳng định được mình bằng những bằng khen, huy chương tại các hội thi, liên hoan sân khấu không chuyên trong tỉnh.

Đoàn Tuồng Sông Thu từng nhận nhiều giải thưởng lớn trong các hội diễn.

Năm 1997, Hội bảo trợ Tuồng Duy Xuyên thành lập Câu lạc bộ Tuồng của huyện. Cảm cái tình đam mê Tuồng hết mực của ông Nguyễn Quỳnh- Chủ tịch Hội bảo trợ Tuồng, mẹ con nghệ sĩ Diệu Thông về "đầu quân" cho CLB ở mảnh đất được ôm ấp và tưới tắm bởi dòng sông mẹ Thu Bồn.

Từ đây Duy Xuyên trở thành quê hương thứ hai và là nơi để mẹ con bà thăng hoa với Tuồng. Khi CLB Tuồng Duy Xuyên đổi tên thành đoàn Tuồng bán chuyên nghiệp Sông Thu cũng là lúc mẹ con nghệ sĩ Diệu Thông ghi dấu ấn trong cuộc đời nghệ thuật của mình bằng vở diễn "Lữ Bố hý Điêu Thuyền" tại Liên hoan sân khấu Tuồng chuyên nghiệp toàn quốc tổ chức ở Khánh Hòa năm 2003 với 2 HCV, 1 HCB cá nhân và 1 HCV đặc biệt dành cho gia đình nghệ sĩ Diệu Thông có 7 diễn viên thể hiện xuất sắc trong một vở diễn tại Liên hoan.

Gia đình Tuồng Diệu Thông đã trở thành "con cưng" của người dân say mê Tuồng nơi mảnh đất này. Nhiều khi mưa bão liên miên không diễn được, bà con góp gạo, củi, thức ăn nuôi đoàn. Ông Nguyễn Văn Lang- Phó Chủ tịch Hội bảo trợ Tuồng Duy Xuyên nói: "Mười mấy năm về cùng chúng tôi, mẹ con nghệ sĩ Diệu Thông đã đem hết tâm huyết của mình góp phần làm sống lại không khí Tuồng trên quê hương Duy Xuyên".

Năm 2006, sau một thời gian lao lực với Tuồng, trong một lần đi biểu diễn, nghệ sĩ Diệu Thông đã đột ngột qua đời ở tuổi chưa tròn 70 để lại tiếc thương cho các con và người yêu Tuồng. Tiếp nối truyền thống gia đình và tâm huyết của cha mẹ, những người con trong gia đình Tuồng Diệu Thông giờ đây lại trở thành trụ cột của đoàn Tuồng Sông Thu.

Với cương vị trưởng đoàn- chị Nguyễn Thị Thu Trang, người con gái thứ 5 đã cùng với mấy anh em quyết tâm theo đuổi nghiệp Tuồng. Chị nói "Với anh em tôi, Tuồng như là máu thịt. Chúng tôi sẽ còn đứng trên sân khấu và hát đến khi nào không còn một khán giả ở dưới mới thôi...".

Mặc dù cầm trịch đoàn Tuồng Sông Thu, nhưng gia đình chị Trang cũng như các anh chị em lại ở thành phố Đà Nẵng. Mỗi lần đoàn hoạt động, họ lại tạm gác những công việc mưu sinh đời thường để bước lên sân khấu. Gần đây, anh chị em diễn viên đoàn Tuồng Sông Thu lại kề vai, sát cánh cùng Hội bảo trợ Tuồng H. Duy Xuyên tận tâm lo tập luyện bồi dưỡng các em nhỏ trong chương trình đưa Tuồng vào trường học.

Ngọc Kết