(Cadn.com.vn) - Liên minh Châu Âu (EU) đang đóng vai trò trung gian tích cực để gỡ rối Ai Cập trong khi Mỹ lại bất ngờ đứng ngoài lề.

Ngày 31-7, Đại diện cấp cao phụ trách chính sách đối ngoại và an ninh của EU, bà Catherine Ashton kết thúc chuyến thăm thứ hai đến Ai Cập trong vòng 2 tuần qua, với nhiệm vụ trọng tâm làm trung gian hòa giải để chấm dứt cuộc khủng hoảng ở Ai Cập.

Phát biểu cùng Phó Tổng thống lâm thời Mohamed ElBaradei, bà Ashton tuyên bố EU sẽ tiếp tục nỗ lực này đồng thời cam kết: “Tôi sẽ quay lại”. Tuy nhiên, bà cho hay, điều này còn phụ thuộc vào việc các chính trị gia Ai Cập “đưa ra những quyết định đúng đắn”. Trong chuyến thăm lần này, bà Ashton có cuộc thảo luận kéo dài 2 tiếng với Tổng thống bị lật đổ Morsi tại một địa điểm bí mật vào đêm 30-7, trở thành người đầu tiên chính thức được phép làm như vậy kể từ khi ông Morsi mất chức. Trong chuyến thăm hôm 17-7, bà Ashton cũng yêu cầu được gặp ông Morsi nhưng bị từ chối.

Việc ông Morsi vẫn bị giam giữ bất chấp lời kêu gọi thả tự do cho ông này từ LHQ, Mỹ và các nước như “đổ thêm dầu” vào chảo lửa Ai Cập. Tình thế ngày càng khó kiểm soát khi Tổ chức Anh em Hồi giáo (MBO) ra tuyên bố, người dân Ai Cập sẽ tiếp tục đổ ra đường phố và các quảng trường cho đến khi tính pháp lý của hiến pháp được khôi phục - nói đến việc phục chức cho ông Morsi. Phía EU cũng cho rằng, các cuộc biểu tình đẫm máu ngày càng gia tăng sẽ tiếp diễn đến khi quân đội Ai Cập trao lại quyền lực cho ông Morsi.

Đại diện EU, bà Ashton trong cuộc gặp gỡ Phó Tổng thống lâm thời Ai Cập Mohamed ElBaradei tại Cairo. Ảnh: Reuters

Trong khi đó, số người chết tăng cao trong các cuộc biểu tình càng khiến tình hình leo thang. Những người biểu tình cáo buộc lực lượng an ninh bắn đạn thật vào những dân thường không có vũ trang, song chính phủ  bác bỏ. Nỗi sợ hãi lớn nhất là cuộc tổng nổi dậy lật đổ Tổng thống cai trị lâu năm Hosni Mubarak trong năm 2011 có nguy cơ bị thoái hóa thành cuộc nội chiến đẫm máu như Syria, cuốn trôi mọi hy vọng về cải cách, dân chủ tại “đất nước của các Pharaon” này.

Đối với EU, vấn đề trước mắt là phải tạo được tầm ảnh hưởng và tiếng nói của mình, tương tự như Washington trong nỗ lực giải bài toán Ai Cập lần này. “Rõ ràng, EU có vị thế riêng biệt để chơi ván cờ trung gian ở Ai Cập”, Yasser El-Shimy – chuyên gia của Nhóm Khủng hoảng quốc tế nhận định. Cũng theo ông El-Shimy, EU có thể không có tác dụng đòn bẩy của khoản viện trợ 1,5 tỷ USD hằng năm như Mỹ... nhưng họ có cái gì đó hấp dẫn hơn rất nhiều tại thời điểm này - sự tín nhiệm.

“EU thật sự đóng một vai trò rất quan trọng như một điều phối viên tại Ai Cập và chúng tôi sẽ tiếp tục làm điều đó”, Michael Mann, phát ngôn viên của bà Ashton, cho biết. Tại thời điểm này, Brussels cũng là nhà viện trợ quan trọng viện trợ cho Cairo, ở mức 450 triệu EUR (600 triệu USD) trong giai đoạn 2011-2013. Nhưng đây là khoản viện trợ có điều kiện và trong những tháng gần đây, EU không cung cấp nhiều viện trợ vì sự thiếu tiến bộ chính trị ở Ai Cập.

Trong khi đó, người ta lại bất ngờ khi Washington đứng sang một bên trong cuộc khủng hoảng này, mặc dù Cairo là một đồng minh quan trọng của Nhà Trắng. Nguyên nhân có thể bắt nguồn từ thế khó của Nhà Trắng trong việc tuyên bố hành động hất cẳng Tổng thống Morsi là một cuộc đảo chính hay không. Mỹ hiện vẫn tránh dùng từ đảo chính khi nói về tình hình Ai Cập để vẫn có thể viện trợ cho quân đội nước này.  Trong tình thế này, quân đội quyền lực Ai Cập dưới sự hỗ trợ của Mỹ cũng biết rõ họ sẽ không có tương lai nếu không làm đến cùng. Vì vậy, chắc chắn, quân đội sẽ “quyết tâm giành chiến thắng trong cuộc đối đầu hiện tại bất chấp quyền lực bên ngoài.

Do đó, ảnh hưởng của EU sẽ bị giới hạn. Mặc dù vậy, nhiều người tin rằng, tổ chức từng đoạt giải Nobel Hòa bình này sẽ không ngừng “chiến đấu” để đi đến thành công như họ từng làm được ở Nam Tư cũ và nhiều nơi khác.

Khả Anh