Diễn văn khai mạc buổi lễ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lê Ngọc Châu khẳng định, Hà Tĩnh vinh dự là quê hương sinh thành, dưỡng dục, tạo nên khí phách, bản lĩnh của các bậc anh hùng hào kiệt, danh nhân văn hóa nổi tiếng, các nhà lãnh đạo cách mạng của Đảng, trong đó có người con ưu tú La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp. Ông quê ở xã Kim Song Trường (huyện Can Lộc, Hà Tĩnh), xuất thân trong một gia đình, dòng họ có truyền thống hiếu học. Nguyễn Thiếp đã thể hiện trách nhiệm cao với vận mệnh của dân tộc và có những đóng góp đặc biệt trong lịch sử Việt Nam.

Năm 1743 Nguyễn Thiếp đỗ thi Hương, sau đó thi Hội đỗ tam trường. Năm 1756, Nguyễn Thiếp ra nhậm chức Huấn đạo ở huyện Anh Đô (nay là huyện Anh Sơn, Nghệ An). Năm 1762, ông giữ chức Tri huyện Thanh Chương (Nghệ An). Năm 1768, Nguyễn Thiếp cáo quan về lập trại Bùi Phong trên núi Thiên Nhẫn (huyện Nam Đàn, Nghệ An) và bắt đầu dạy học. Tuy chỉ dạy học ở vùng đất Hồng Lam nhưng danh tiếng của ông lan truyền khắp cả nước. Ông nổi tiếng là người đạo hạnh thanh cao, có trình độ uyên bác. Tư tưởng và phương pháp giáo dục của ông đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Là một kẻ sĩ thức thời, có ý thức và trách nhiệm sâu sắc với vận mệnh của đất nước, dân tộc, La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp chọn cho mình một lối đi riêng, độc đáo, trên cơ sở lấy vận mệnh đất nước, cuộc sống của muôn dân làm mục tiêu hành đạo. Ông là một nhân cách cao thượng, một trí tuệ lớn, một tâm hồn thanh cao, một bản lĩnh kiên định, vững vàng. Ông có nhiều công lao, đóng góp to lớn trong việc phò vua giúp nước, xây dựng triều đại Tây Sơn. La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp xứng đáng là một nhà hiền triết, nhà giáo có công lớn đối với nền văn hóa, giáo dục Việt Nam cuối thế kỷ XVIII.

Nguyễn Thiếp mất năm 1804. Năm 1994, di tích đền thờ Nguyễn Thiếp tại xã Kim Song Trường và phần mộ tại xã Nam Kim (huyện Nam Đàn, Nghệ An) đã được xếp hạng di tích lịch sử- văn hóa cấp quốc gia. Năm 2016, cùng với các danh nhân: Thám hoa Nguyễn Huy Oánh, Hải Thượng Lãn Ông Lê Hữu Trác và Đại thi hào Nguyễn Du, tỉnh Hà Tĩnh đã chọn La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp để đúc tượng và đưa vào thờ tại Văn Miếu Hà Tĩnh.

Lễ kỷ niệm 300 năm ngày sinh La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp một lần nữa khẳng định, tôn vinh những giá trị mà ông đã để lại; khơi dậy và nêu cao lòng tự hào dân tộc, truyền thống lịch sử văn hóa của con người Hà Tĩnh, đặc biệt là truyền thống hiếu học, để các thế hệ tiếp tục xây dựng, phát triển quê hương đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh vươn tầm ra thế giới.

Tại lễ kỷ niệm, thân thế, cuộc đời và sự nghiệp của danh nhân đã được thể hiện qua bộ phim tài liệu "La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp - Danh sỹ đất Hồng Lam". Cùng với đó, chương trình nghệ thuật "La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp- Danh bất hư truyền" đã mang đến cho khán giả những trích đoạn kịch dân ca, tổ khúc dân ca và các ca khúc đặc sắc viết về mảnh đất Can Lộc nói riêng, quê hương Hà Tĩnh nói chung như: Về miền nhân kiệt; Kẻ sỹ núi Bùi Phong- "Vua Quang Trung cầu hiền"; Tây Sơn bước chân hào kiệt; Danh bất hư truyền; Hà Tĩnh đất phượng hoàng. Các tiết mục nghệ thuật nhằm ca ngợi vùng địa linh, nhân kiệt đã sinh ra bậc hiền tài; khắc họa đức tài và sự cống hiến, công lao phò vua, giúp nước của La Sơn phu tử cũng như những đóng góp to lớn của ông với triều đại Tây Sơn. Chương trình đã mang đến cho khán giả những cảm xúc sâu lắng, niềm tự hào về lịch sử, truyền thống của quê hương, con người Hà Tĩnh.

l Trước đó, tại huyện Tuy Phước (Bình Định) đã diễn ra lễ khánh thành, đặt tượng La Sơn phu tử Nguyễn Thiếp trong Công viên Can Lộc của huyện, nhằm tôn vinh, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa, truyền thống tôn sư trọng đạo, trọng nhân tài của dân tộc, góp phần giáo dục thế hệ trẻ học tập và noi gương các danh nhân của quê hương, đất nước.

Xuân Sơn