Một nhóm vũ trang bí ẩn đã gây chấn động Haiti khi đột nhập vào tư dinh của Tổng thống Jovenel Moise tại thủ đô Port-au-Prince và bắn chết ông này bằng hàng chục phát đạn. Các tay súng lẩn trốn ngay sau khi gây án, mở đầu cho chiến dịch truy lùng quy mô lớn.

Nhiều nghi phạm bị bắt giữ với vũ khí giết người kinh hoàng. Ảnh: Reuters

Bị bắn chết tại tư dinh

Tổng thống Haiti Jovenel Moise và vợ, Đệ nhất phu nhân Martine Moise, bị các tay súng tấn công tại nhà riêng ở thủ đô Port-au-Prince. Một nhóm vũ trang đột nhập vào tư dinh của ông Moise khoảng 1 giờ sáng 7-7, trói đội bảo vệ và quản gia, sau đó bắn 12 phát đạn vào người ông Moise. Nhà lãnh đạo 53 tuổi tử vong ngay tại chỗ, trong khi bà Martine bị thương do đạn bắn và được máy bay đưa tới bang Florida của Mỹ để điều trị trong tình trạng nguy kịch. Tổng thống Haiti được cho là còn bị tra tấn trước khi bị bắn.

 Ông Bocchit Edmond, đại sứ Haiti tại Mỹ, khẳng định vụ ám sát được thực hiện bởi những kẻ chuyên nghiệp nên được dàn dựng rất tốt: “Chúng tôi có một đoạn video và tin rằng sát thủ là lính đánh thuê”. Theo ông Edmond, nhóm sát thủ đã cải trang thành các đặc vụ của cơ quan chống ma túy Liên bang Mỹ và xuất hiện tại tư dinh của ông Moise. Tuy nhiên cách hành xử của nhóm này hoàn toàn khác các đặc vụ Mỹ, chẳng hạn những kẻ này trao đổi với nhau bằng tiếng Tây Ban Nha.

Bắt giữ ít nhất 17 nghi phạm

Thủ tướng lâm thời Haiti Claude Joseph cho biết chính phủ của ông đang tăng cường truy bắt những kẻ ám sát Tổng thống Moise. Giám đốc Cảnh sát quốc gia Haiti Leon Charles cho biết, ít nhất 28 đối tượng đã tham gia vụ ám sát Tổng thống nước này Jovenel Moise, trong đó có 26 đối tượng người Colombia, 2 người Mỹ gốc Haiti. Cho đến nay, lực lượng chức năng đã tiêu diệt 3 đối tượng người Colombia, bắt giữ 15 đối tượng người Colombia và 2 đối tượng người Mỹ gốc Haiti. Tư lệnh cảnh sát quốc gia Haiti Leon Charles cho hay lực lượng an ninh và cảnh sát vẫn tiếp tục truy tìm những tên lính đánh thuê có liên quan. “Mục tiêu là tìm ra kẻ đã ám sát Tổng thống, đặc biệt là kẻ chủ mưu”, ông nói. Theo ông Charles, cảnh sát cũng đã tìm thấy “vũ khí và tài liệu được những kẻ ám sát sử dụng”. 5 chiếc SUV được sử dụng trong vụ ám sát Tổng thống đã bị thu giữ, 3 trong số đó đã bị người dân Haiti đốt cháy.

Trong cuộc họp báo chiều 8-7, Thủ tướng lâm thời Josseph kêu gọi người dân hỗ trợ cảnh sát vây bắt nghi phạm. “Tôi yêu cầu người dân giao nộp bất kỳ ai họ bắt được cho cảnh sát bởi vì chúng ta không biết điều gì thực sự đã xảy ra. Chúng ta cần tìm hiểu động cơ. Chúng ta không thể không trừng trị hành động này”, ông Joseph nói. Ông Joseph tuyên bố, sẽ đòi công lý cho Tổng thống Moise và Đệ nhất phu nhân Martine.

Rơi vào khủng hoảng

Vụ ám sát Tổng thống Moise đã gây chấn động dư luận trong nước và thế giới. Quốc gia Caribe với khoảng 11 triệu dân, nhiều người trong số họ đang sống trong cảnh nghèo đói và bạo lực gia tăng, hiện đang đối mặt với một tương lai vô cùng bất định. Vụ ám sát Tổng thống Moise diễn ra trong bối cảnh bất ổn chính trị đang gia tăng ở Haiti. Nhiều vai trò chủ chốt trong chính phủ của đất nước đang bị bỏ trống và Quốc hội không còn tồn tại một cách hiệu quả. Hơn nữa, phong trào đối lập Haiti từ lâu đã kêu gọi ông Moise từ chức.

Ngay sau vụ ám sát kinh hoàng, Thủ tướng lâm thời Claude Joseph đã lên nắm quyền lãnh đạo đất nước. Ông Joseph lập tức ban bố tình trạng thiết quân luật trên khắp đất nước và nhấn mạnh ông không muốn Haiti “chìm trong hỗn loạn”. Tuy nhiên, theo Chủ tịch hội đồng thẩm phán Jean Wilner Morin của Haiti, với tình hình bất ổn chính trị ở nước này, hiện chưa thể biết ai sẽ kế nhiệm vị trí của tổng thống quá cố. Ông Morin cho biết Chánh án tòa án tối cao sẽ kế nhiệm tổng thống khi có biến cố xảy ra, tuy nhiên người giữ vị trí này là ông Rene Sylvestre lại vừa qua đời vì mắc COVID-19. Đám tang ông này diễn ra hôm 8-7. Trong khi đó, Thủ tướng lâm thời Claude Joseph muốn chính thức kế nhiệm tổng thống thì phải được Quốc hội Haiti thông qua. Tuy nhiên, vì các cuộc bầu cử không được tổ chức, Quốc hội hiện đã giải tán, do đó theo hiến pháp thì ông Joseph cũng không thể kế nhiệm.

Trong một tuyên bố đưa ra hôm   7-7, ông Joseph kêu gọi người dân Haiti hết sức bình tĩnh. Ông cho biết “tình hình an ninh trong nước vẫn đang nằm trong tầm kiểm soát của Cảnh sát Quốc gia và Lực lượng vũ trang Haiti”. Ông Joseph cũng kêu gọi cộng đồng quốc tế “mở cuộc điều tra về vụ ám sát và HĐBA LHQ tổ chức một cuộc họp về vấn đề Haiti càng sớm càng tốt”.

Haiti không chỉ rơi vào khủng hoảng chính trị mà còn thường xuyên phải đối mặt đói nghèo, thiên tai. Trong khi đó, bạo lực tội phạm gần đây đã leo thang ở thủ đô Port-au-Prince. Trên 13.000 người đã rời bỏ nhà cửa của họ ở Port-au-Prince để đến các nơi trú ẩn tạm thời. Đại dịch COVID-19 cũng đang bùng phát mạnh ở Haiti. Haiti đã phải đối mặt với tình hình kinh tế tồi tệ trước khi đại dịch COVID-19 xảy ra. Nền kinh tế của nước này suy giảm thêm 3,8% vào năm 2020, khoảng 60% dân số hiện đang sống trong cảnh nghèo đói.

Phản ứng trước vụ việc của Tổng thống Haiti, Thư ký Báo chí Nhà Trắng Jen Psaki đã gọi vụ ám sát này là một “tội ác kinh hoàng” và cam kết chính quyền Tổng thống Joe Biden sẽ đứng về phía người dân Haiti.

AN BÌNH