Nắng nóng liên tục, kéo dài từ đầu năm đến nay khiến mực nước tại các hồ chứa thủy lợi trên địa bàn TT-Huế đang cạn kiệt. Thực trạng này khiến cho hàng chục ngàn nông dân ở địa bàn gặp nhiều khó khăn trong vụ sản xuất hè thu.

Đập thủy lợi Quao khô hạn chưa từng thấy trong hàng chục năm nay.

Hồ thủy lợi đồng loạt khô cạn

Ông Dương Đức Hoài Khánh - Giám đốc Công ty TNHH Nhà nước 1 thành viên Quản lý - Khai thác công trình thủy lợi TT-Huế (Cty Thủy lợi) thông tin, đến đầu tháng 8-2019, mực nước trung bình tại các hồ chứa thủy lợi lớn, nhỏ trên địa bàn tỉnh đều xuống ở mức thấp kỷ lục. Nếu nắng nóng tiếp tục kéo dài, kèm theo không có mưa lớn thì nguy cơ các hồ chứa sẽ trơ đáy, không có khả năng chống hạn cho sản xuất nông nghiệp. Hiện, tại các hồ thủy lợi: Mỹ Xuyên, Ông Môi, Thôn Niêm, Thiềm Lúa, Nam Giảng... chỉ còn cách mực nước chết bình quân chừng 0,20-0,30 m. Mực nước tại hồ Truồi 26,35m, so với mực nước dâng bình thường (MNDBT) 42m, mực nước chết 20 mét. Mực nước tại Hồ Thủy Yên còn 28,8 mét, so với MNDBT 36,4 mét, mực nước chết 16m. Tại hồ Thọ Sơn chỉ còn 12,78m, so với MNDBT 19,5m và mực nước chết 8,8m...

Ông Ngô Thông - Giám đốc Ban Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 5- đơn vị quản lý hồ Tả Trạch cho biết, hiện mực nước tại hồ này xuống ở mức thấp kỷ lục. Mục tiêu của hồ Tả Trạch là tạo nguồn nước tưới ổn định cho 34.782 ha đất canh tác/năm, bổ sung nguồn nước ngọt cho hạ lưu sông Hương để đẩy mặn, cải thiện môi trường đầm phá Tam Giang - Cầu Hai; phục vụ nuôi trồng thủy sản, cấp nước sinh hoạt và công nghiệp, phát điện khi cần thiết. Tuy nhiên với nguồn nước hiện có tại hồ Tả Trạch, trong điều kiện sử dụng tiết kiệm cũng chỉ có khả năng phục vụ chống hạn cho khoảng 70% diện tích so với mục tiêu.

Hồ thủy lợi khe Lời (xã Thủy Phù, TX.Hương Thủy) đã mấy tháng nay vẫn trong tình trạng ngấp nghé mực nước chết khiến chính quyền "đau đầu" khi tìm nguồn nước để tưới cho 2 cánh đồng của xã với diện tích hơn 630ha. Hồ Sơn Thọ (xã Hương Thọ, TX Hương Trà) rộng hơn 28ha, phục vụ tưới tiêu cho 80 ha lúa, rau màu hơn 2 tháng nay đã không còn nước. Lòng hồ Sơn Thọ trở thành một sân bóng rộng mênh mông, bò có thể xuống lòng hồ gặm cỏ. Tương tự, hồ thủy lợi Thọ Sơn (P.Hương Xuân, TX Hương Trà), phục vụ tưới tiêu cho hơn 300ha lúa, hoa màu của các phường: Hương Chữ, Hương Xuân, Hương An cũng đang đối mặt tình trạng khô kiệt nước.

Vị trí của hồ thủy lợi từng sâu hàng chục mét nay mực nước chỉ xấp xỉ khoảng 1m.

Nông dân khốn khổ

Mấy ngày nay, người dân vùng gò đồi H.Phong Điền rất hoang mang trước tình trạng đập hồ Quao - nguồn nước tưới cho hàng trăm ha lúa các xã: Phong Mỹ, Phong Xuân, Phong Sơn (H.Phong Điền) khô hạn chưa từng thấy trong hàng chục năm qua. Ông Trần Văn Khánh ở xã Phong Xuân, trồng 14 sào lúa và phụ thuộc hoàn toàn vào nước đập hồ Quao. Tuy nhiên, thời điểm hiện tại, nước hồ Quao không còn xả về nữa. "Để chống hạn và cứu lúa, tôi và một hộ dân góp tiền mua máy về bơm chung, nguồn nước được lấy từ đập Cây Mưng. Tuy nhiên, do nhiều người cùng đến lấy nước ở đập này nên chắc vài bữa nữa cũng khô cạn. Nếu thời tiết tiếp tục nắng nóng, tôi và nhiều hộ gia đình trong thôn sẽ mất mùa lúa vụ hè thu này"- ông Khánh lo lắng.

Bà Đỗ Thị Kim Thương, người dân xã Phong Mỹ cho hay, gia đình bà nuôi cá trên hồ Quao gần 15 năm nay nhưng chưa bao giờ chứng kiến cảnh nước hồ lại cạn kiệt như năm nay. Có mặt tại hồ Quao, chúng tôi nhận thấy phần đáy đã khô, lộ rõ phần đất giữa lòng hồ. Hai bên lòng hồ vẫn còn nước, nhưng đều ở mức "chết". Thông thường, lượng nước ở hồ Quao sâu khoảng 25m, nhưng nay nhiều đoạn đã trơ đáy. Ông Nguyễn Hữu Chung - Phó Chủ tịch UBND xã Phong Mỹ chia sẻ: Hiện nay, mực nước ở đập hồ Quao đã ở mức chết. Cách đây khoảng 20 ngày, UBND xã tổ chức họp, thông báo cắt nước hồ Quao về các xã lân cận bởi lượng nước đã hết. Hiện, 60ha lúa các thôn: Phước Thọ, Đồng Thái không có hồ nước nên không có nước tưới.

Theo ông Trịnh Đức Hùng- Chủ tịch UBND H.Phong Điền, tổng diện tích lúa bị ảnh hưởng do hạn hán của 3 xã Phong Mỹ, Phong Xuân, Phong Sơn là trên 500ha. Trong đó, diện tích lúa sử dụng trực tiếp nước từ đập hồ Quao là trên 300ha (Phong Mỹ 60ha, Phong Xuân 149ha, Phong Sơn 118ha). Riêng Phong Sơn, đã có 37ha lúa bỏ hoang, không sản xuất từ đầu vụ do thiếu nước. Hiện nay, chính quyền địa phương cùng với người dân đầu tư gần 30 máy bơm dầu các loại để chống hạn cho lúa. Nước được lấy từ các đập trên địa bàn các xã.

Theo ngành nông nghiệp, hiện gần 1.000 ha lúa ở các xã: Quảng Thái, Quảng Lợi, Quảng Công (H.Quảng Điền) và nhiều xã của TX. Hương Trà, H.Phú Lộc cũng đang trong tình trạng "khát" nước trầm trọng. Một số vùng không chủ động nguồn nước, như các xã vùng đầm phá, ven biển H.Quảng Điền và Phú Lộc cũng như 2 huyện miền núi A Lưới, Nam Đông chỉ biết "cầu mưa" để giải hạn. Theo Sở NN PTNT, các đợt nắng nóng kéo dài từ đầu tháng 2 đến nay làm nguồn nước phục vụ sản xuất bị thiếu hụt khiến khoảng 900 ha lúa và lạc tại các huyện, thị: A Lưới, Phú Lộc, Phong Điền, Quảng Điền, TX. Hương Trà... bị khô cháy gây thiệt hại hoàn toàn. Ngoài ra, có 867 ha lúa, hoa màu đang hạn nặng tập trung ở huyện: Phong Điền và A Lưới. Cơ quan chức năng dự báo, nếu trong vòng 10 ngày tới mà thời tiết vẫn nắng nóng như hiện nay thì diện tích cây trồng có nguy cơ hạn, thiếu nước lên đến hơn 2.000 ha. Theo Giám đốc Cty Thủy lợi tỉnh TT-Huế, trước tình hình mực nước đang rất căng thẳng như hiện nay, Cty này chỉ còn cách tổ chức vận hành điều tiết nguồn nước tất cả các hồ chứa, trạm bơm một cách hợp lý, đúng thời điểm nhằm tiết kiệm nước...

H.LAN