Chuyến công du được chờ đợi của Tổng thống Mỹ Donald Trump đến Nhật lần này cho thấy, trò chơi kéo dài của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đang được đền đáp.

Tổng thống Mỹ Donald Trump chơi golf cùng với Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe tại Câu lạc bộ Mobara Country ở Mobara, phía nam Tokyo hôm 26-5.  Ảnh: AP

Chỉ 1 năm trước, Thủ tướng Abe vẫn trông như “một người kỳ quặc” khi Tổng thống Mỹ Donald Trump hợp tác với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-Un.

Nhưng giờ đây, khi Tổng thống Trump đến Nhật cho chuyến công du 4 ngày, Thủ tướng Abe có thể nói một cách dõng dạc rằng: “Tôi đã nói với các bạn như vậy mà”. Những vấn đề hồi năm ngoái khiến ông Abe xa rời Washington giờ đây trông hấp dẫn hơn, khi ông Trump phải đối mặt với những thách thức mới từ Bình Nhưỡng và tìm thể đối trọng với Trung Quốc trong bối cảnh chiến tranh thương mại giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đang xấu đi.

Tổng thống Trump bắt đầu chuyến thăm cấp nhà nước kéo dài 4 ngày tới Nhật từ chiều 25-5. Ông Trump chính là nhà lãnh đạo thế giới đầu tiên thăm Nhật trong triều đại mới - Lệnh Hòa. Lịch trình của ông Trump tại Nhật khá bận rộn. Trong thời gian ở Nhật Bản, ông Trump hội kiến tân Nhật Hoàng Naruhito, dự khán đấu vật sumo và chơi golf với Thủ tướng Abe. Ông Trump cũng thăm tàu sân bay trực thăng lớp Izumo, khí tài Nhật Bản đang cải tiến để có thể mang được máy bay chiến đấu cất cánh thẳng đứng F-35B.

Tình bạn thân thiết

Thật ra, trong các lãnh đạo thế giới, ông Abe là người thân thiết nhất với ông Trump. Ông là nhà lãnh đạo nước ngoài đầu tiên gặp ông Trump sau khi vị tỷ phú này chiến thắng trong cuộc bầu cử năm 2016. Nhà lãnh đạo Nhật đến New York, ngồi chờ tại Tòa tháp Trump trước khi lễ nhậm chức của ông Trump diễn ra. Kể từ đó, hai nhà lãnh đạo nói chuyện qua điện thoại gần 20 lần, và gặp gỡ trực tiếp ở cả Mỹ và Nhật. Cả hai cùng có niềm đam mê chơi golf. Thủ tướng Abe cũng là người đã đề cử ông Trump nhận giải Nobel Hòa bình.

Mặc dù vẫn có nhiều bất đồng rõ ràng, họ đã chuyển hướng ồ ạt về chính sách. Thủ tướng Abe là lãnh đạo có quan điểm rất cứng rắn về Triều Tiên, phù hợp với chính sách ban đầu “gây áp lực tối đa” của Tổng thống Trump đối với nhà lãnh đạo Kim Jong-un. Nhưng khi Tổng thống Trump đột ngột chuyển sang con đường ngoại giao để xử lý vấn đề Triều Tiên, cả hai nảy sinh những mâu thuẫn. Về thương mại cũng vậy, ông Trump đã đối xử với Nhật theo hướng cứng rắn hơn những gì Tokyo mong đợi. Ông Trump nhiều lần cảnh báo sẽ áp thuế lên mặt hàng phụ tùng và xe hơi Nhật Bản nếu Tokyo không mở cửa cho nông sản Mỹ xâm nhập thị trường.

Những mục tiêu của ông Trump

Khi 2 trụ cột trong chính sách Châu Á của Tổng thống Trump chao đảo và đe dọa sụp đổ, thời điểm công du Nhật Bản của ông Trump lần này không thể tốt hơn cho ông Abe. Chuyến công du được chờ đợi của Tổng thống Mỹ Donald Trump đến Nhật lần này cho thấy, trò chơi kéo dài của Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đang được đền đáp.

Một thỏa thuận thương mại dự kiến với Trung Quốc đang ngày càng xa vời khi cả hai liên tiếp đánh thuế mới nhằm vào hàng hóa của nhau. Cuộc chiến thương mại mở rộng dự kiến sẽ nhanh chóng tác động mạnh đến người tiêu dùng Mỹ, khiến nhiều doanh nghiệp - bao gồm cả những doanh nghiệp thường ủng hộ Tổng thống Trump - hoang mang và tức giận. “Tổng thống Mỹ nợ nông dân như tôi một số kế hoạch hành động”, John Wesley Boyd Jr, một nông dân trồng đậu nành ở Baskerville, Virginia, nói với CNN. Và ông Trump đến Nhật Bản để tìm kiếm cứu trợ về thương mại, hoặc ít nhất là một chiến thắng dễ dàng. Tháng trước, hai bên tổ chức vòng đàm phán đầu tiên hướng tới một hiệp định thương mại. Trong khi Trump nói về sự cần thiết phải giải quyết sự mất cân bằng thương mại với Nhật - thâm hụt 67,7 tỷ USD vào năm 2018 - các cố vấn của ông và cả đảng Cộng hòa và Dân chủ thúc giục ông giảm thuế khi nói đến đồng minh này và chỉ nên tập trung vào Trung Quốc. Một thỏa thuận thương mại với Nhật cung cấp cứu trợ cho người tiêu dùng hoặc nông dân Mỹ có thể là một chiến thắng lớn cho ông Trump, và sẽ giúp Washington duy trì áp lực với Trung Quốc.

Ông chủ Nhà Trắng cũng có thể cần sự hỗ trợ của Tokyo về các vấn đề an ninh. Dưới thời Tổng thống Moon Jae-in, Hàn Quốc sẽ không thể quay lại chính sách gây áp lực tối đa với Bình Nhưỡng nếu các cuộc đàm phán hoàn toàn sụp đổ. Đó là lý do khiến Nhật Bản trở thành đồng minh quan trọng hơn trong khu vực của Mỹ.

KHẢ ANH