Ít nhất 36 người đã thiệt mạng trong các cuộc đụng độ vào cuối tuần tại các nhà tù của người Do Thái khi quân đội và cảnh sát nỗ lực giành lại quyền kiểm soát sau một loạt các vụ giết người liên quan đến các băng đảng tội phạm đang hoành hành đất nước này.

Cảnh sát quân sự tinh nhuệ bảo vệ an ninh bên ngoài nhà tù ở Tela, Honduras hôm 22-12.   Ảnh: AP

“Cuộc chiến” trong thế giới ngầm

Chiều 22-12 (sáng 23-12, giờ Việt Nam), 18 thành viên băng đảng đã thiệt mạng trong vụ đụng độ giữa các tù nhân tại nhà tù El Porvenir. “Súng, dao và nhiều vũ khí khác”, đã được sử dụng trong cuộc ẩu đả, khiến 18 người chết và 10 người bị thương”, trung úy Jose Coello, phát ngôn viên Lực lượng An ninh Quốc gia (Fusina), nói với truyền thông địa phương. Vụ việc này diễn ra chưa đầy 2 ngày sau vụ 18 tù nhân thiệt mạng trong vụ bạo loạn tại một nhà tù khác ở Tela vào đêm 20-12, mà truyền thông địa phương miêu tả là bạo lực phe phái.

Làn sóng bạo lực kinh hoàng này xảy ra ngay sau khi Tổng thống Juan Orlando Hernandez - vốn đang vật lộn với làn sóng giết người trong tù - ra lệnh cho quân đội và cảnh sát siết chặt kiểm soát 27 nhà tù của nước này, vốn đang trong tình trạng quá chật chội với khoảng 21.000 phạm nhân. Tư lệnh quân đội, tướng Tito Livio Moreno sau đó triển khai khoảng 1.200 quân đội và cảnh sát tại 18 cơ sở được phân loại là “nguy cơ cao”. Tổng thống Hernandez mở các cuộc trấn áp sau vụ giết người đáng sợ hôm 14-12 của 5 thành viên của băng đảng MS-13 tại một nhà tù được đánh giá là an ninh cao ở La Tolva, phía đông Tegucigalpa. Vụ việc xảy ra chỉ một ngày sau khi Pedro Idelfonso Armas, quản giáo nhà tù ở Santa Barbara, El Pozo, bị bắn chết. Bộ An ninh đã đình chỉ công tác đối với Armas ngay trước đó, trong khi mở cuộc điều tra về vai trò của ông này trong vụ giết trùm ma túy Magdaleno Meza vào ngày 26-10. Theo các nguồn tin, tên trùm ma túy này đã thú tội và thậm chí có cả sổ ghi chép về mối quan hệ giữa y với em trai của tổng thống, Juan Antonio “Tony” Hernandez.

Các tài khoản mạng xã hội của Meza sau đó được sử dụng làm bằng chứng trong phiên tòa xét xử Juan Antonio “Tony” Hernandez ở New York, Mỹ - người sau đó đã bị kết án về 4 tội buôn bán ma túy. Và hiện nay y phải đối mặt với án tù chung thân - có thể được tuyên trong phiên tòa vào tháng 1 tới. Tổng thống lên án việc Mỹ kết án em trai mình, nói rằng tất cả chỉ dựa trên “lời khai của những kẻ sát nhân”. Một đoạn băng trên các phương tiện truyền thông xã hội cho thấy, quản giáo Armas nói chuyện với trùm ma túy Meza khi lính canh mở một cánh cổng bị khóa, cho phép hàng chục tù nhân xông vào đâm và bắn chết y. Trong các tuyên bố với AFP, luật sư của Meza, Carlos Chajtur, công khai cáo buộc chính phủ đã ra lệnh giết thân chủ của ông để trả thù vì đã hợp tác Mỹ trong phiên tòa chống lại em trai của tổng thống.

Ma túy, băng đảng tội phạm, nghèo đói

Trong tuyên bố với báo chí vào tối 22-12 (sáng 23-12, giờ Việt Nam), các chỉ huy quân đội và cảnh sát cho biết, làn sóng bạo lực trong các nhà tù “sự leo thang của thế giới tội phạm nhằm  cố gắng ngăn cản Fusina áp đặt các biện pháp kiểm soát cần thiết trong các nhà tù”.

Văn phòng Cao ủy Nhân quyền LHQ tại Honduras (OHCHR) cũng ra thông báo đã kiểm tra các “cảnh báo bạo lực trong các nhà tù”, và kêu gọi chính quyền Honduras “bảo đảm sự sống và tôn trọng quyền con người đối với những người bị tước đoạt tự do và nhanh chóng mở cuộc điều tra hiệu quả và minh bạch”. Honduras bị ảnh hưởng bởi buôn bán ma túy, các băng đảng, nghèo đói và tham nhũng. Nước này là một trong những quốc gia có tỷ lệ giết người cao nhất trên thế giới bên ngoài các khu vực có xung đột vũ trang với 41,2 vụ giết người trên 100.000 dân vào năm 2018.

Để chống lại tai họa này, Tổng thống Hernandez đã tạo ra một lực lượng cảnh sát quân sự tinh nhuệ và xây dựng các nhà tù đặc biệt cho các thành viên băng đảng. Tỷ lệ tội phạm cao ngất trời là yếu tố chính đằng sau làn sóng di cư sang Mỹ, đáng chú ý là khi những trẻ vị thành niên nói rằng, họ sợ bị ép buộc gia nhập các băng đảng.

KHẢ ANH