Iran ngày 9-1 công bố báo cáo ban đầu của các nhà điều tra về nguyên nhân chiếc Boeing 737-800 chở khách của hãng Hàng không quốc tế Ukraine (UIA) gặp nạn vào rạng sáng 8-1 ngay sau khi cất cánh tại sân bay Imam Khomeini ở thủ đô Tehran khiến toàn bộ 167 hành khách và 9 thành viên phi hành đoàn thiệt mạng.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky đặt hoa gần những bức ảnh của các nạn nhân vụ tai nạn tại sân bay Boryspil của Ukraine.

Bốc cháy trước khi rơi

Theo báo cáo ban đầu của các nhà điều tra Iran, chiếc Boeing 737-800 chở khách của UIA đã bốc cháy tức thì, trước khi rơi xuống vùng Tây Nam của thủ đô Tehran. Báo cáo trên, do Tổ chức hàng không dân dụng Iran (ICAO) đưa ra, dẫn lời các nhân chứng trên mặt đất và trong một chuyến bay bay ngang qua ở độ cao tương đương, nói rằng chiếc máy bay đã bốc cháy khi vẫn ở trên cao. Theo 5 nguồn tin an ninh, gồm 3 nguồn của Mỹ, 1 của Châu Âu và 1 của Canada, đánh giá ban đầu của các cơ quan tình báo phương Tây cho rằng chiếc máy bay xấu số đã gặp sự cố kỹ thuật và không phải bị tên lửa bắn hạ.

Cũng theo báo cáo, chiếc Boeing 737-800 quay trở lại sau khi gặp vấn đề. Trên trang mạng, Tổ chức Hàng không Dân dụng Iran (ICAO) tối 8-1 cho hay: "Chiếc máy bay, ban đầu hướng về phía Tây để rời khỏi khu vực sân bay, đã rẽ phải sau khi gặp vấn đề và được điều khiển quay trở lại sân bay vào thời điểm gặp tai nạn. Máy bay biến mất khỏi màn hình radar ngay khi đạt tới độ cao 2.400m. Phi công đã không gửi thông báo phát thanh về các tình huống bất thường. Theo các nhân chứng, một ngọn lửa đã được nhìn thấy lớn dần trên máy bay".

Trước đó, nhiều đồn đoán được đưa ra cho rằng vụ tai nạn có thể liên quan đến cuộc không kích tên lửa ban đêm. Một số thậm chí cho rằng máy bay vô tình bị lực lượng phòng không Iran bắn trúng khi họ đang báo động trả đũa Mỹ. Nhưng đến nay không có bất kỳ bằng chứng nào cho khả năng này. Giới chức Iran bác bỏ giả thuyết chiếc Boeing 737-800 bị trúng tên lửa. "Động cơ bốc cháy. Nếu nguyên nhân tai nạn là tên lửa, thì nó phải nổ tung trên bầu trời rồi. Nhưng lửa trong động cơ máy bay và nỗ lực kiểm soát máy bay của phi công không thành", hãng thông tấn IRNA dẫn lời Qassim Biniaz, trưởng ban truyền thông của Bộ Giao thông Đường Bộ Iran.

Không phải lỗi phi công?

Theo trang Flightradar 24 chuyên theo dõi các chuyến bay, dữ liệu bay của máy bay đã đột ngột ngừng lại ngay sau khi cất cánh. Giám đốc Cơ quan Hàng không Dân dụng Iran Ali Abedzadeh cho biết, viên phi công không liên lạc với tháp kiểm soát của sân bay để báo động bất kỳ vấn đề nào.

Trong khi đó, tại cuộc họp báo ở Kiev hôm 8-1, các lãnh đạo UIA cho biết, máy bay được đóng vào năm 2016 và thuộc diện tốt nhất của hãng, được bảo trì định kỳ hôm 6-1. Tổ lái cũng rất có kinh nghiệm, với cơ trưởng Volodymyr Gaponenko có thành tích 11.600 giờ bay, hầu hết trải nghiệm với Boeing 737, trong khi các phi công phụ cũng có hàng nghìn giờ bay. Phó Chủ tịch điều hành UIA Ihor Sosnovsky cho rằng, với mức độ kinh nghiệm của phi hành đoàn, có vẻ như vụ tai nạn máy bay không phải là kết quả của một lỗi lầm nào đó của họ. “Sân bay Tehran không phải là một nơi đơn giản. Do đó, trong nhiều năm, UIA đã sử dụng sân bay này để tiến hành đào tạo phi công trên máy bay Boeing 737 nhằm đánh giá trình độ và khả năng hành động của phi công trong các trường hợp khẩn cấp. Theo hồ sơ của chúng tôi, chiếc máy bay đã lên cao tới 2.400m. Với kinh nghiệm của phi hành đoàn, xác suất gây ra lỗi là tối thiểu. Chúng tôi thậm chí không xem xét trường hợp như vậy”, ông Sosnovsky tuyên bố.

Tại Kiev, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskiy cho biết chính phủ nước này cân nhắc một số nguyên nhân được cho là gây ra thảm kịch này. Ông Zelenskiy cho hay ông sẽ điện đàm với người đồng cấp Iran Hassan Rouhani để thúc đẩy hợp tác điều tra nguyên nhân vụ việc. Trước đó, tại một cuộc họp báo ở Kiev, khi được hỏi về khả năng máy bay có thể bị bắn hạ, Thủ tướng Ukraine Oleksiy Honcharuk khuyến cáo không đồn đoán và đề nghị mọi người chờ đợi kết quả điều tra chính thức. "Mọi chuyện có thể về những gì đã xảy ra phải được điều tra", Tổng thống Zelenskiy viết trên facebook.

Thư ký Hội đồng An ninh Ukraine cho biết, nước này cũng sẽ kiểm tra khả năng hành động khủng bố liên quan vụ máy bay Boeing 737 rơi ở Iran. Quan chức này còn cho hay, thông tin về việc phát hiện mảnh tên lửa Nga gần hiện trường xảy ra vụ rơi máy bay Boeing 737 ở Iran đã xuất hiện trên mạng Internet. Hãng tin InterfaxUkraine dẫn lời người đứng đầu cơ quan an ninh nước này nhấn mạnh, các nhà điều tra Ukraine muốn tìm kiếm mảnh tên lửa Nga tại hiện trường. Ngoài ra, theo quan chức này, cuộc điều tra này sẽ có sự tham gia của các chuyên gia từng điều tra vụ bắn hạ máy bay mang số hiệu MH17 hồi năm 2014.

Lực lượng khẩn cấp kiểm tra hiện trường vụ tai nạn máy bay. Ảnh: AP

Iran không hợp tác điều tra với Mỹ

Các nhà điều tra Iran cho biết đã tìm thấy "hộp đen" của máy bay gặp nạn và đang nghiên cứu những gì thiết bị này ghi lại được. Tuy nhiên, người đứng đầu Cơ quan Hàng không Dân dụng Iran Ali Abedzadeh tuyên bố sẽ không để Mỹ tham gia vào bất kỳ giai đoạn nào của cuộc điều tra. "Chúng tôi sẽ không giao những hộp đen cho nhà sản xuất Boeing hoặc Mỹ", ông nói.

Cựu nhân viên Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) Michael Goldfarb nói với CNN rằng động thái này của Iran không vi phạm quy tắc nào. Theo ông Goldfarb, theo các quy tắc quốc tế, Iran sẽ là nhà điều tra chính của vụ tai nạn và Ukraine sẽ tham gia với tư cách là quốc gia đăng ký và là nước khai thác máy bay. Nhưng Mỹ - nơi Boeing được thiết kế và sản xuất - không bắt buộc ngay lập tức phải tham gia vào các cuộc điều tra. “Nếu các hộp đen khó phân biệt, nếu chúng bị hỏng, ba phòng thí nghiệm tốt nhất trên thế giới ở Anh, Pháp và Mỹ sẽ được yêu cầu tham gia vào", ông Goldfarb nói. Ông Goldfarb cho biết, Iran có thể không hợp tác với Mỹ nhưng họ không thể từ chối hợp tác với Boeing để tìm kiếm công lý cho cuộc điều tra. "Họ phải làm việc với Boeing. Boeing có tất cả dữ liệu, sở hữu tất cả các bản vẽ và thiết kế, họ có các kỹ sư, họ biết rõ về máy bay", ông Goldfarb nói.

Ngoại trưởng Mike Pompeo đã kêu gọi "hợp tác toàn diện với cuộc điều tra về nguyên nhân vụ tai nạn", cho biết Mỹ sẽ tiếp tục theo sát vụ việc và sẵn sàng cung cấp cho Ukraine "tất cả sự hỗ trợ có thể".

Những nạn nhân xấu số

UIA đã công bố tên của 176 nạn nhân xấu số trên chuyến bay PS752 khi nó bị rơi sáng 8-1 gần sân bay quốc tế Imam Khomeini ở Tehran, chỉ hai phút sau khi cất cánh để tới thủ đô Kiev của Ukraine. Ngoại trưởng Ukraine Vadym Prystaiko cho biết, các nạn nhân bao gồm 82 người Iran, 63 người Canada, 11 người Ukraine, 10 người Thụy Điển, 4 người Afghanistan, 3 người Đức và 3 người Anh, theo Bộ trưởng Ngoại giao Ukraine. Người đứng đầu cơ quan ứng phó khẩn cấp Iran cho biết có 147 nạn nhân là người nước này, giải thích rằng có những công dân nước ngoài mang hai quốc tịch.

Hãng hàng không trước đó đã công bố tên của các phi công và phi hành đoàn thiệt mạng trong vụ tai nạn. Cơ trưởng của chiếc máy bay gặp nạn được xác định là Volodymyr Gaponenko, một phi công giàu kinh nghiệm với 11.600 giờ bay trên máy bay Boeing 737. Cơ phó là Oleksiy Naumkin, người cũng có kinh nghiệm với 12.000 giờ bay.

AN BÌNH