Tờ al-Jarida (Kuwait) ngày 24-1 dẫn nguồn tin từ Văn phòng Tổng thống Iran Hassan Rouhani cho biết, các nhà ngoại giao nước này đã trao đổi với các quan chức trong chính quyền tân Tổng thống Mỹ Joe Biden về việc khôi phục đàm phán về chương trình hạt nhân Iran và đã đặt ra 7 điều kiện tiên quyết.

Bên trong cơ sở hạt nhân Fordow của Iran tại thành phố Qom.  Ảnh: AFP

Giới chức ngoại giao Iran đã tiếp xúc với một số thành viên trong chính quyền Tổng thống Joe Biden nhằm khởi động lại các cuộc đàm phán liên quan đến chương trình hạt nhân của Tehran, đề cập 7 điều kiện cần thiết để hai bên có thể tái khởi động đối thoại. Hoạt động ráp nối này đã được thực hiện trước thời điểm ông Biden lên nhậm chức Tổng thống và được thực hiện theo kênh phi chính thức.

Theo điều tra của al-Jarida, Đại sứ Iran tại LHQ Majid Takht Rawanji đã được triệu hồi về nước để thảo luận về khả năng mở các cuộc tiếp xúc với chính quyền mới ở Mỹ. Ông trở lại New York sau đó với bản danh sách gồm 7 điều kiện Tehran đặt ra trước Washington về tái đàm phán về thỏa thuận hạt nhân Iran, có tên gọi chính thức là Kế hoạch Hành động toàn diện chung (JCPOA).

Điều kiện của Iran

Điều kiện đầu tiên được cho là, Iran sẽ không chấp nhận việc giảm bớt một phần các biện pháp trừng phạt. Tehran tái khẳng định Mỹ phải tuân thủ mọi khía cạnh của thỏa thuận JCPOA, bao gồm cả việc dỡ bỏ hoàn toàn các lệnh cấm.

Thứ hai, mọi bất đồng về thỏa thuận phải được thảo luận trong khuôn khổ của các ủy ban đàm phán chính thức. Một trong những bất đồng hiện nay được tin là yêu cầu của Iran về việc Mỹ phải bồi thường các thiệt hại tài chính mà nước này phải gánh chịu do chính quyền Trump xé bỏ thỏa thuận và tái áp đặt trừng phạt.

Điều kiện thứ ba là Tehran sẽ không chấp nhận việc sử dụng các điều khoản của thỏa thuận hạt nhân để giải quyết những vấn đề riêng rẽ, chẳng hạn như chương trình tên lửa và các hoạt động của Tehran ở nước ngoài.

Thứ tư, không có thêm thành viên mới nào, kể cả các quốc gia Ảrập ở Vùng Vịnh được phép tham gia JCPOA ngoài Iran và nhóm P5+1 (gồm Mỹ, Nga, Trung Quốc, Pháp, Anh và Đức).

Thứ năm, các quan ngại về những quốc gia khác trong khu vực phải được thảo luận như vấn đề riêng rẽ và không được đưa vào quá trình đàm phán hạt nhân Iran.

Thứ sáu, dù không sẵn sàng thảo luận về chương trình tên lửa của mình, Iran sẽ chấp nhận đàm phán về việc kiểm soát vũ khí ở cấp độ khu vực dưới sự giám sát của LHQ, đặc biệt là những lo ngại về việc phát triển tên lửa và hạt nhân của Israel.

Cuối cùng, Iran sẽ không đồng ý giải pháp 2 nhà nước dành cho Israel và Palestine. Thay vào đó, quốc gia Hồi giáo đòi LHQ phải tổ chức trưng cầu dân ý với cả người Do Thái và Palestine về vấn đề này.

Tổng thống Iran dự kiến sẽ trực tiếp gửi các yêu cầu trên đến chính quyền của ông Biden. Theo tờ Sputnik, trong một bài viết đăng tải trên tạp chí Foreign Affairs hôm 22-1, Ngoại trưởng Iran Javad Zarif quả quyết nước này sẽ không chấp nhận thêm bất kỳ đòi hỏi, điều kiện hay thành viên nào mới so với thỏa thuận JCPOA do Mỹ đề xuất năm 2015.

Tháng 1 vừa qua, Iran tuyên bố bắt đầu làm giàu uranium lên 20%, vượt xa các điều kiện hạn chế của thỏa thuận. Iran cũng đưa ra một tối hậu thư mang tính biểu tượng, rằng chính quyền của Tổng thống Biden sẽ có một tháng, đến ngày 21-2, để đảo ngược các lệnh trừng phạt. Tổng giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cơ quan được giao nhiệm vụ giám sát Iran tuân thủ thỏa thuận, cảnh báo thời gian sắp hết khi “chỉ còn vài tuần nữa” để cứu thỏa thuận hạt nhân.

Động thái của Israel

Trong bối cảnh Israel lo ngại chính quyền Mỹ mới của Tổng thống Biden sẽ khôi phục thỏa thuận hạt nhân quốc tế với Iran năm 2015, Israel tìm cách tác động để Mỹ chấp nhận đề xuất: sự trở lại thỏa thuận hạt nhân dưới bất kỳ hình thức nào cũng phải bao gồm điều khoản hạn chế chương trình tên lửa của Iran cũng như các hành động mà Israel cho là “gây mất ổn định tại khu vực”. 

Theo truyền thông Israel, Thủ tướng Benjamin Netanyahu dự kiến sẽ phái Yossi Cohen – Giám đốc Cơ quan Tình báo Mossad, tới Washington trong tháng tới để nêu yêu cầu của Israel đối với chính quyền Joe Biden về bất kỳ phiên bản mới nào của JCPOA. Ông Cohen dự kiến cũng sẽ gặp Giám đốc Cơ quan Tình báo Trung ương Mỹ (CIA) và một lần nữa đưa ra bản đánh giá tình báo về chương trình hạt nhân Iran. Đội ngũ tới Washington của Israel sắp tới sẽ yêu cầu “thay đổi triệt để” thỏa thuận 2015, với những điều kiệt khắt khe hơn đối với Tehran, bao gồm ngừng hoàn toàn việc làm giàu urani và sản xuất máy ly tâm tiên tiến. Trên hết, Israel muốn Iran ngừng “hỗ trợ các nhóm khủng bố” và “chấm dứt hiện diện quân sự ở Iraq, Syria và Yemen”.

AN BÌNH