Việc nhóm phiến quân Houthi giết chết cựu Tổng thống Yemen Ali Abdullah Saleh đã mở ra mâu thuẫn rộng lớn hơn nữa giữa hai quốc gia kình địch Iran và Saudi Arabia.

Ông Saleh cai trị Yemen trong 33 năm qua cho đến khi các cuộc biểu tình bùng nổ trong Mùa xuân Arab vào năm 2011 buộc ông phải từ bỏ quyền lực. Cuối năm 2014, ông Saleh liên minh với các chiến binh Houthi giành quyền lực khỏi tay chính phủ được quốc tế công nhận của Tổng thống Abd-Rabbu Mansour Hadi. Tuy nhiên, liên minh Houthi-Saleh gần đây trở mặt với nhau và bùng nổ những cuộc chiến nghiêm trọng tại thủ đô Sanaa và các khu vực khác vốn nằm dưới sự kiểm soát của họ trong tuần qua.

Cả hai bên tố cáo lẫn nhau đã đẩy người dân Yemen vào khủng hoảng và tìm kiếm sự hỗ trợ của các nước. Và đỉnh điểm mâu thuẫn này là việc cựu Tổng thống Saleh đã bị phe Houthi sát hại hôm 4-12. Động thái dẫn đến sự “hành xử tàn ác” nói trên của Houthi nhằm vào ông Saleh được cho là do trong bài phát biểu hôm 2-12, ông Saleh đã tuyên bố sẵn sàng lật sang “một trang mới” trong quan hệ với liên quân do Saudi Arabia. Phe Houthi cho đó là “một sự dối trá” và “phản bội trắng trợn”.

Và trên bề mặt nổi của tảng băng chìm, rõ ràng, vụ sát hại ông Saleh có tác động khác nhau đến Saudi Arabia và Iran. Trong bối cảnh ông Saleh đang chuyển hướng về Saudi Arabia, việc ông này bị sát hại đã khiến Riyadh mất đi “tấm thẻ bài” có thể giúp họ loại trừ mối đe dọa Iran ở Yemen. Trước khi bị sát hại, ông Saleh rút lui khỏi liên minh với Houthi và hoan nghênh các cuộc đàm phán với Saudi Arabia với điều kiện Riyadh sẽ ngừng các cuộc không kích và phong tỏa.

Những động thái gần đây nhất, kể cả vụ sát hại ông Saleh, được dự đoán sẽ mở ra cuộc xung đột nghiêm trọng hơn giữa Riyadh và Tehran ở nước này. Riyadh đã tham chiến ở Yemen, không kích nhằm vào các tay súng Houthi kể từ khi họ giành được quyền lực với sự hỗ trợ của các lực lượng trung thành với ông Saleh vào cuối năm 2014. Họ cáo buộc Iran cung cấp vũ khí cho phe Houthi, bao gồm tên lửa đạn đạo, một trong đó đã từng bắn vào thủ đô Riyadh của Saudi Arabia. Tuy nhiên, Iran và Houthi đã bác bỏ cáo buộc này.

Cuộc xung đột giữa Saudi-Iran ở Yemen có thể sẽ phức tạp hơn vì  cả hai bên mong muốn thu hút các bộ lạc ủng hộ họ. Nhiều bộ lạc ủng hộ ông Saleh hiện nay có thể sẽ tham gia vào các lực lượng liên quân với Saudi Arabia hoặc tránh hỗ trợ phe Houthi sau cái chết của vị cựu tổng thống này. Tuy nhiên, vụ sát hại ông Saleh đồng nghĩa với việc Iran đang thắng thế ở Yemen cho đến nay.

THANH VĂN