Thông qua sự hỗ trợ của Mỹ, ngày 13-8, Israel và Các tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đạt được một thỏa thuận lịch sử hướng đến bình thường hóa hoàn toàn mối quan hệ giữa hai bên.

Ngày 13-8, Tổng thống Mỹ Donald Trump thông báo Israel và Các Tiểu vương quốc Arab thống nhất (UAE) đã đạt được “một thỏa thuận hòa bình lịch sử”, trong đó hai quốc gia này sẽ bình thường hóa hoàn toàn quan hệ ngoại giao. Trên mạng xã hội Twitter, ông Trump viết: “Hôm nay chúng ta đã đạt được một sự đột phá. Một thỏa thuận hòa bình lịch sử giữa hai người bạn của chúng ta là Israel và UAE!”.

Israel và UAE ký thỏa thuận lịch sử với sự hỗ trợ của Mỹ. Ảnh: Arab news

Bước ngoặt cho hòa bình Trung Đông

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu và Thái tử Abu Dhabi Mohammed Bin Zayed cùng Tổng thống Trump đã ra một tuyên bố chung sau cuộc điện đàm ngày 13-8. Trong một tuyên bố chung, Israel, UAE và Mỹ ca ngợi thỏa thuận này là “bước đột phá ngoại giao lịch sử”, thúc đẩy hòa bình ở Trung Đông. “Bước đột phá lịch sử về ngoại giao này sẽ giúp thúc đẩy hòa bình tại khu vực Trung Đông và là minh chứng cho tầm nhìn cùng nỗ lực ngoại giao của ba nhà lãnh đạo. Đồng thời thể hiện sự dũng cảm của UAE và Israel trong việc kiến tạo hướng đi mới nhằm khai phá tiềm năng to lớn của khu vực”, tuyên bố nêu rõ.

Tuyên bố chung cho biết ba quốc gia đã “nhất trí về việc bình thường hóa hoàn toàn mối quan hệ giữa Israel và UAE”. “Theo yêu cầu từ Tổng thống Trump cùng với sự ủng hộ của UAE, Israel sẽ tạm ngừng tuyên bố chủ quyền đối với những khu vực được nêu trong Tầm nhìn về Hòa bình của Tổng thống Trump và tập trung nỗ lực mở rộng mối quan hệ với các nước Arab khác”, theo tuyên bố chung. Israel và UAE cam kết sẽ tiếp tục nỗ lực nhằm đạt được một giải pháp lâu dài, toàn diện và công bằng cho xung đột Israel- Palestine.

Các phái đoàn của Israel và UAE dự kiến sẽ gặp nhau trong những tuần tới nhằm ký các thỏa thuận song phương về đầu tư, du lịch, các chuyến bay trực tiếp, an ninh, viễn thông, công nghệ, năng lượng, y tế, văn hóa, môi trường, thiết lập sứ quán và các lĩnh vực khác có lợi cho đôi bên.

Tuyên bố khẳng định, việc hai nền kinh tế năng động và phát triển hàng đầu Trung Đông như Israel và UAE bình thường hóa quan hệ sẽ giúp khu vực này “lột xác” bằng sự tăng trưởng kinh tế, phát triển công nghệ và nỗ lực đưa người dân hai bên xích lại gần nhau hơn.

Tổng thống Donald Trump cho biết, Israel và UAE đang xúc tiến việc mở cửa trở lại các cơ quan ngoại giao và điều động đại sứ. Trên Twitter, Tổng thống Trump ca ngợi việc UAE-Israel bình thường hóa quan hệ là “bước đột phá lớn” và ông gọi đó là “Thỏa thuận hòa bình lịch sử giữa hai bằng hữu tuyệt vời của chúng ta”. Trong buổi họp báo sau đó, Tổng thống Trump cho rằng sẽ có thêm nhiều đột phá ngoại giao giữa Israel và các nước láng giềng Hồi giáo trong khu vực.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo mô tả đây là “một ngày lịch sử, một bước tiến quan trọng cho hòa bình ở Trung Đông”. “Mỹ kỳ vọng đây sẽ là bước đi đầu tiên hướng đến một loạt các thỏa thuận chấm dứt 72 năm thù địch trong khu vực”, ông Pompeo nói. Đại sứ Mỹ tại Israel David Friedman đánh giá việc hai quốc gia hàng đầu Trung Đông bình thường hóa quan hệ sẽ giúp Israel trở nên vững mạnh và an toàn hơn. Bên cạnh đó, điều này cũng sẽ mang lại nhiều cơ hội cho Israel, các nước láng giềng cũng như toàn khu vực. Theo giới chức Nhà Trắng, thỏa thuận nói trên có ý nghĩa vô cùng quan trọng đối với nỗ lực nhằm tìm ra giải pháp cho vấn đề Israel-Palestine. Bên cạnh đó, thỏa thuận này cũng sẽ giúp cộng đồng Hồi giáo có thể dễ dàng đến khu đền Al-Aqsa ở Jerusalem, thông qua những chuyến bay trực tiếp từ Abu Dhabi đến Tel Aviv.

Kẻ vui, người tức giận

Nhiều quốc gia trong khu vực và trên thế giới đã lên tiếng hoan nghênh việc Israel và UAE bình thường hóa quan hệ, trong khi Palestine kịch liệt phản đối thỏa thuận này.

Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nói rằng đây là “một buổi tối lịch sử, một kỷ nguyên mới mở ra giữa Israel và thế giới Arab”. Phát biểu tại Jerusalem, ông Netanyahu tuyên bố: “Chúng tôi sẽ thiết lập một nền hòa bình chính thức và hoàn toàn, một thỏa thuận ngoại giao đầy đủ, với các đại sứ quán, các hoạt động đầu tư, thương mại, du lịch, các chuyến bay thẳng giữa Tel Aviv với Dubai và Abu Dhabi”. Tuy nhiên, nhà lãnh đạo Israel cũng nêu rõ ông sẽ chỉ “trì hoãn” chứ không từ bỏ hoàn toàn kế hoạch sáp nhập các khu định cư Bờ Tây.

Về phía Palestine, Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO) đã bác bỏ thỏa thuận nói trên giữa Israel và UAE. Cố vấn cấp cao của Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, ông Nabil Abu Rudeineh cho biết giới chức Palestine lên án thỏa thuận này, coi đây là một “sự phản bội đối với Jerusalem, Al-Aqsa và sự nghiệp của Palestine”. Chính quyền Palestine ngay lập tức đã triệu hồi Đại sứ Palestine tại UAE để phản đối thỏa thuận nói trên. Đại diện các phong trào Fatah và Hamas của Palestine cũng đã bác bỏ thỏa thuận giữa Israel và UAE: “Thỏa thuận sẽ không trao cho nhà nước Do Thái bất kỳ tính hợp pháp nào khi chiếm đóng đất đai của Palestine. Bên chiếm đóng vẫn là kẻ thù chính của người dân Palestine và chúng tôi sẽ tiếp tục cuộc chiến chống lại sự sáp nhập”.

Trong khi đó, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah El-Sisi đã lên tiếng hoan nghênh thỏa thuận bình thường hóa quan hệ giữa UAE và Israel, đồng thời tin tưởng thỏa thuận này sẽ đem lại hòa bình cho Trung Đông. Nhà lãnh đạo Ai Cập đánh giá cao những nỗ lực của các bên hướng tới sự ổn định và thịnh vượng cho khu vực Trung Đông thông qua thỏa thuận này. Tổng thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres đã hoan nghênh thỏa thuận do Mỹ làm trung gian UAE và Israel, cho rằng thỏa thuận này có thể thúc đẩy hòa bình và an ninh tại Trung Đông. Phó Chủ tịch thứ nhất Ủy ban Đối ngoại Thượng viện Nga Vladimir Dzhabarov cũng lên tiếng hoan nghênh quyết định của Israel về việc đình chỉ kế hoạch sáp nhập các vùng lãnh thổ Palestine.

AN BÌNH