Ngày 10-1, Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev tuyên bố các lực lượng an ninh quốc gia đã đập tan âm mưu đảo chính tại quốc gia Trung Á này.

Các binh sĩ đối phó bạo loạn tại Almaty, Kazakhstan. Ảnh: Reuters

Trong bài phát biểu tại cuộc họp trực tuyến với lãnh đạo các nước thuộc Tổ chức Hiệp ước an ninh tập thể (CSTO), Tổng thống Tokayev cáo buộc các tay súng có vũ trang đã tìm cách trà trộn vào nhóm biểu tình với mục đích làm suy yếu trật tự hiến pháp, phá hoại các cơ quan chính phủ và chiếm quyền. Theo nhà lãnh đạo Kazakhstan, đây là một âm mưu đảo chính. "Dưới chiêu bài của các cuộc biểu tình tự phát, một làn sóng bất ổn đã nổ ra. Rõ ràng mục tiêu chính là phá hoại trật tự hiến pháp và giành chính quyền. Chúng ta đang nói về một âm mưu đảo chính", ông Tokayev nói.

Tổng thống Tokayev nói rằng hoạt động "chống khủng bố" quy mô lớn và sứ mệnh của CSTO sẽ sớm kết thúc. Lực lượng CSTO được triển khai tới Kazakhstan gồm 2.030 binh sĩ và 250 khí tài quân sự. "Đòn đánh chính nhắm vào (thành phố) Almaty. Sự thất thủ của thành phố này sẽ mở đường cho việc tiếp quản khu vực đông dân cư phía nam và sau đó là cả đất nước. Sau đó họ lên kế hoạch chiếm giữ thủ đô", ông Tokayev nói về kế hoạch của những kẻ bạo loạn.

Tổng thống Tokayev cũng bảo vệ quyết định mời lực lượng quân sự do Nga dẫn đầu vào Kazakhstan. Ông cho rằng những nghi ngờ về tính hợp pháp của sứ mệnh đó xuất phát từ việc thiếu thông tin. Ông xác nhận hiện Kazakhstan khôi phục trật tự và nước này sẽ tiếp tục truy bắt các phần tử khủng bố. Bên cạnh đó, ông khẳng định lực lượng gìn giữ hòa bình thuộc CSTO sẽ sớm hoàn tất nhiệm vụ tại quốc gia Trung Á này.  

Cũng tại cuộc họp, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho rằng các lực lượng trong và ngoài nước đã lợi dụng tình hình bất ổn tại Kazakhstan và lực lượng gìn giữ hòa bình của CSTO sẽ không cho phép các thế lực khác gây bất ổn tại quốc gia Trung Á này. Tổng thống Putin nhận định Kazakhstan đã trở thành mục tiêu của khủng bố quốc tế. Ông cho biết việc CSTO triển khai lực lượng đã ngăn chặn các nhóm vũ trang làm suy yếu an ninh tại Kazakhstan, đồng thời khẳng định các lực lượng này sẽ rút đi sau khi hoàn thành nhiệm vụ. Theo Tổng thống Putin, đây không phải lần đầu tiên sự việc như vậy diễn ra và cũng không phải là âm mưu cuối cùng nhằm gây bất ổn khu vực. CSTO sẽ không cho phép những sự việc như vậy tái diễn.

Tổng thống Kazakhstan trước đó cũng đã cách chức hai Phó Chủ tịch Ủy ban an ninh quốc gia (KNB) gồm ông Osipov Marat Saparovich và ông Ergozhin Daulet Edilovich. Ngay sau đó, Tổng thống Tokayep đã bổ nhiệm ông Koszhanov Bakytbek Zhamalbekovich và ông Amerkhanov Askar Baymerdenovich làm Phó Chủ tịch mới của KNB. Hôm 8-1, nhà chức trách Kazakhstan đã bắt giữ cựu Chủ tịch Ủy ban an ninh quốc gia, ông Karim Massimov, cùng một số quan chức khác với cáo buộc phạm tội phản quốc. Theo cựu cố vấn của Tổng thống Kazakhstan đầu tiên Nursultan Nazarbayev, ông Yermukhamet Yertysbayev cho rằng một trong những nguyên nhân dẫn đến cuộc khủng hoảng hiện nay là sự phản bội của các quan chức cấp cao và quan chức an ninh.

Làn sóng biểu tình đã nổ ra ở Kazakhstan ngay trong những ngày đầu tiên của năm 2022 nhằm phản đối tình trạng tăng giá nhiên liệu. Bất ổn an ninh đã buộc Tổng thống Tokayev phải ban bố tình trạng khẩn cấp tại nhiều tỉnh và thành phố lớn của đất nước, trong đó có tỉnh Mangistau, thành phố Almaty và thủ đô Nur-Sultan. Trước tình hình bạo lực leo thang tại Kazakhstan, theo đề nghị hỗ trợ của Tổng thống Tokayev, CSTO đã cử lực lượng gìn giữ hòa bình đến nước này.

Hiện Cơ quan an ninh Kazakhstan tuyên bố tình hình đất nước đã ổn định sau khi các cuộc bạo loạn được kiểm soát. "Tính đến ngày 10-1, tình hình ở Kazakhstan đã ổn định và nằm trong tầm kiểm soát. Lực lượng chống khủng bố quốc gia và các khu vực đã loại trừ các điểm nóng của các mối đe dọa khủng bố. Tất cả các tòa nhà hành chính ở các thành phố Almaty, Kyzylorda, Taldykorgan và Taraz đã loại bỏ hoàn toàn những kẻ khủng bố", tuyên bố của Ủy ban An ninh Quốc gia Kazakhstan cho biết.

Theo Ủy ban An ninh Quốc gia Kazakhstan, các cơ sở chiến lược quan trọng và các địa điểm cất giữ vũ khí đều được đảm bảo an toàn giữa lúc làn sóng bạo loạn bùng phát. Ủy ban cũng kêu gọi người dân Kazakhstan hỗ trợ các cơ quan thực thi pháp luật trong việc xác định những đối tượng tham gia vào các hoạt động khủng bố, đồng thời giao nộp vũ khí và đạn dược bị đánh cắp trong các cuộc bạo động.

KHẢ ANH