Việc Canada bắt giữ Giám đốc Tài chính (CFO) tập đoàn Huawei Mạnh Vãn Chu diễn ra đúng thời điểm Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng thống Mỹ Donald Trump có bữa tối cùng nhau tại Buenos Aires, và khiến phía Bắc Kinh vô cùng giận dữ và phản ứng mạnh mẽ.

Phản ứng của Trung Quốc tất nhiên là được dự đoán trước và hoàn toàn tự nhiên. Thực tế, có lẽ không giám đốc điều hành tập đoàn nào tán thành việc Mỹ và Canada bắt giữ CFO của Huawei. Bởi lẽ, những tranh chấp kinh doanh quốc tế thường được giải quyết theo một cách khác. Thậm chí trong những vụ liên quan đến lệnh trừng phạt đơn phương của Mỹ nhằm vào Iran, những nhân vật liên quan nhiều lắm cũng chỉ bị phạt. Ví dụ nghiêm trọng nhất của các lệnh trừng phạt là Bộ Thương mại Mỹ phạt ZTE - một gã khổng lồ công nghệ khác của Trung Quốc - hồi tháng 4-2018.

Nhưng trong vụ này, không hề cảnh báo trước, Mỹ bất ngờ yêu cầu Canada bắt bà Mạnh và đề nghị dẫn độ. Mặc dù Mỹ nhắc lại rằng đây chỉ là một vụ việc pháp lý riêng biệt nhưng mọi diễn biến cho đến nay đều cho thấy, vụ việc có mang hơi hướng chính trị và liên quan sự khó chịu kéo dài lâu nay của Washington đối với Huawei – Cty mà Mỹ cho là hoạt động gián điệp cho Trung Quốc.

Với vụ bắt giữ này, đây là lần đầu tiên mà sự cạnh tranh thương mại và công nghệ biến thành vụ tấn công bất ngờ nhằm vào một giám đốc hàng đầu của đối thủ. Bà Mạnh đang được bảo lãnh tại ngoại tại Canada và chờ phiên điều trần xem xét có dẫn độ sang Mỹ hay không. Con cờ đang nằm trong tay Washington. Và nếu Mỹ vẫn khăng khăng đòi dẫn độ bà Mạnh, vụ việc này sẽ trở thành một tai họa to lớn trong kinh doanh quốc tế, giống như việc mở hộp Pandora - căn nguyên của mọi tai họa.

Hiện nay, một số giám đốc tập đoàn của Mỹ và Canada đang lo lắng khi đến Trung Quốc, và các đối tác Trung Quốc cũng có quan ngại tương tự khi đến 2 quốc gia Bắc Mỹ này. Mối lo này có vẻ còn gia tăng khi Trung Quốc dường như có dấu hiệu trả đũa bằng việc bắt giữ các giám đốc kinh doanh của Mỹ hay Canada dù rằng Mỹ dường như cũng không định biến một vụ bắt giữ như vậy thành thông lệ. Vụ việc này như vậy cũng đã làm dấy lên những lo ngại trong cộng đồng doanh nghiệp.

Mỹ và Canada chắc chắn sẽ lạm dụng những hệ thống tư pháp của họ. Nhưng việc sử dụng các bộ luật trong nước như sự hỗ trợ chiến lược cho cạnh tranh thương mại và ngoại giao của họ trên thế giới là ván bài không đúng. Chắc chắn các hành động của Mỹ là sẽ bị phanh phui và vỏ bọc pháp lý không thể che đậy động cơ chính trị.

THANH VĂN