Theo Viện Sinh hóa Lâm sàng Mỹ, Hội Dấu hiệu sinh học bướu Châu Âu và  nhiều tổ chức ung thư trên thế giới, hiện nay, hầu như không có xét nghiệm máu đơn thuần nào có giá trị trong tầm soát ung thư cho mọi đối tượng.

Nguyên nhân

- Ung thư giai đoạn rất sớm với bướu còn nhỏ hầu hết không tạo ra đủ lượng trong máu để có thể phát hiện khi làm xét nghiệm. Trong cơ thể đã có ung thư nhỏ rồi mà hầu hết dấu hiệu sinh học bướu không tăng. Như vậy, chúng ta đã bỏ sót ung thư khi làm xét nghiệm máu, nghĩa là khả năng phát hiện bệnh thấp, trong y học gọi là độ nhạy thấp, âm tính giả cao.

- Các dấu hiệu sinh học bướu có thể tăng trong các bệnh lành tính, không phải ung thư, nghĩa là khi dấu hiệu sinh học bướu tăng nhưng không phải do ung thư mà do các bệnh lành tính gây ra.

Có ý kiến cho rằng, xét nghiệm dấu hiệu sinh học bướu nếu tăng thì sẽ tiến hành xét nghiệm khác để xác định. Điều này không đủ và bỏ sót rất nhiều vì khả năng dấu hiệu sinh học bướu tăng khi ung thư còn nhỏ là rất thấp. Mặt khác, khi dấu hiệu sinh học bướu tăng mà kết luận có ung thư là không chính xác, hoặc làm thêm các xét nghiệm khác để truy tìm ung thư sẽ tốn kém hoặc gây lo lắng.

Trong khám sức khỏe định kỳ, thường làm các xét nghiệm máu như CA15-3 tầm soát ung thư vú, CA125 tầm soát ung thư buồng trứng, CEA tầm soát ung thư đại tràng - trực tràng, AFP tầm soát ung thư gan… cho mọi đối tượng là không chính xác. Các xét nghiệm này không có vai trò tầm soát như vậy.

Dấu hiệu sinh học bướu có giá trị gì?

Các dấu hiệu sinh học bướu hầu hết chỉ có giá trị góp phần trong đánh giá hiệu quả của phương pháp điều trị ung thư và theo dõi tái phát bệnh. Chẳng hạn, khi bệnh nhân mắc ung thư, xét nghiệm dấu hiệu sinh học bướu tăng lên rồi giảm sau điều trị, chứng tỏ việc điều trị hiệu quả. Dấu hiệu sinh học bướu tăng lên trong lúc theo dõi sau điều trị cho biết, bệnh tái phát hay tiến triển.

BS CKII NGUYỄN HỮU HÒA

(Phòng khám đa khoa Pasteur Đà Nẵng)