Ngày 4-3, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã có thông báo kết luận thanh tra về công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. TTCP đã tiến hành thanh tra tại Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội (LĐ-TB-XH) và UBND 6 tỉnh, gồm: Vĩnh Phúc, Phú Thọ, Nghệ An, Hà Tĩnh, Hưng Yên, Hải Dương.

Theo TTCP, công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng vẫn còn những tồn tại, hạn chế, khuyết điểm và vi phạm. Cụ thể, đối với Bộ LĐ-TB-XH, trong giai đoạn 2013-2018, Bộ không báo cáo Thủ tướng Chính phủ khi không xây dựng được chiến lược, kế hoạch về đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài. Chậm kiến nghị sửa đổi, bổ sung hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về lĩnh vực này, ban hành một số văn bản hành chính, thủ tục hành chính không đúng quy phạm pháp luật.

Bộ chưa thực sự quan tâm đúng mức đến quyền và lợi ích hợp pháp của người lao động đi làm việc ở nước ngoài. Bộ LĐ-TB-XH không báo cáo Chính phủ, Thủ tướng để có biện pháp đàm phán với nước ngoài để giảm chi phí cho người lao động; trong thời gian dài không quản lý, kiểm soát để giảm chi phí cho người lao động, không kiểm soát mức thu phí, tiền môi giới của doanh nghiệp (DN). Dẫn đến người lao động (thực chất là lao động nghèo khó) phải chi trả số tiền lớn mà chính sách của nước tiếp nhận lao động không phải chi trả (như Đài Loan (Trung Quốc), Nhật Bản).

Quy định mức phí, phí đào tạo tại thị trường Nhật Bản chưa phù hợp với chính sách và thỏa thuận đã ký với Nhật Bản, không đúng với tình hình thực tế, gây ảnh hưởng đến người lao động, là nguyên nhân khiến lao động bỏ trốn và cư trú bất hợp pháp ở nước ngoài. Bộ chưa chấn chỉnh công tác điều hành Quỹ hỗ trợ việc làm ngoài nước, chậm kiện toàn bộ máy. Thanh tra Bộ không xử phạt hết hành vi vi phạm hành chính của DN với số tiền gần 9 tỷ đồng.

Đối với Cục Quản lý lao động ngoài nước (QLLĐNN), cơ quan thanh tra kết luận, cục không quản lý, kiểm soát được DN trong việc thu phí thị trường Nhật Bản, dẫn đến, trong thời gian dài người lao động phải chi trả mức phí cao (từ 7.000-8.000 USD/lao động). Ngoài ra, tham mưu ban hành văn bản quy định mức thu phí và phí đào tạo tại thị trường Nhật Bản không đúng với thỏa thuận đã ký và chính sách của Nhật Bản. Trong thời gian dài không có biện pháp tham mưu giải quyết vấn đề tiền môi giới đi Đài Loan (Trung Quốc) và Nhật Bản.

Cục QLLĐNN không tham mưu Bộ báo cáo Thủ tướng Chính phủ tổng kết hàng năm về hoạt động đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng. Thiếu kiểm tra, giám sát, để nhiều DN sau khi được cấp phép hoạt động đã không hiệu quả, không đưa được lao động đi làm việc ở nước ngoài. "Cục phát hiện nhiều DN không làm thủ tục cấp đổi giấy phép nhưng buông lỏng, không có phương án xử lý, không ban hành 22 kết luận thanh tra năm 2015"- TTCP kết luận.

Theo cơ quan thanh tra, với trách nhiệm chung trong công tác quản lý nhà nước, Bộ LĐ-TB-XH chịu trách nhiệm trước những thiếu sót, khuyết điểm, vi phạm nêu trên. Đồng thời, tổ chức kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, xử lý nghiêm đối với các đơn vị, cá nhân.

Cụ thể, kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm, có hình thức xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật đối với Cục trưởng Cục QLLĐNN giai đoạn 2012-2016 trong việc tham mưu ban hành và ban hành các văn bản không đúng quy định; không ban hành 22 kết luận thanh tra năm 2015.

Kiểm điểm, xử lý trách nhiệm với Cục trưởng Cục QLLĐNN từng thời kỳ từ năm 2000 đến thời điểm thanh tra trong việc không tham mưu Bộ và báo cáo Thủ tướng Chính phủ giải quyết vấn đề tiền môi giới Đài Loan, Nhật Bản; không xây dựng chiến lược dài hạn, chậm kiến nghị sửa đổi Luật Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài...

Ngoài ra, kiểm điểm trách nhiệm đối với Chánh Thanh tra Bộ LĐ-TB-XH qua các thời kỳ năm 2013-2018 trong việc tham mưu Bộ ban hành quy định chức năng nhiệm vụ của Thanh tra Bộ không đầy đủ nội dung theo quy định; xử lý trách nhiệm Chánh thanh tra Bộ thời kỳ 2015-2018 do không xử phạt hết lỗi vi phạm hành chính của DN.

P.V