Chiều 9-11, Quốc hội tiếp tục thảo luận tại hội trường về kinh tế- xã hội, ngân sách nhà nước và công tác phòng, chống dịch COVID-19, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải. Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã tham gia phát biểu, làm rõ thêm một số vấn đề được nhiều đại biểu quan tâm.

Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên phát biểu tại phiên thảo luận.

Làm rõ thêm  vấn đề đại biểu Quốc hội và cử tri, nhân dân cả nước quan tâm liên quan lĩnh vực điện năng, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, thực hiện Nghị quyết 55-NQ/TW của Bộ Chính trị, chỉ đạo của Chính phủ, thời gian qua, Bộ Công Thương đã tập trung tham mưu cho cấp có thẩm quyền chỉ đạo xây dựng quy hoạch điện toán với nguyên tắc cơ bản là bảo đảm cân đối cung cầu vùng miền, cơ cấu các nguồn điện, cơ cấu nguồn và truyền tải, huy động mọi nguồn lực xã hội đầu tư phát triển điện, đặc biệt chú trọng xây dựng thị trường phát điện và thị trường bán buôn điện cạnh tranh.

Theo đó, thị trường phát điện cạnh tranh được triển khai thực hiện từ khá sớm. Đến nay, gần 70% nguồn điện cho tư nhân hoặc công ty cổ phần sản xuất. Thị trường bán buôn điện cạnh tranh cũng được vận hành từ đầu năm 2019 và đến nay Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) không còn là đơn vị duy nhất mua bán điện, đã có thêm 5 tổng công ty trực tiếp tham gia mua bán điện trên thị trường. Bộ Công Thương đang tích cực phối hợp các cơ quan hữu quan xây dựng Đề án chuyển Trung tâm Điều độ hệ thống điện Quốc gia thành công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên vận hành thị trường điện, hạch toán độc lập trong EVN, theo chỉ đạo của Chính phủ. Bộ Công Thương đang khẩn trương xây dựng thị trường bán lẻ điện cạnh tranh, trong đó việc triển khai cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa nhà máy điện và khách hàng sử dụng điện chính là bước đầu tiên trong thị trường điện bán lẻ cạnh tranh ở nước ta.

Hiện nay, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ cho phép thí điểm thực hiện cơ chế này từ nay đến năm 2025, đồng thời đã trình Chính phủ và Quốc hội cho sửa một điều của Luật Điện lực để tư nhân có thể đầu tư vào phân khúc truyền tải điện. Bộ Công Thương trình Chính phủ cơ chế điều hành thực hiện các dự án điện nhằm siết lại kỷ cương trong tổ chức thực hiện quy hoạch và kế hoạch phát triển điện nước ta; trình Chính phủ cho phép tiếp tục triển khai Chương trình hỗ trợ cấp điện cho nông thôn, miền núi, vùng dân tộc thiểu số và hải đảo. Sau khi được chấp thuận, Bộ Công Thương sẽ triển khai thực hiện nghiêm túc.

Về đề xuất gia hạn thời gian áp dụng cơ chế giá FIT (giá điện hỗ trợ) cho các dự án điện gió, Bộ trưởng Bộ Công Thương chia sẻ với những khó khăn của các chủ đầu tư và các địa phương có dự án chậm tiến độ. Tuy nhiên, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên nêu rõ: “Giá FIT cơ chế giá hỗ trợ của Nhà nước chỉ được áp dụng trong thời gian nhất định để khuyến khích đầu tư vào những lĩnh vực cần đầu tư. Việc kéo dài thời gian hưởng chính sách giá FIT là không hợp lý bởi không đúng với bản chất có thời hạn của chính sách hỗ trợ, gây bất bình đẳng với các dự án cùng cơ chế nhưng đã thực hiện đúng tiến độ”.

Cũng theo Bộ trưởng, hiện nay, giá đầu vào các vật tư, nguyên liệu, thiết bị trong lĩnh vực điện gió giảm hơn so với thời điểm ban hành chính sách và tiếp tục có xu hướng giảm mạnh. Nếu kéo dài thời gian hưởng chính sách này có thể sẽ gây ra hậu quả pháp lý, gây thiệt hại về kinh tế cho Nhà nước và các đối tượng sử dụng điện.

Hiện nay, Bộ Công Thương xây dựng dự thảo quyết định của Chính phủ quy định về phát triển các dự án điện gió, điện mặt trời theo Luật Đầu tư đối tác công tư, trong đó điểm cốt yếu là cơ chế đấu thầu, đấu giá để lựa chọn nhà đầu tư và xác định giá điện. Theo đó, các nhà đầu tư sẽ đàm phán với EVN trong khung giá do Bộ Công Thương ban hành. Các dự án dở dang sẽ được xem xét, giải quyết trong điều khoản chuyển tiếp của dự thảo quyết định nêu trên. Đồng thời, Bộ Công Thương đang khẩn trương xây dựng khung giá điện gió, điện mặt trời làm căn cứ cho nhà đầu tư đàm phán thời gian tới.

Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, phát triển năng lượng tái tạo đang được xem là cơ hội khai thác tiềm năng, lợi thế và tăng thu ngân sách cho một số địa phương. Tuy nhiên, năng lượng sạch, năng lượng tái tạo vẫn có giá thành cao, chưa phù hợp với khả năng thanh toán của các đối tượng sử dụng điện Việt Nam.

“Việc phát triển quá nóng các nguồn điện trong thời gian vừa qua, ở một vài địa phương như thế đã khiến cho hệ thống truyền tải điện không thể đáp ứng, không huy động hết công suất của các nhà máy hiện có, gây lãng phí nguồn lực xã hội. Việc xây dựng thêm các đường dây truyền tải cao áp, siêu cao áp, kết nối liên vùng khiến chi phí sản xuất tăng cao, làm gia tăng giá thành điện năng. Việc mở rộng quy mô, nâng cấp các dự án nhà máy điện, nhất là thủy điện cũng cần phải cân nhắc, tính toán thật kỹ, bởi điều đó tùy thuộc rất nhiều vào yếu tố khí hậu, kết cấu địa chất và các điều kiện tự nhiên, xã hội khác”, Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên cho biết.

QUỲNH NHƯ – TTXVN