Kỷ niệm thời đi dạy của tôi

Thứ hai, 11/11/2013 13:36

(Cadn.com.vn) - Gần 40 năm dạy văn, nay đã nghỉ hưu, thỉnh thoảng tôi ngồi một mình, suy ngẫm những buồn vui nghề dạy học mà mình đã nếm trải. Một bạn đồng nghiệp hỏi tôi: Điều gì trong gần 40 năm dạy văn làm anh cảm thấy hạnh phúc nhất? Câu hỏi rất khó trả lời, vì mỗi người có những quan niệm riêng của mình về hạnh phúc. Với tôi, có lẽ hạnh phúc nhất là được nhiều thế hệ học sinh yêu thích một số giờ giảng văn tâm huyết của mình về thơ Hồ Xuân Hương, Nguyễn Công Trứ, Nguyễn Khuyến, Trần Tế Xương, Xuân Diệu, Hàn Mặc Tử... Đặc biệt là Nguyễn Du và Truyện Kiều! Tôi say Truyện Kiều từ khi còn là một học sinh phổ thông. Lên đại học, những giờ giảng về Nguyễn Du và Truyện Kiều của thầy giáo Lê Kinh Khiên (khoa Văn, Đại học Sư phạm Vinh) khiến tôi không thể nào quên. Ra trường, tôi tiếp tục tìm đọc những công trình nghiên cứu về Nguyễn Du và Truyện Kiều của Đặng Thai Mai, Hoài Thanh, Lê Trí Viễn, Phan Ngọc, Lê Đình Kỵ, Nguyễn Lộc... rồi tự mình đào sâu, nghiền ngẫm, tìm tòi phát hiện..., để mỗi khi lên lớp tôi lại say sưa truyền đạt cho học sinh những điều mà mình tâm đắc.

Còn nhớ thời ở trường Sư phạm 10+3 Quảng Bình, tôi may mắn gặp được một lứa giáo sinh tài hoa và lãng mạn. Thầy trò rất “kết” nhau, nghĩa là rất “tâm đầu ý hợp”. Mặc dù lúc đó lớp học chỉ là mái tranh vách đất, ăn toàn bo bo với canh “toàn quốc” (toàn nước) nhưng học hành rất chăm chỉ. Cứ mỗi lần giảng đến đoạn nàng Kiều bị Mã Giám Sinh làm nhục và đoạn Kiều mắc lừa, trốn theo Sở Khanh, bị mụ Tú Bà đánh cho đến mức “uốn lưng thịt đổ, cất đầu máu sa”, đành cắn răng hứa với mụ: Thân lươn bao quản lấm đầu/ Chút lòng trinh bạch từ sau xin chừa! là tôi không sao cầm được nước mắt. Cho đến nay, các thế hệ sinh viên ở trường Sư phạm 10+3 Quảng Bình (nay là Trường Đại học Quảng Bình) vẫn chép truyền nhau bài thơ Nghe thầy giảng Kiều của Lê Thanh Hải (sinh viên khoa Văn-Sử) viết tặng tôi: Giờ học sáng nay thầy giảng Truyện Kiều/ Thầy đã khóc và chúng em đã khóc/ Thầy nghẹn ngào đọc trong tiếng nức/ Đất trời, cây cỏ rưng rưng... / Ôi, nỗi đau xưa của thi nhân/ Nay lại bỗng tái hồi trong mỗi giờ lên lớp/ Mỗi lời thơ như dao ngầm cắt ruột/ Tố Như ơi, chúng tôi khóc về Người!... Chúng em nghe thầy giảng từng lời/ Nước mắt cứ chảy ràn trên má/ Không gian im lặng quá!/ Con chim rừng ngừng hót lắng tai nghe... / Rồi mai đây chúng em sẽ mang đi/ Có những trang Kiều của buổi sáng nay thầy lên lớp/ Em giảng lại bằng bầu nhiệt huyết/ Như chính mình đã cảm, đã say/ Có thể nào quên buổi học sáng mai nay!

Mới đó mà đã ba mươi năm! Giờ Lê Thanh Hải đã là một cán bộ phụ trách chuyên môn có uy tín của Phòng GD-ĐT TP Đồng Hới. Mỗi lần gặp lại nhau, Hải vẫn thường nhắc kỷ niệm Nghe thầy giảng Kiều. Gần đây, có một kỷ niệm về dạy Truyện Kiều cũng làm tôi không thể nào quên được. Đó là vào học kỳ hai, niên khóa 2001 - 2002, cô giáo Hồ Thị Tâm (nhà thơ Đông Hà) nghỉ sinh, nhờ tôi dạy thay một thời gian. Bước vào lớp học tôi được các em chào đón bằng một tràng pháo tay hết sức niềm nở. Tôi đoán chắc nhà thơ Đông Hà đã giới thiệu ít nhiều về tôi nên các em mới háo hức đến thế. Ngay giây phút đầu tiên ấy tôi đã có cảm tình đặc biệt với các em. Nhìn những gương mặt tươi trẻ, khôi ngô, xinh đẹp của các em tôi bỗng nhiên phấn chấn hẳn lên. Nữ thi sĩ Đông Hà đã thổi niềm yêu thích văn chương vào lớp học mà chị giảng dạy suốt một học kỳ. Phải dạy thế nào để các em khỏi thất vọng-tôi tự nhủ. Giờ giảng đó tôi đã truyền thụ cho các em hiểu và cảm cái hay, cái đẹp trong những vần thơ tuyệt diệu của Truyện Kiều. Rồi vào một buổi chiều, sau tiết dạy đoạn trích “Trao duyên”, tôi đang dạo bước giữa sân trường với tâm trạng lâng lâng thì một nữ sinh đi đến, đưa cho tôi chiếc phong bì và nói: “Có chị sinh viên nhờ em trao cho thầy”. Tôi cầm bức thư trên tay với niềm bâng khuâng khó tả. Chọn một góc thật yên tĩnh trong thư viện của Trường Quốc Học, tôi hồi hộp mở bức thư ra đọc:

Huế, ngày 4-3-2002

Thầy Mai Văn Hoan

kính mến !

Thưa thầy, em là sinh viên năm thứ nhất, khoa Ngữ Văn, trường Đại học Sư phạm Huế. Chiều hôm nay, em đã đến học lén giờ giảng đoạn trích Trao duyên của thầy. Em đã nói với lớp trưởng rằng em là sinh viên thực tập, nhưng em lại mặc áo dài trắng để đóng giả học sinh đối với thầy. Em viết thư xin lỗi vì sự vô lễ và cách cư xử không phải của mình. Thưa thầy, em đã nghe mọi người nói nhiều về thầy giáo Mai Văn Hoan. Bên nhà trọ của em có một học sinh trường Quốc Học. Hôm qua, cô bé sang kể cho em: khi giảng Truyện Kiều thầy đã khóc. Nghe chuyện, em lại nhớ đến nhà thơ Bùi Giáng ngày trước cũng từng khóc cho cái chết của Từ Hải. Và em cảm kích vô cùng. Chính vì vậy em đã tìm cách đến nghe lén tiết giảng chiều nay của thầy. Có dự giờ thầy, em mới hiểu vì sao cô bé lại khen thầy đến như thế.

Một lần nữa em thành thật xin lỗi thầy! Kính mong thầy tha lỗi cho em. Em xin phép thầy cho em được giấu tên. Nhân đây, em mạnh dạn gửi tặng thầy bài thơ em vừa mới viết xong, chưa kịp tu chỉnh, sửa chữa:

Lãng đãng khói sương...

Cứ biết em là sinh viên

Đã lén vào nghe thầy giảng

Em xin phép được giấu tên

Để làm khói sương lãng đãng

Chỉ là khói sương lãng đãng

Xin thầy chớ có bận tâm

Chớ có cười em đa cảm

Ở đời mấy kẻ tri âm! ?

Đành như “gió bắt, mưa cầm”

Thầy đừng giận em, thầy nhé!

Em sợ con thuyền nhỏ bé

Làm sao tránh được bão giông

Thì đành như có... như không...

Thì đành giấu vào im lặng

Sau làn khói sương lãng đãng

Mắt em luôn dõi theo thầy...

Kính tặng thầy

Mai Văn Hoan

Cho đến nay tôi vẫn chưa gặp tác giả bài thơ. Tôi luôn cầu chúc cho nàng gặp nhiều may mắn trên đường đời. Tôi coi bức thư của em cùng với bài thơ Nghe thầy giảng Kiều của Lê Thanh Hải là “phần thưởng muôn đời” trong gần 40 năm làm nghề dạy học của mình. Xin được học theo cách nói của nhà thơ Dương Hương Ly... Và tôi gọi: Đó là Hạnh phúc!

Mai Văn Hoan