(Cadn.com.vn) - Làng có tên, nhà có số là cách làm hay ở vùng đồng bào dân tộc Cơ Tu, H. Tây Giang, Quảng Nam. Việc cắm bảng tên làng, đánh số nhà ở các bản làng định cư bền vững góp phần quản lý hành chính rất riêng biệt và độc đáo của Tây Giang.

Làng đồng bào Cơ Tu giữa đại ngàn Tây Giang.

Tên làng cũng... PR!

Đầu năm 2009, H. Tây Giang triển khai cắm bảng tên làng ở xã A Tiêng - trung tâm hành chính của huyện. Làng Achinr của xã A Tiêng là làng đầu tiên thực hiện cắm bảng tên làng, với 3 thứ tiếng, gồm tiếng Việt (tiếng phổ thông), tiếng Cơ Tu và tiếng Anh trên hình vẽ cách điệu ngôi nhà Gươl (nhà sinh hoạt cộng đồng) truyền thống của đồng bào Cơ Tu. Bà Bhríu Thị Hai, người dân trong thôn cho biết: "Từ khi có biển tên làng, người dân trong làng cảm thấy tự hào,   mọi người khi đến thăm sẽ biết. Nhiều đoàn khách khi lên Tây Giang cũng thường ghé lại thăm làng, thăm mái Gươl, hỏi thăm bà con nên dân làng rất vui". Ông Bhríu Liếc - Bí thư Huyện ủy Tây Giang cho biết, từ thí điểm ở xã A Tiêng với sự đồng thuận cao của nhân dân các bảng làng Cơ Tu nên trong năm 2009, huyện tiếp tục cắm 39 bảng tên làng tại các xã vùng cao như xã Dang, Trhy, Axan, Chum, Gary... để hoàn thành việc cắm bảng tất cả 70 làng người dân tộc Cơ Tu trong toàn huyện. Tổng kinh phí cắm bảng tên làng thời điểm đó là 150 triệu đồng...

Theo nhà báo Trương Điện Thắng, việc xóa bỏ, thay đổi vội vàng tên các làng cũ và thay vào đó là những con số (như thôn 1, thôn 2 chẳng hạn) sẽ làm nhạt phai lịch sử hoặc cắt đứt mối ràng buộc giữa các thế hệ cư dân tương lai và quá khứ; đồng thời làm cho những nỗ lực giáo dục truyền thống, giữ gìn bản sắc văn hóa địa phương khó khăn hơn. Theo xu hướng đó, những đặc sản ba kích, những điệu nhảy tung tung, da dá... và kể cả những địa đạo thời chiến tranh vừa phát hiện sẽ là những vốn quý ẩn sau những tên làng mộc mạc, trong những mái lá nhà Gươl thô ráp của vùng cao, sẽ làm cho người Tây Giang hãnh diện, tự hào với thế giới. "Và khi đó, khi Tây Giang không còn nghèo nữa, lúc có dịp dừng chân giữa hành trình bên những bảng tên làng ở đây, chắc ai đó sẽ giật mình thốt lên: Thì ra những tên làng đơn sơ này cũng đã có công làm PR cho cả một vùng đất!" - nhà báo Trương Điện Thắng viết.

Nhà có số thuận lợi cho việc quản lý hành chính của địa phương.

Những thông tin hữu ích trên bảng số nhà.

Số nhà có tên chủ hộ

Các làng định cư bền vững ở xã Lăng và các xã A Tiêng và xã Dang cũng đã hoàn thành việc đánh số nhà, tên chủ hộ, thôn, xã và được gắn trang trọng ngay cổng chính của mỗi nhà. Trung úy Ông Văn Thức, Đội Cảnh sát Hành chính CAH Tây Giang cho biết, hầu hết các ngôi nhà của đồng bào Cơ Tu tại mỗi làng nói riêng, cả huyện nói chung đều có một kiểu thiết kế giống nhau từ mái tôn, khung nhà, các bức tường gỗ... nên cán bộ huyện, xã xuống thôn mà nếu không có bảng số nhà thì rất khó tìm những chủ hộ mình cần. Nay nhà đã đánh số kèm theo tên của chính chủ hộ phía dưới nên rất thuận lợi. "Chỉ cần căn cứ vào số nhà, thì chính quyền địa phương sẽ biết rõ thông tin chi tiết của từng gia đình ở từng bản làng khác nhau... Thông qua việc đánh số nhà, khi chúng tôi tiếp xúc với địa bàn sẽ nhanh chóng tìm ra nhân khẩu mình cần, qua đó hoàn thành tốt hơn nhiệm vụ" -Trung úy Thức nói.

Thời gian qua, H. Tây Giang quy hoạch, sắp xếp lại các khu định cư của đồng bào Cơ Tu trên địa bàn huyện nên nhiều làng cũ phải di dời đến nơi tái định cư mới điều kiện thuận lợi hơn. Việc gắn bảng số nhà kèm theo những thông tin về số hộ, tên chủ hộ có tác dụng tích cực đến việc quản lý hành chính, quản lý địa bàn của các ngành chức năng và cả trong đời sống, giao tiếp của bà con. Qua việc đánh số nhà, tên chủ hộ giúp chính quyền H. Tây Giang quản lý tốt nhân khẩu, hộ khẩu, đối tượng hộ nghèo, hộ gia đình chính sách... từ đó việc chuyển tải các chủ trương, chính sách như giảm nghèo, xây dựng nông thôn mới, bảo tồn văn hóa của người Cơ Tu từ huyện đến xã, thôn, từng làng tái định cư cũng thuận tiện hơn rất nhiều. Nhờ việc đánh số nhà cũng thuận lợi cho cán bộ bên bưu điện việc cấp phát các bưu phẩm đến tận tay của người dân, không bị thất lạc như trước đây nữa, cứ đến số nhà đó là người dân nhận được đầy đủ và kịp thời.

Theo ông Bling Mia - Chủ tịch UBND H. Tây Giang: "Cách làm này tạo được sự đồng thuận cao của bà con trong việc xây dựng nông thôn mới, cũng như giữ gìn những nét đẹp văn hóa của tộc người Cơ Tu. Trưởng thôn chỉ căn cứ số nhà sẽ biết nhà ai và cũng dễ nắm thông tin về các thành viên trong gia đình trong thôn. Kết quả đó thay đổi được cách tư duy nhìn nhận trong quản lý đô thị, quản lý môi trường, quản lý văn hóa ở vùng nông thôn miền núi. Cán bộ thôn chủ động, tiếp cận được cách làm mới gắn với nông thôn văn minh, giữ gìn bảo tồn giá trị văn hóa của đồng bào".

Thạnh Hà