Cụ Huỳnh Thúc Kháng sinh ngày 1-10-1876, tại làng Thạnh Bình, tổng Tiên Giang Thượng, huyện Hà Đông, phủ Thăng Bình (nay là xã Tiên Cảnh, huyện Tiên Phước, Quảng Nam). Cụ Huỳnh được xưng tụng là một trong “Ngũ phụng tề phi” của Quảng Nam xưa, là người khởi xướng, khơi dậy phong trào yêu nước. Năm 1927, cụ Huỳnh sáng lập ra nhà in và báo Tiếng Dân và làm chủ nhiệm kiêm chủ bút báo tại Huế cho đến khi tờ báo Tiếng Dân bị đình bản (1943).

Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, cụ Huỳnh được Chủ tịch Hồ Chí Minh mời tham gia nội các Chính phủ nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, giữ chức Bộ trưởng Nội vụ. Đầu năm 1946, cụ làm Chủ tịch hội Liên hiệp Quốc dân Việt Nam. Tháng 5/1946, khi Chủ tịch Hồ Chí Minh sang Pháp, cụ Huỳnh được giao chức vụ Quyền Chủ tịch nước (31-5-1946 – 20-10-1946).

Trên cương vị Quyền Chủ tịch nước, cụ Huỳnh tham gia giải quyết kịp thời những vấn đề đối nội và đối ngoại theo phương châm “Dĩ bất biến, ứng vạn biến” góp phần quan trọng trong điều hành bộ máy nhà nước. Khi cuộc kháng chiến toàn quốc bùng nổ (tháng 12-1946), Chủ tịch Hồ Chí Minh cử cụ Huỳnh làm Đặc phái viên của Chính phủ đi kinh lý miền Trung để giải thích đường lối kháng chiến, kêu gọi toàn dân ủng hộ Chính phủ, ủng hộ cách mạng.

Ngày 21-4-1947, trong lúc đi kinh lý tại Quãng Ngãi, cụ Huỳnh bị ốm nặng và mất tại thị trấn Chợ Chùa, huyện Nghĩa Hành, tỉnh Quảng Ngãi và được an táng trên núi Thiên Ấn. Với những công lao đóng góp cho sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, năm 2013 cụ Huỳnh được Nhà nước phong tặng Huân chương Sao vàng.

LÊ VƯƠNG