Gã khổng lồ công nghệ cao của Trung Quốc Huawei đang tận dụng thỏa thuận đối tác lớn kéo dài 25 năm của Bắc Kinh với Iran để giành vị trí độc quyền trong việc phát triển mạng 5G của nước này, thay thế đối thủ Thụy Điển, Ericsson, đã rời Iran do lệnh trừng phạt của Mỹ.

Gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc đã sẵn sàng để giành chiến thắng trong cuộc đua 5G tại Iran.   Ảnh: AP

Ericsson ra đi…

Trong khi nhiều nước phát triển như Mỹ, Anh, Đức, Australia và Canada đã bắt đầu dịch vụ di động 5G, một cuộc chạy đua đang diễn ra giữa các quốc gia đang phát triển, đặc biệt là ở Trung Đông và Bắc Phi (MENA), để hiện thực hóa tham vọng cung cấp các dịch vụ công hiệu quả. Trong quá trình này, họ hy vọng sẽ đẩy nhanh việc đa dạng hóa kinh tế và thúc đẩy tăng trưởng bền vững.

Iran không phải là ngoại lệ trong cuộc đua khu vực. Tehran đã tiếp tục kế hoạch triển khai mạng 5G bất chấp các lệnh trừng phạt của Mỹ. Trên thực tế, Iran là một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới tiến hành thử nghiệm thành công mạng 5G. Vào tháng 9- 2017, nhà khai thác di động lớn thứ hai của nước này MTN-Irancell và Ericsson đã cùng nhau tiến hành thử nghiệm kết nối mạng 5G thành công ở Tehran.

Hợp tác Irancell-Ericsson được thực hiện nhờ việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế đối với nước Cộng hòa Hồi giáo sau khi Kế hoạch Hành động Toàn diện (JCPOA) năm 2015, thỏa thuận hạt nhân giữa Tehran và các cường quốc trên thế giới, được ký kết. Nhưng tuần trăng mật đã kết thúc khi Ericsson buộc phải rời Iran sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump rút khỏi JCPOA vào tháng 5-2018, tái áp đặt các lệnh trừng phạt của Washington đối với Iran và cảnh báo các nước Châu Âu không hợp tác với Tehran.

Trong báo cáo thường niên năm 2018 nộp cho Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ, gã khổng lồ công nghệ Thụy Điển xác nhận rằng “kể từ khi Mỹ rút khỏi JCPOA, Ericsson đang cắt giảm đáng kể hoạt động kinh doanh và tổ chức của mình ở Iran”. Ericsson cho biết sẽ tiếp tục “cung cấp cho hai nhà cung cấp dịch vụ di động chính, MCCI và MTN Irancell, hỗ trợ quan trọng để mạng hoạt động và thực hiện các cam kết đã ký trước ngày 8-5-2018 với các nhà cung cấp dịch vụ này”.

Dựa trên các cam kết tương tự, Ericsson tiếp tục bán các dịch vụ và sản phẩm liên quan đến cơ sở hạ tầng truyền thông cho hai Cty Iran trong năm 2019. Tuy nhiên, báo cáo chỉ ra rằng thu nhập của Ericsson từ việc bán hàng như vậy đã giảm mạnh từ 820 triệu krona Thụy Điển (93,4 triệu USD) vào năm 2018 xuống còn 95 triệu krona (10,8 triệu USD) vào năm 2019.

Peter Olofsson, một quan chức truyền thông cấp cao của Ericsson, cho biết “mức độ tương tác hiện tại của Cty Thụy Điển với khách hàng ở Iran là… rất thấp”. Ông Olofsson lưu ý rằng các lệnh trừng phạt đối với Iran không bao gồm viễn thông. Ông nói thêm, "Việc giảm các hoạt động của chúng tôi chủ yếu là do các lệnh trừng phạt nhắm vào các giao dịch tiền tệ và lĩnh vực ngân hàng".

…Huawei nhảy vào

Hiện giờ, có vẻ như việc Ericsson rút khỏi thị trường Iran - được xác nhận bởi một quan chức của Irancell giấu tên- đã cho phép đối thủ Trung Quốc của Ericsson, Huawei, tiếp quản. Iran vẫn chưa chính thức xác nhận rằng họ đang mua thiết bị 5G từ Cty Trung Quốc, nhưng gần như chắc chắn rằng nhà cung cấp thiết bị viễn thông lớn nhất thế giới đã thêm Iran vào danh sách các khách hàng của mình.

Vào cuối tháng 7, trong buổi lễ ra mắt tại trụ sở chính ở Tehran, Giám đốc điều hành của Irancell Bijan Abbasi cho biết, Cty mua thiết bị 5G từ nhiều nhà cung cấp khác nhau trên thế giới. Ông không đề cập đến bất kỳ cái tên nào, nhưng không phủ nhận rằng Cty đang bắt tay với Huawei. “Hiện tại, các nhà cung cấp đang sản xuất thiết bị 5G trên thế giới và chính sách của chúng tôi là tiếp tục sử dụng các nhà cung cấp khác nhau, như chúng tôi đã làm trước đây”, ông Bijan Abbasi cho biết khi được hỏi về những quan ngại về bảo mật đối với việc sử dụng thiết bị của Huawei.

Vị quan chức của Irancell cho biết Cty có các giao thức bảo mật riêng liên quan đến việc hợp tác với các Cty nước ngoài. Nguồn tin cho biết thêm, Irancell cũng chú ý đến các cân nhắc và quy trình của “bộ máy an ninh” của đất nước mà không cho biết thêm chi tiết.

Lo ngại

Chính phủ Mỹ cho rằng thiết bị 5G của Huawei là một rủi ro về bảo mật, đồng thời tuyên bố rằng thiết bị này có thể bị Trung Quốc sử dụng để làm gián điệp. Do lo ngại về an ninh và khả năng ảnh hưởng đến mối quan hệ với Washington, Anh đã quyết định loại bỏ gã khổng lồ viễn thông Trung Quốc khỏi mạng di động 5G vào tháng 7 vừa qua. Nhiều người Đức cũng phản đối việc Cty Trung Quốc tham gia vào mạng lưới mạng của nước họ. Tuy nhiên, Thủ tướng Angela Merkel đã chống lại lệnh cấm hoàn toàn đối với Huawei.

Trong khi Đức và Anh có thể lo ngại về việc sử dụng thiết bị Huawei vì sợ rằng thiết bị này có thể hỗ trợ cơ quan tình báo Trung Quốc thu thập thông tin từ các công dân Châu Âu, thì người dân Iran cũng đứng ngồi không yên. Trên mạng, nhiều người bày tỏ lo lắng về ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc ở đất nước họ - đặc biệt là thỏa thuận lâu dài với chính phủ Iran - có thể cho phép Bắc Kinh kiểm soát lớn đối với cuộc sống của người Iran nếu được hoàn tất.

Chính phủ Iran đã bị cáo buộc "bán" nhiều phần của đất nước cho Trung Quốc bằng cách ký một thỏa thuận "đối tác chiến lược" kéo dài 25 năm, một tài liệu gần đây đã bị tờ New York Times thu được. Một khi hai bên ký kết thỏa thuận, Bắc Kinh sẽ đầu tư tổng cộng 400 tỷ USD vào các lĩnh vực ngân hàng, vận tải và phát triển ở Iran.

Theo bản dự thảo dài 18 trang bằng tiếng Ba Tư, viễn thông là một trong những thành phần chính của thỏa thuận chiến lược. Tài liệu nói rằng Tehran và Bắc Kinh dự kiến sẽ khởi động "các dự án chung để phát triển và củng cố cơ sở hạ tầng thông tin và truyền thông của Iran", bao gồm "phát triển mạng 5G". Để đổi lấy tất cả các khoản đầu tư của mình, Bắc Kinh được cho là sẽ nhận được chiết khấu từ dầu Iran trong vòng 25 năm tới. Trung Quốc cũng được cho là sẽ giành được ảnh hưởng đáng kể đối với các cảng và đảo ở Vịnh Ba Tư của Iran.

Reza Hashemi, một chuyên gia về hệ thống máy tính người Iran tại Sydney, cũng chỉ trích việc sắp ra mắt mạng 5G ở Iran. “Cả thế giới giờ đây đều biết rằng Huawei là một công ty bảo mật tham gia vào các hoạt động gián điệp do Trung Quốc kiểm soát, đã bị các nước công nghiệp loại bỏ mặc dù có một số lợi thế kỹ thuật nhất định…”. Sau đó, ông trích dẫn các vấn đề kinh tế mà chính phủ Iran hiện đang đối mặt và đặt câu hỏi về mục đích thực sự đằng sau việc đưa công nghệ 5G của Trung Quốc đến Iran.

Thỏa thuận kéo dài 25 năm là một phần trong Sáng kiến Vành đai và Con đường đầy tham vọng của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nhằm tăng cường sự hiện diện kinh tế và chiến lược của Bắc Kinh trên khắp khu vực Á-Âu. Theo New York Times, hiệp ước này dự kiến sẽ “mở rộng đáng kể ảnh hưởng của Trung Quốc ở Trung Đông, mang lại cho Iran một huyết mạch kinh tế và tạo ra những điểm mạnh mới của Tehran so với Mỹ”.

Tehran đã bác bỏ cáo buộc rằng họ đang “bán” Iran, nhưng sự kiểm soát mạnh mẽ của Trung Quốc đối với quyền truy cập Internet của người dân Iran cũng rất đáng lo ngại. Phần lớn dân số trẻ và có trình độ học vấn cao của Iran từ lâu đã lo ngại về việc bị kiểm duyệt, nhưng điều họ lo lắng nhất hiện này là các lệnh trừng phạt của Mỹ đang đẩy Iran vào vòng tay của Trung Quốc.

AN BÌNH