Vậy là cuối cùng, bất chấp những kỳ vọng, bất chấp những lời kêu gọi từ mọi phía, Nga và Nhật vẫn không thể giải quyết được bài toán tranh chấp 4 hòn đảo ở quần đảo mà Moscow gọi là Nam Kuril, còn Tokyo gọi là Vùng lãnh thổ phương Bắc.

Trong một tuyên bố đưa ra hôm 2-8, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết, quan hệ Nga với Nhật trên quần đảo đang tranh chấp vẫn không có gì thay đổi. “Quan hệ  của chúng tôi với Nhật Bản... liên quan đến vấn đề lãnh thổ này đã không thay đổi chút nào”, ông Putin nói trong chương trình truyền hình trực tiếp hàng năm. Ông chủ Điện Kremlin cũng cho biết ông sẵn sàng thảo luận vấn đề này nhưng đổ lỗi cho Nhật Bản không chịu  đối thoại.

Từ lâu, Tổng thống Putin và Thủ tướng Shinzo Abe của Nhật Bản đồng ý bắt đầu hợp tác kinh tế nhưng vẫn không thể tìm thấy điểm chung về tranh chấp trên 4 hòn đảo. Nga muốn thu hút đầu tư từ Nhật, trong khi Tokyo hy vọng, các mối quan hệ sẽ được thắt chặt hơn thông qua các dự án kinh tế chung, và chính nó cũng sẽ giúp giải quyết vấn đề lãnh thổ gai góc theo thời gian. Nhưng cho đến nay, tất cả vẫn “dậm chân tại chỗ”.

Và sau cuộc họp “2+2” cấp Ngoại trưởng và Bộ trưởng Quốc phòng lần này tại thủ đô Moscow của Nga, cả hai bên cũng bỏ lỡ cơ hội giải quyết tranh chấp này. Trên bàn hội nghị kéo dài từ ngày 31-7 đến 1-8, Nga - Nhật ưu tiên thảo luận vấn đề tên lửa đạn đạo và vũ khí hạt nhân Triều Tiên. Tranh chấp kéo dài ở 4 hòn đảo cũng được nói đến nhưng cuối cùng cũng không được chú trọng giải quyết.

Vấn đề nằm ở chỗ trong khi Tokyo đã yêu cầu Moscow giảm hoạt động quân sự trên quần đảo tranh chấp, Nga lo ngại kế hoạch các trạm phòng thủ tên lửa đạn đạo Aegis trên mặt đất của Nhật Bản. Nhật Bản từng tuyên bố sẽ triển khai 2 lá chắn phòng thủ tên lửa trên mặt đất Aegis Ashore trị giá 1,8 tỷ USD vào năm 2023 nhằm đối phó với chương trình tên lửa và hạt nhân của Triều Tiên. Tuy nhiên, kế hoạch này vấp phải phản ứng quyết liệt từ Nga khi cho rằng hệ thống phòng thủ tên lửa này có thể gây tổn hại quan hệ song phương. Đáp lại, Tokyo khẳng định, kế hoạch này chỉ nhằm mục đích để bảo vệ an ninh Nhật Bản, chứ  không đặt ra bất kỳ mối đe dọa nào đối với Nga.

Và những tranh cãi như thế này tiếp tục đẩy Tokyo và Moscow vào một cuộc tranh chấp kéo dài hàng thập kỷ như thế này.

THANH VĂN