(Cadn.com.vn) - Hồ thủy lợi Ayun Hạ trải dài qua nhiều huyện của tỉnh Gia Lai, nơi đây không chỉ là đại thủy nông lớn nhất của Tây Nguyên mà còn được xem là vựa cá lớn của cả vùng. Ở đây, có ngày người dân đánh bắt bằng xa sắt lên đến hàng chục tấn cá vào mùa xả lũ. Thế nhưng, nguồn lợi đó đang trở nên bị đe dọa đối với người dân địa phương bao đời sống ở đây và nghiêm trọng hơn, an toàn hồ đập cũng bị đe dọa nghiêm trọng.

Đánh bắt theo kiểu tận diệt

Hồ Ayun Hạ mùa này nước cạn gần đến mực nước chết cũng là lúc chài lưới rải kín sông để đánh bắt cá. Mùa mưa lũ, nơi đây biến thành một biển nước mênh mông và cao trình đạt trên 200m khiến việc chài, lưới khó khăn hơn bao giờ hết. Lúc đó, người ta chỉ cần xả lũ, từng đàn cá mắc lại trên xa sắt (lưới sắt) giăng sẵn cách cửa xả vài trăm mét. Những con cá từ vài cân đến cả chục cân không phải là hiếm. Và ở nhiều khu chợ của tỉnh Gia Lai, chỉ nghe nói cá từ lòng hồ Ayun Hạ mang lên là người ta lại đổ xô để mua. Nói thế để thấy rằng nguồn lợi thủy sản ở đây vô cùng phong phú bởi thức ăn và môi trường sinh trưởng đều hoàn toàn tự nhiên.

Chính vì thế, từ khi hồ thủy lợi Ayun Hạ được tích nước, nơi đây trở thành nguồn sống của bao người dân địa phương ở các xã Dun, Kông Htok, A Yun, H'Bông (Chư Sê), Ayun Hạ (Phú Thiện) và các xã lân cận. Không những thế, để tạo điều kiện cho người dân sinh sống ven lòng hồ, chính quyền địa phương đã cấp nhiều ngư cụ giúp người dân cải thiện đời sống. Với dung tích 253 triệu m3, hồ Ayun Hạ trở thành một "ngư trường" lớn cho người dân sinh sống ở khu vực này. Thế nhưng, một số người dân lại đánh bắt tùy tiện theo kiểu mạnh ai nấy làm, kể cả việc đánh cá bằng chích điện, thuốc nổ. Dù chưa một lần bắt quả tang trường hợp này nhưng một cán bộ nơi đây cho biết đã nghe nhiều tiếng nổ của mìn ở lòng hồ hay đôi lần chứng kiến những bộ kích điện trong vòng bán kính 15m con cá nào cũng phải phơi bụng nổi lên.

Hiện chỉ còn duy nhất 1 trường hợp có hợp đồng đánh bắt và tuân thủ an toàn hồ đập tại hồ Ayun Hạ.

Để quản lý nguồn thủy sản ở hồ Ayun Hạ và đảm bảo ANTT trong khu vực sản xuất, khai thác, Hợp tác xã Ayun Thượng được thành lập sau khi ký hợp đồng với Xí nghiệp kinh doanh tổng hợp khai thác thủy lợi Gia Lai (thuộc Cty TNHH MTV thủy lợi Gia Lai). Một số qui định đặt ra cho người dân đến đăng kí, thế nhưng ít ai mặn mà. HTX cũng hoạt động èo uột vì số xã viên chỉ đếm trên đầu ngón tay và rồi cũng chấm dứt hợp đồng với Xí nghiệp. Nguồn lợi thủy sản vẫn bị vô tư khai thác theo kiểu tận diệt không theo một qui trình nào. Trong khi đó, hàng năm Xí nghiệp phải đầu tư thả hàng đợt cá giống để tái tạo nguồn thủy sản, đảm bảo môi trường sinh thái cũng như kinh doanh khai thác.

Đừng để thành điểm nóng về ANTT

Vận động mãi năm 2014 cũng có 30 hộ tiến hành hợp đồng với Xí nghiệp theo hình thức ăn chia: xí nghiệp 40%, người dân 60% trong tổng số thủy sản đánh bắt được. Thế nhưng, từ đầu năm 2015 đến nay, số người hợp đồng khai thác này cũng không... thèm kí hợp đồng mà đánh bắt vô tội vạ. Trong khi chưa tìm được bài toán cho việc khai thác nguồn lợi này thì những người đánh bắt trái phép khác tiếp tục đe dọa đến an toàn lòng hồ, môi trường du lịch khi rải lưới dày đặc khắp nơi. "Những người này họ rải lưới không theo một qui định nào cả, tuyến tuần tra lòng hồ bằng ca-nô, xuồng máy để phát hiện sự cố cũng bị lưới của người dân xâm phạm. Khi chúng tôi nhắc nhở, họ không nghe, chúng tôi thu lưới một số đối tượng dùng đá, mái chèo, hung khí tấn công gây thương tích", ông Phan Phước Thiện - Giám đốc Xí nghiệp kinh doanh tổng hợp khai thác thủy lợi Gia Lai cho hay.

Tổ tuần tra bị một số đối tượng rượt đánh vào ngày 22-5 (ảnh từ video clip).

Đỉnh điểm ngày 22-5 vừa qua, khi tổ tuần tra của Xí nghiệp tiến hành thu lưới của một số đối tượng đánh bắt xâm phạm vào đường tuần tra, đường du lịch trên lòng hồ thì bị chống trả. 5 chiếc thuyền nhỏ được lắp máy rượt đuổi theo tàu tuần tra và ca-nô, số người trên tiếp tục dùng đá, mái chèo ném về phía tổ tuần tra. Để tránh thương tích, tổ tuần tra đành đánh tàu tuần tra... bỏ chạy. Không dừng lại ở đó, số đối tượng trên tiếp tục ghé vào dọc bờ hồ lấy thêm đá rồi dùng xuồng đuổi theo đến tận chân đập (xã Ayun Hạ, H. Phú Thiện) tấn công lực lượng tuần tra rồi cướp số lưới bị thu. Một cán bộ đã bị số đối tượng trên dùng đá, mái chèo đánh gây thương tích. Chỉ đến khi lực lượng CAX Ayun Hạ có mặt thì số đối tượng này mới lên thuyền bỏ đi.

Nhóm đối tượng trên dùng mái chèo, đá tấn công gây thương tích cho một cán bộ của Xí nghiệp (ảnh từ video clip).

Qua phản ánh của tổ tuần tra thì đây là những đối tượng lạ mặt từ nơi khác đến. Đồng thời, xác định hiện có khoảng 30 thuyền đánh bắt khai thác thủy sản trái phép trong khu vực lòng hồ, còn số người dân địa phương được phép đánh bắt rất ít và chỉ mang tính chất nhỏ lẻ. Tình trạng khai thác trái phép tràn lan khiến lực lượng bảo vệ cũng không kiểm soát được khi chỉ có 9 người vừa làm công tác bảo vệ, du lịch kiêm tuần tra kiểm soát nguồn thủy sản. Chúng tôi đã tận thấy gần cả chục tay lưới khai thác trái phép khi ngồi trên thuyền đi quanh một vòng hồ Ayun Hạ vào sáng ngày 5-6.

Điều đáng buồn là một nguồn lợi thủy sản lớn chưa đem lại điều kiện phát triển cho người dân địa phương sinh sống ven lòng hồ mà chỉ vào túi của một số đối tượng đánh bắt trái phép khác, không chỉ gây thất thu cho xí nghiệp mà còn gây mất an toàn lòng hồ. Nếu chính quyền không có những biện pháp kịp thời thì tình hình ANTT nơi đây khó còn bình yên.

Minh Tân