* Bài 1: Đà Nẵng, Quảng Nam chủ động ứng cứu khô hạn

(Cadn.com.vn) - Từ trước Tết đến nay, tình hình khô hạn đang diễn ra nghiêm trọng tại nhiều địa phương trên cả nước, nhất là ở Tây Nguyên, khu vực Trung Trung Bộ, trong đó Đà Nẵng và Quảng Nam hạn hán cũng đang diễn ra phức tạp. Trong những ngày qua, Bộ Tài nguyên-Môi trường và Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đã cử các đoàn công tác đến miền Trung để kiểm tra tình hình, yêu cầu các hồ chứa thủy điện phải tuân thủ đúng quy trình vận hành liên hồ chứa. Tuy nhiên, dự báo tình hình khô hạn sẽ còn rất căng thẳng trong mùa nắng sắp đến...

Theo các cán bộ điều hành đập An Trạch trên sông Túy Loan, các hồ thủy điện thượng nguồn sông Vu Gia-Thu Bồn mới chỉ xả nước vào các ngày đầu mỗi tuần, sẽ rất khó khăn trong mùa khô sắp đến.

Ông Trương Văn Lân - Giám đốc Công ty TNHH MTV Khai thác thủy lợi Đà Nẵng cho biết: Năm 2016, công ty chịu trách nhiệm cung cấp nước cho 4.010 ha đất sản xuất nông nghiệp trên địa bàn TP Đà Nẵng, một số địa phương phía Nam  Đại Lộc và Bắc Điện Bàn, Quảng Nam. Trước tình hình khô hạn kéo dài từ năm 2015 đến nay, công ty đã khảo sát kỹ các vùng có nguy cơ khô hạn xảy ra đầu tiên. Ở Hòa Vang, Đà Nẵng, các địa phương như Hòa Tiến, Hòa Khương, Hòa Liên, Hòa Sơn, Hòa Phong nằm trong diện "cảnh báo sớm", vì đặc điểm của các địa phương này nằm gần các con sông,  việc giữ nước rất khó, mạch nước ngầm sẽ tụt giảm khi các dòng sông cạn kiệt, hơn nữa nhiều vùng đất cát, khó khăn cho việc cung cấp nước tưới khi khô hạn.  Theo ông Lân, cơ bản trong vụ Đông Xuân đang canh tác, công ty đã đảm bảo cung cấp đủ nước sản xuất, tuy vậy khi bước vào vụ hè thu, tức là đầu tháng 5, nếu tình hình khô hạn không "hạ nhiệt", không có các đợt mưa lũ tiểu mãn, vấn đề thiếu nước sản xuất sẽ rất phức tạp.

Ngay từ đầu năm 2016, công ty đã xây dựng phương án chống hạn. Hiện nay công ty đang quản lý hệ thống công trình thủy lợi gồm: Trạm thủy nông An Trạch, trạm bơm chính có 7 máy bơm, và các trạm bơm chống hạn có 5 máy bơm, phục vụ cấp nước cho 524 ha đất sản xuất. Trạm thủy nông chính Bích Bắc có 7 máy bơm, ngoài ra còn có các trạm bơm vệ tinh, cấp nước cho 3 xã ở Hòa Vang và 1 xã Điện Hòa cùng một phần diện tích P. Vĩnh Điện, Điện Bàn với 423 ha.  Trạm thủy nông Túy Loan có trạm bơm với 5 máy chính cung cấp cho 130 ha đất sản xuất ở Hòa Vang. Trạm thủy nông Đồng Nghệ có hồ chứa nước Đồng Nghệ dung tích hơn 17 triệu m3, cung cấp  nước cho 800 ha đất  tại Hòa Vang và  xã Đại Hiệp, Đại Lộc.

Trạm thủy nông Hòa Trung có hồ chứa Hòa Trung dung tích hơn 11 triệu m3, cung cấp nước cho 230 ha đất sản xuất vùng Tây Bắc Hòa Vang. Ngay từ cuối năm 2015, mực nước tại các trạm thủy nông đều thấp hơn rất nhiều so với tiêu chuẩn do lượng mưa hạn chế không đạt lượng nước để tích trữ. Mực nước trên các con sông như sông Yên tại Trạm An Trạch, sông Túy Loan tại trạm Túy Loan, sông Quá Giáng tại trạm Bích Bắc đều rất thấp. Dự báo khả năng nguồn nước hồ Đồng Nghệ và Hòa Trung đều thiếu hụt từ 20-30%, như vậy sẽ gây thiếu nước vào đầu vụ Hè Thu 2016,  nếu tình hình nắng nóng kéo dài.

Ngay từ đầu năm 2016, công ty đã tăng cường công tác quản lý nước, thường xuyên kiểm tra các công trình kênh mương, đồng ruộng để điều tiết nước hợp lý, tiết kiệm nước. Tu bổ đắp kín các đập thời vụ, đập ngăn kênh tiêu trong khu tưới, khắc phục rò rỉ nước kênh mương và đồng ruộng, tuyên truyền và vận động nhân dân đắp bờ giữ nước, tiết kiệm nước. Công ty đã đề nghị Công ty Điện lực ưu tiên nguồn điện để chống hạn.  Đặc biệt, sau những chuyến kiểm tra và họp bàn của các đoàn công tác Bộ TN-MT và Bộ NN-PTNT vào cuối tháng 2-2016 vừa qua, các hồ thủy điện thượng nguồn lưu vực sông Vu Gia-Thu Bồn đã xả nước theo  quy trình vận hành về hạ lưu, nhờ vậy lượng nước được bơm lên tưới tiêu cho vụ Đông Xuân không đến mức thiếu hụt.

Tuy vậy, ngay trong sáng 9-3, khi trao đổi với các cán bộ vận hành đập An Trạch,  chúng  tôi được biết, các hồ thủy điện đã xả nước, nhưng chỉ thực hiện vào những ngày đầu mỗi tuần và các dòng sông lại rơi vào tình trạng thiếu nước, nếu cứ tình trạng này thì vào mùa nắng cao điểm, tình trạng thiếu nước nghiêm trọng sẽ diễn ra. Theo ông Lân, để vận hành tất cả các trạm bơm khi khô hạn xảy ra trầm trọng, kinh phí sẽ cần khoảng hơn 2 tỷ 400 triệu đồng và đã báo cáo đề nghị Sở NN-PTNT và UBND thành phố phê duyệt phương án chống hạn. Trước tình hình nắng hạn hiện nay, vào đầu tháng 5,  Công ty đề nghị các địa phương cũng cần nghiên cứu, có kế hoạch kiểm tra, xem xét toàn bộ diện tích đất sản xuất canh tác, có phương án chuyển đổi cơ cấu cây trồng để thích ứng với tình trạng khô hạn, nhằm tránh thiệt hại về kinh tế, ảnh hưởng đến đời sống người dân.

Hồng Thanh
(còn nữa)