(Cadn.com.vn) - Một đoạn băng, trong đó cựu Giám đốc cơ quan đặc biệt của Tajikistan Gulmurod Khalimov tuyên bố "đào tẩu" để tham gia Nhóm cực đoan Hồi giáo IS khiến các nước Trung Á báo động và làm dấy lên cuộc tranh luận về các mối đe dọa mà nhóm này có thể gây ra cho khu vực. Một số người lo ngại, Trung Á có thể đi theo con đường của các nước như Afghanistan, Iraq hay Syria.

Hệ tư tưởng của IS đã xâm nhập vào Trung Á. Ảnh: BBC

Bị cô lập

Ước tính, có từ 1.500-4.000 người Trung Á gia nhập các nhóm chiến binh Hồi giáo khác nhau ở Syria.

Nhiều người được tuyển dụng trong số hàng ngàn người ra nước ngoài làm việc, dễ dàng tin theo tuyên truyền thánh chiến. Phân biệt đối xử, bất công và các điều kiện lao động tồi tàn khiến những lao động ở nước ngoài dễ dàng bị những kẻ tuyển dụng của các nhóm cực đoan dụ gia nhập nhóm. Trong đoạn băng, ông Gulmurod Khalimov kêu gọi các công nhân nhập cư: "Bạn sẽ trở thành bạn nô lệ của những kẻ không đáng tin. Hãy tham gia thánh chiến, đến các nước Hồi giáo. Rất dễ để đến đó". Phương tiện truyền thông xã hội đóng vai trò quan trọng trong việc tuyển dụng. Tuy nhiên, tiếp xúc trực tiếp vẫn quan trọng hơn. Noah Tucker, Tổng biên tập của trang Registan.net, cho biết: "Những người bị tuyển dụng sau đó tham gia tuyển dụng lại những người trong làng hoặc trong trường học".

Tại sao người dân từ Trung Á quyết định vượt qua hàng ngàn ki-lô-mét để đến chiến đấu cho một nhóm xa lạ với chủ nghĩa thế tục rộng lớn trong khu vực? Ông Tucker cho biết, mỗi trường hợp có một hoàn cảnh khác nhau. "Đa số những trường hợp gia nhập các nhóm cực đoan mà tôi nhìn thấy ở Trung Á là những người trẻ tuổi muốn thuộc về cái gì đó lớn hơn bản thân, thường là khi họ cảm thấy bị cô lập và một mình. Họ đang tìm kiếm ý nghĩa cuộc đời", ông nói.

Theo số liệu chính thức, khoảng 300 công dân Kazakhtan, 350 Kyrgyzstan và 380 Tajikistan tham gia hoạt động thánh chiến tại Syria.

Lựa chọn hấp dẫn?

Giám đốc Nhóm Khủng hoảng Quốc tế Trung Á, bà Deirdre Tynan cho biết, những ý tưởng về cuộc sống trong IS được coi là hấp dẫn hơn nhiều so với chế độ hiện tại. "Đó là lý do chính tại sao mọi người rời bỏ đất nước. Tôi nghĩ họ bất mãn với những gì xảy ra tại đất nước. Không có lối thoát cho những ý tưởng chính trị hoặc xã hội tại Trung Á, trong khi IS đưa ra lựa chọn quyến rũ hơn nhiều", bà Tynan nói.

Tuy nhiên, John Heathershaw của Đại học Exeter cho rằng, trường hợp Gulmurod Khalimov chỉ là thiểu số, và "việc ông đào tẩu không phản ánh bất kỳ mô hình nào". Các nhà phân tích cũng cho rằng, mối đe dọa không quá đáng sợ lập luận rằng các chính phủ trong khu vực đã phóng đại tình hình để làm suy yếu phe đối lập.

Theo ông Noah Tucker, chính phủ Tajikistan đã "nỗ lực" gieo vào đầu  người dân rằng, IS bắt tay với đảng Phục hưng Hồi giáo đối lập. Tổng thống Tajikistan Emomali Rakhmon mô tả IS là "bệnh dịch của thế kỷ mới, đại diện cho mối đe dọa đối với an ninh toàn cầu". "Một khi trở về nhà, những người trẻ tuổi gây bất ổn cho xã hội", ông nói. Các nhóm phiến quân cũng xác nhận nỗi sợ hãi này. Trong đoạn băng, nhóm Hồi giáo Jamaat Uzbek Imam Bukhari đưa hình ảnh huấn luyện quân sự và bài hát tuyên bố "sẽ giành lấy Syria và sẽ quay trở lại Uzbekistan".

Các phần tử phiến quân nói rằng chúng "sẽ đi đến Uzbekistan, Kyrgyzstan, Tajikistan, và khắp mọi nơi". Gulmurod Khalimov cũng đe dọa trở về Tajikistan và mang lại "sự tàn sát".

An Bình
(Theo BBC)