Ngay cả khi đạt được hòa bình với Taliban, khủng bố sẽ vẫn là một vấn đề nghiêm trọng ở Afghanistan.

Trẻ em được ISKP tuyển dụng ở tỉnh Jowzjan, Afghanistan. Ảnh: Defense Post

Các cuộc tấn công khủng bố gần đây ở Afghanistan cho thấy, bạo lực vẫn tiếp tục, không hề suy giảm ngay cả khi các cuộc đàm phán hòa bình giữa Taliban và Mỹ đang diễn ra.

Có nhiều bằng chứng cho thấy các nhóm khủng bố đang hoạt động ở nước này ngay cả khi Washington nỗ lực tìm ra một lối thoát. Theo ước tính của HĐBA LHQ vào tháng 6-2019, có 8.000-10.000 phần tử khủng bố nước ngoài ở Afghanistan, trong đó 2.500-4.000 tên liên kết với IS ở tỉnh Khorasan (ISKP), chống Taliban và Al-Qaeda. LHQ đánh giá Taliban là "đối tác chính" của vô số các nhóm khủng bố tại Afghanistan: Al-Qaeda, Mạng lưới Haqqani, Lashkar-e-Taiba (LeT), Phong trào Hồi giáo Uzbekistan và đảng Hồi giáo Turkestan, cũng như gần 20 nhóm khác trong khu vực và toàn cầu, tại Afghanistan. Al-Qaeda và ISKP đều coi Afghanistan là khu vực quan trọng để khôi phục và lên kế hoạch cho giai đoạn hoạt động tiếp theo. Trong trường hợp an ninh của Afghanistan suy yếu, các nhóm này sẽ tăng cường sức mạnh, ảnh hưởng và có thể chuyển hoạt động ra nước ngoài, gây ra rủi ro cho an ninh khu vực và toàn cầu.

Al-Qaeda

Theo báo cáo LHQ được công bố vào tháng 7, Al-Qaeda dường như sẽ trở lại ở Afghanistan dưới dạng một Taliban đang hồi sinh. Báo cáo cũng tuyên bố, không có gì chắc chắn rằng Al-Qaeda sẽ coi Afghanistan là nơi trú ẩn an toàn cho lãnh đạo của mình.

Mối quan hệ của Al-Qaeda và Taliban đã được củng cố trong cuộc nội chiến Afghanistan vào giữa những năm 1990 và hai nhóm đã cùng nhau chiến đấu với kẻ thù chung. Hơn nữa, các nhà lãnh đạo Al-Qaeda trước đây và hiện tại, Osama bin Laden và Ayman al Zawahiri, từng tuyên thệ trung thành với cả ba tiểu vương kế tiếp của Taliban. Al-Qaeda và lãnh đạo Taliban công khai và liên tục nhấn mạnh bản chất quan trọng của liên minh và kêu gọi tất cả người Hồi giáo tham gia vào cuộc thánh chiến của chúng. Không có gì đáng ngạc nhiên khi báo cáo của LHQ cũng tuyên bố rằng, các thành viên Al-Qaeda thường xuyên đóng vai trò là người hướng dẫn quân sự và tôn giáo cho Taliban.

Ông trùm Bin Laden kêu gọi tái lập một Nhà nước Hồi giáo  và xem Tiểu vương quốc Hồi giáo Afghanistan dưới sự lãnh đạo của  Taliban là một bước quan trọng trong vấn đề này, một quan điểm được Zawahiri tán thành. Mặc dù Taliban không nắm quyền cai trị Afghanistan từ năm 2001, nhưng ngày nay mục tiêu tái lập vương quốc của nhóm đang tiến gần hơn bất kỳ thời điểm nào và Al-Qaeda hỗ trợ trong vấn đề này.

Al-Qaeda cũng liên kết các nhóm khủng bố khác trong khu vực như LeT, Haqqani Network, Jaish-e-Mohammed (JeM), các nhóm Trung Á, và các nhóm khác ở Pakistan, để tăng cường ảnh hưởng. Các báo cáo cho thấy LeT và JeM đã chuyển một số hoạt động và sự hiện diện sang Afghanistan. Các quan chức Afghanistan có biết, khoảng 500 thành viên LeT đã hoạt động ở các tỉnh Kunar và Nangarhar và nhiều thành viên ISKP (bao gồm cả lãnh đạo hiện tại của nhóm) đã từng là người sáng lập LeT. Một số nhóm khủng bố Trung Á liên kết với Al-Qaeda hoạt động chủ yếu ở Badakhshan. Chúng phối hợp với các mạng lưới tội phạm có tổ chức buôn lậu ma túy xuyên biên giới giữa Afghanistan và Tajikistan, và sử dụng các tuyến đường buôn lậu này để tấn công các tay súng muốn vào Trung Á.

Các chiến binh thánh chiến Trung Á có ý định thực hiện các cuộc tấn công ở nước bản địa của chúng, nhưng Taliban hiện không cho phép các nhóm này làm bất cứ điều gì khiến Taliban bị cáo buộc ủng hộ khủng bố quốc tế. Tình hình này có thể thay đổi trong trường hợp đạt được tiến triển trong tiến trình hòa bình Afghanistan, vì các nhóm khủng bố này có thể tuyên bố trung thành với IS và thực hiện các cuộc tấn công quốc tế thay vì hạ vũ khí.

ISKP

ISKP phải chịu nhiều thất bại lớn về quân sự khi chiến đấu chống Mỹ, Afghanistan và Taliban trong vài năm qua. Hiện nhóm có sự hiện diện tối thiểu ở Afghanistan, chủ yếu ở các tỉnh Nangarhar và Kunar giáp biên giới Pakistan. Tuy nhiên, IS vẫn duy trì khả năng thực hiện các cuộc tấn công trên khắp Afghanistan cũng như thực hiện việc đánh thuế, tuyên truyền và các hoạt động tội phạm. Khả năng phục hồi của IS phụ thuộc vào các mối liên hệ trực tiếp và nguồn lực ở Iraq và Syria.

Các tay súng ở các khu vực khác nhau trên khắp tỉnh Khorasan, với 7 thủ lĩnh địa phương, đã tuyên thệ trung thành với thủ lĩnh IS Abu Bakr al Baghdadi trong một đoạn băng trực tuyến vào tháng 6-2019. Các khu vực đó bao gồm Afghanistan, Iran, Ấn Độ, Kashmir và Pakistan. Nhiều tên trong số đó đã chỉ trích việc Taliban trở thành một phần của tiến trình chính trị và ngoại giao, đồng thời kêu gọi các thành viên Taliban ở lại với đạo Hồi. Do đó, nhiều người lo ngại rằng nếu bất kỳ thỏa thuận hòa bình được ký bởi Taliban, sẽ dẫn đến việc có nhiều phần tử chuyển sang đầu quân cho ISKP. ISKP cũng có một đội ngũ ở Trung Á. Kể từ khi bị mất thành trì ở Trung Đông, có những lo ngại rằng các tay súng chiến đấu Trung Á có thể thấy Afghanistan như một chiến trường thay thế.

AN BÌNH