(Cadn.com.vn) - Ngày 26-6, em Võ Thị Phương Khương (1994), con chị Dương Thị Sương (trú thôn Phái Đông, xã Tiên Kỳ, Tiên Phước, Quảng Nam) đang trong nhà, nghe tiếng chó sủa, em chạy ra sân thì bị một đàn ong xông vào tấn công, đốt khắp người đến ngất xỉu tại chỗ. Gần nửa giờ sau, bố em là ông Võ Linh Hoạt mới phát hiện đưa em đến bệnh viện (BV) H. Tiên Phước.

Do toàn thân sưng vù với hơn 100 vết ong đốt chi chít trên vai, đầu, lưng, chân..., các bác sĩ không tìm được ven truyền dịch nên chuyển bệnh nhân xuống BV Đa khoa Quảng Nam. 3 ngày sau, mắt và da em bắt đầu vàng, toàn thân sưng vù và hôn mê, những nơi bị ong đốt bắt đầu hoại tử,  Đến ngày 28-6, bệnh viện tiếp tục chuyển bệnh nhân ra BV Đà Nẵng chữa trị. Hiện nay, em Khương đã qua được cơn nguy kịch nhưng tiền viện phí hơn 50 triệu đồng thực sự là một gánh nặng rất lớn đối với gia đình.

Trước đó, BV Đà Nẵng cũng tiếp nhận cháu Phan Văn Trọi (5 tuổi, dân tộc Khơ-me), trú xã Ba Thành, H. Ba Tơ, Quảng Ngãi cũng trong tình trạng hôn mê sâu do suy tạng, vàng da, vàng mắt do bị ong vò vẽ đốt khi Trọi và chị gái ra vườn chơi dùng cây phá tổ ong vò vẽ bị đàn ong tấn công. Em Trọi được đưa vào BV Quảng Ngãi cấp cứu, nhưng do bị đốt quá nhiều bệnh nhân bị nhiễm độc nặng, sức khỏe diễn biến nguy kịch. Ngày 23-6, bệnh nhân được chuyển vào khoa nhi, BV Đà Nẵng, nay sức khỏe vừa mới bình phục...

Trao đổi với chúng tôi, bác sĩ Nguyễn Đức Lư, Trưởng Khoa hồi sức cấp cứu BV Đà Nẵng cho biết, mỗi năm BV tiếp nhận một số bệnh nhân bị ong vò vẽ đốt đều gây nguy kịch đến tính mạng. Hiện tại, chỉ ở các BV lớn mới có đầy đủ các phương tiện kỹ thuật để thực hiện việc cứu chữa cho bệnh nhân như: siêu lọc máu, chạy thận nhân tạo và cho dùng những loại thuốc đặc trị. Các biện pháp can thiệp tích cực gồm chống đau ngứa tại chỗ, chống sốc phản vệ (nếu có), cho thở ôxy, đặt nội khí quản làm thông đường thở. Với những bệnh nhân nặng, phải lọc máu ngoài thận sớm mới cứu được sinh mạng và bảo đảm không để lại di chứng.

Nhờ các bác sĩ Bệnh viện Đà Nẵng tận tình cứu chữa nên em Võ Thị Phương Khương đã qua cơn hiểm nghèo. Ảnh: LÊ ANH TUẤN

Bác sĩ Lư cho biết thêm: Các loài ong gây chết người, thường gặp nhất là ong vò vẽ, gồm 2 loại: loại ong nhỏ có thân màu đen, vàng xen kẽ, ở bụng có một khoanh màu vàng rộng; làm tổ trên cao, thích sống gần hơi ấm con người và gia súc. Độc tính của nọc ong này khá cao, người lớn nếu bị đốt 40-50 nốt rất dễ dẫn đến tử vong nếu không được cứu chữa tích cực, đúng cách và triệt để. Loại ong to thường làm tổ trên mặt đất hoặc hố đất, rất độc, chỉ 1-2 con đốt đã có thể gây sốt.

Chúng thường làm tổ ở các gò, đồi, mô đất cao hơi yên tĩnh, thường xa nhà và nơi thả gia súc. Nọc độc của ong vò vẽ gồm các chất histamin (gây dị ứng rất mạnh và rất nhanh, khoảng 20-30 phút sau khi bị đốt) các enzym, peptid độc, serotonin và kinin. Ngoài ra, ngòi chích của loài ong này không có gai, nên khi chích vào da người, ngòi không bị rứt khỏi cơ thể ong, vì vậy một con ong vò vẽ có thể chích nhiều lần, không như ong mật chỉ chích được một lần, vì ngòi bị rứt ra khỏi cơ thể, và ong sẽ chết sau đó.  Ngòi ong vò vẽ chứa nọc độc và chất Alarm Pheromones.  Chất này khi thoát ra khỏi ngòi chích, hoạt động như một tín hiệu để báo cho đồng loại nguy cơ tổ bị xâm nhập, do đó các ong thợ trong tổ sẽ kéo đến tấn công kẻ xâm nhập.  Vì bị kích thích bởi chất Pheromone, nên ong  trở nên rất hung hăng, và  tấn công liên tiếp. 

* Các nạn nhân bị ong đốt cần được phát hiện và sơ cứu càng sớm càng tốt (trong vòng 10-15 phút), đặc biệt là bị đốt bởi các loại ong mà nọc có độc tố cao như ong vò vẽ. Các động tác sơ cứu bao gồm: rửa xà phòng (hoặc chất kiềm nhẹ) ở vết cắn rồi chườm lạnh; sau đó chuyển bệnh nhân lên tuyến y tế có điều kiện.

Cũng vì lý do này mà khi một con ong bị đập chết, chất Alarm Pheromone thoát ra, báo hiệu cho những con ong thợ trong tổ ở gần đó kéo đến tấn công. Các chất này gây sốc phản vệ nhanh, đau buốt, sưng nề tại chỗ và lan tỏa, dẫn đến tổn thương gan và suy gan, tổn thương thận và suy thận, tiêu cơ vân, tan máu.

Tùy số nốt đốt và phản ứng của từng cá thể, bệnh nhân có thể bị phù mặt, thanh khí phế quản và thanh môn, khó thở, nói khàn; có thể liệt thần kinh (mặt, ngoại biên, mắt), thậm chí bị tổn thương thần kinh lan tỏa rất nặng nề. Độc chất của nọc ong vò vẽ còn có thể gây nhược cơ trầm trọng.

Hiện nay, đang vào mùa hè là thời gian các em được cha mẹ cho về chơi ở vùng quê, nơi thường có những tổ ong vò vẽ cư ngụ. Những đứa trẻ hiếu động có thể “khám phá” vào tổ ong vò vẽ cực kỳ nguy hiểm, thậm chí có thể làm nguy hiểm đến tính mạng. Các bậc cha mẹ phải hết sức chú ý đến con cái của mình trong những dịp như vậy.

Lê Anh Tuấn