Năm tháng sẽ qua đi, nhưng ký ức về một "thời hoa đỏ" của những người lính tình nguyện Việt Nam trên đất bạn Campuchia, vẫn còn mãi trong tâm trí mỗi người. Ông Lê Công Tuấn (sinh năm 1960), ở  xã Cẩm Thanh, TP Hội An (Quảng Nam), kể: trong  kháng chiến chống Mỹ, nhà cha mẹ ông là cơ sở Cách mạng, anh trai là liệt sỹ. Hưởng ứng chủ trương của Đảng và nhà nước, tháng 11-1976, gia đình ông đi xây dựng kinh tế mới ở thôn 2 xã Hòa Phong, H. Krông Bông, Đăk Lăk. Khi  xảy ra chiến tranh biên giới Tây Nam, tháng 9-1978, nhận lệnh gọi của Ban chỉ huy quân sự huyện, ông lên đường nhập ngũ. Sau thời gian huấn luyện quân sự, ông được bổ sung vào đơn vị Đại đội 2, Tiểu đoàn 83 Đăk Lăk, tham gia giúp nước bạn Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng của chính quyền Pôn Pốt.

Ông Lê Công Tuấn nhớ lại: để chuẩn bị cho việc toàn chiến trường đồng loạt tấn công quân Pôn Pốt theo kế hoạch của Bộ Chỉ huy chiến dịch, ngày 25-12-1978, đơn vị ông vượt sông Sêrêpôk sang đất bạn. 7 giờ tối ngày 31-12-1978, đơn vị ông gồm 2 đại đội C2 và C3 được lệnh hành quân đến điểm E, tỉnh Mundulkiri ém quân chờ nổ súng. Do trời tối lại phải di chuyển trong rừng nên mãi đến 2 giờ sáng 1-1-1979, trinh sát của ta mới xác định đúng vị trí đóng quân của chúng. Sau đó toàn đơn vị để lại quân tư trang tại chỗ và áp sát cách mục tiêu 20 mét, tuy nhiên phần lớn chiến sỹ trong đơn vị mới tham gia chiến đấu lần đầu lại chưa thông thạo địa hình, do đó nhiều chiến sỹ vào quá sâu chỉ còn cách khoảng 5 mét...

Để bảo đảm an toàn, bí mật, mặc trời mùa đông giá lạnh, muỗi cắn..., các chiến sĩ vẫn nằm im ém quân. Đúng 5 giờ sáng, lệnh khai hỏa được truyền đi, ta chủ động nổ súng tấn công, quân Pôn Pốt chống trả quyết liệt, nhưng chỉ trong 2 giờ giao tranh, ta chiếm lĩnh được cứ điểm, quân Pôn Pốt số bị tiêu diệt, số tháo chạy thoát thân... Trong trận này, có một ký ức mà mãi mãi ông không bao giờ quên. Đó là người đồng đội Nguyễn Đãi, đồng hương, cùng nhập ngũ chung một ngày, trong lúc chiến đấu với quân Pôn Pốt, đã bị trúng đạn B40 của địch. Lúc đó ông  xông tới đỡ đồng đội lên, nhưng Đãi  ngước mắt nhìn ông chưa kịp nói lời trăn trối đã hy sinh ngay trên tay ông. Ông chỉ kịp vuốt mắt rồi đặt đồng đội nằm xuống tiếp tục cùng đơn vị chiến đấu. Là một chiến sỹ gan dạ, 6 tháng sau ông được cấp trên cử giữ chức A trưởng, tham gia hàng chục trận đánh lớn nhỏ, tiêu biểu là trận đánh năm 1980 ở Cô Nhéc. Sau đó ông được đơn vị bình bầu đạt danh hiệu Chiến sỹ thi đua cấp Tiểu đoàn, được tặng thưởng huy hiệu Dũng sỹ giữ nước và được phong hàm Thượng sỹ, chức vụ Trung đội phó, đến năm 1982 do hoàn cảnh gia đình mẹ già không có ai chăm sóc, ông xuất ngũ...

Cũng là lính tình nguyện, ông Đỗ Văn Lát, hiện  là Thôn trưởng Thôn 1, xã Hòa Phong, chia sẻ:  tháng 9-1982, khi vừa tròn 18 tuổi, ông nhập ngũ vào đơn vị Tiểu đoàn 5, Trung đoàn 94, Sư 307, QK5. 3 tháng sau ông được điều động sang nước bạn Lào, cử đi học nghiệp vụ kế toán và phân công làm nhiệm vụ ở bộ phận hậu cần. Tuy không trực tiếp chiến đấu nhưng nhiệm vụ của bộ phận hậu cần cũng hiểm nguy không kém, thường xuyên đi ở phía sau hỗ trợ cho tuyến trước vận chuyển đạn dược, tải thương, chuyển những đồng đội hy sinh về phía sau chôn cất... Tháng 3-1984, ông trực tiếp tham gia cùng với đồng đội trong Trung đoàn 94, đánh vào điểm cao 547 (một căn cứ của quân Pôn Pốt, tổ chức phòng ngự chặt chẽ nằm về phía tây Chùa Prết Vi Hia ở sâu trên đất Thái Lan). Sau một ngày đêm chiến đấu, ta đã làm chủ trận địa, tiêu diệt hàng chục tên địch, thu nhiều vũ khí, đạn dược... gây cho chúng nhiều tổn thất...

Đại tá Trần Hoa, nguyên Phó Chỉ huy trưởng Bộ chỉ huy Quân sự tỉnh Đăk Lăk, nguyên chiến sỹ Tiểu đoàn 83 cho biết, nếu trong kháng chiến chống Mỹ, lớp lớp  thanh niên, sinh viên miền Bắc sẵn sàng xếp bút nghiên "Xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước", thì trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc, những thế hệ thanh niên Đăk Lăk nhập ngũ từ năm 1978 đến 1989 cũng đã để lại nhiều dấu ấn... Với lòng nhiệt huyết tuổi trẻ, họ không toan tính thiệt hơn, hăng hái lên đường làm nhiệm vụ quốc tế trên đất Campuchia, giúp bạn thoát khỏi họa diệt chủng. Vì tình hữu nghị giữa Việt Nam và Campuchia, họ đã vượt qua mọi gian lao, khó khăn, thiếu thốn, chiến đấu và chiến thắng, xứng danh người lính Cụ Hồ...

Mai Viết Tăng